Page 59 - Tạp Chí Văn Nhân

NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM

có mỹ tự "Nam Mặc miếu trạch" (miếu làm Đại vương bên cạnh Thượng miếu thờ vua.
trên nền nhà cũ ở hương Tức Mặc phương Nhưng dấu tích nguyên xưa cũng do
Nam). Đây là điều minh chứng nơi hương thời gian mà lui vào dĩ vãng, khiến ai "vọng
hoả của vị Tiết chế Quốc công uy danh lừng cổ” chẳng phải ngậm ngùi. Và cũng thật khó
lẫy trong sự nghiệp bình Nguyên. hình dung hình bóng cung điện, phủ đệ? Có
Thực ra, vị trí Thượng miếu đâu hẳn thể nói trong vòng hơn một vài cây số vuông
chính xác trên nền cung điện Trùng Quang thuộc khu vực Trần Miếu từ vài, ba chục
hay Trùng Hoa, nơi ở của Thượng hoàng năm gần đây, hoặc do ngẫu nhiên tìm thấy
cũng như tẩm điện cư trú của hoàng đế khi gốm cổ Lý-Trần bên bờ Vĩnh Giang, nhiều
về chầu vua cha. Ngay việc thiết lập Hạ miếu gạch vỡ thời Trần, tiền đồng, gốm men ngà,
bên cạnh Thượng miếu cũng trắc ẩn hàm ý men ngọc, men nâu với hoa văn bông sen,
sâu kín của người xưa. Phải chăng dư duệ bông cúc thời Trần. Trên cánh đồng Cửa
họ Trần muốn cho các thế hệ mai sau thấy Triều, Nội Cung, Cánh Hạ Lan còn có cả
rõ vai trò tông thất Đông-A đối với nghiệp thống gốm cỡ lớn cao chừng 80 cm, nổi hoạ
đế, nhất là tấm lòng trung hiếu của Hưng tiết võ sĩ múa khiên. Ở đây cũng có nhiều
Đạo Đại vương. Bởi khi sinh thời trận mạc, gạch vuông nổi văn bông cúc, xung quanh
Đại vương luôn hết lòng vì triều đình. Lúc chạy gờ triện đẹp mắt. Rồi một đoạn ống
hoạn nạn chiến tranh khốc liệt khiến hoàng cống dẫn nước bằng đất nung, đường kính
tộc cùng Thượng hoàng, hoàng đế phải rời chừng 20 cm, có ngàm mộng để chắp nối...
bỏ kinh thành đi lánh nạn, Đại vương cũng Gần khu vực chùa Tháp còn tìm thấy
luôn luôn có mặt hộ giá, tấm lòng trong sáng phế tích giếng cổ thời Trần, cùng nhiều mô
như vầng nhật- nguyệt, không vì hiềm khích hình tháp đất nung và hàng trăm, hàng ngàn
nội tộc, không do lời trăng trối để phương hiện vật gạch trơn, gạch hoa, ngói mũi hài
hại đến sự nghiệp quốc gia. Người còn vứt đơn, kép... (Các hiện vật đang lưu giữ ở bảo
gậy có đầu bịt sắt cha trao, như vứt bỏ hiềm tàng tỉnh Nam Định).
khích để trấn an quần thần. Và người thường Ngoài việc thám sát, khai quật của
có mặt bên cạnh Thượng hoàng khi có việc nhà nước năm 1994 - 1995 cũng như năm
vi hành hay về thăm thủ phủ Thiên Trường. 2005... Đó đây trên địa bàn còn ngẫu nhiên
Điều đặc biệt là trong cuộc chiến gay phát hiện cọc gỗ lim ở phía Đông đền Cố
go ác liệt, một số tôn thất thoái chí đầu hàng Trạch (bên bờ sông Vĩnh xưa), rồi vỉa gạch
giặc, Thánh Tông giả bảo Quốc Tuấn rằng: xây móng, lớp gạch lát sân (trước đền Thiên
"Thế giặc như thế ta nên hàng thôi". Quốc Trường) cùng nhiều gốm cổ, gạch trang trí
Tuấn trả lời: "Bệ hạ hãy chém đầu tôi trước hình phượng, đầu rồng đất nung, bao nung.
rồi sẽ hàng"... Đặc biệt có cả mảnh gốm có chữ "Thiên
Người xưa khâm phục, thừa nhận vai Trường phủ chế" (chế tạo tại phủ Thiên
trò rường cột đối với vương triều của Hưng Trường), rồi các chồng trôn bát, đĩa, do nung
Đạo Đại vương nên khi người xa lánh cõi không khéo để dính bết vào nhau (khê)...
đời, họ tộc, nhân dân muốn sự gắn bó giữa Là những chứng cứ hiện thực nơi đây có lò
Đại vương với hoàng đế cũng như đại quý gốm, chế tạo tại phủ Thiên Trường. Thật đơn
tộc Trần, nên xây dựng "Cố Trạch linh từ thờ giản nhưng cũng thật ý nghĩa, bởi quan niệm

58 VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025