Page 55 - Tạp Chí Văn Nhân

NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM

thuê người và mua vật liệu, cốt sửa sang khi đã bán rẻ hoặc cho vay”. Vua cho lời
đến năm Minh Mệnh thứ 14 (1833) thì tâu là phải.
xong, không được chậm trễ”. Công việc xây thành Nam Định đều
Đến tháng 2, năm Quý Tỵ (1833), thuê dân làm, lại gặp lúc mùa hè nắng nóng.
thành tỉnh Nam Định được khởi công Để động viên, khuyến kích dân chúng vua
xây dựng. Mộc bản sách Đại Nam thực Minh Mạng xuống dụ: “Việc đắp thành
lục chính biên đệ nhị kỷ, quyển 89, mặt An Giang cùng các thành Quảng Nam, Hà
khắc 5 ghi về sự kiện này như sau: “Xây Tĩnh và Nam Định đều thuê dân làm việc,
đắp thành tỉnh Nam Định (thành mở 4 cửa đương lúc mùa hạ này, hoặc giả có người
Đông nam, Tây nam, Đông bắc, Tây bắc). cảm nhiễm đến ốm. Vậy, hạ dụ sai ra lệnh
Lấy biền binh tỉnh ấy và điều biền binh tỉnh cho mua nhiều các vị thuốc, sai lương y
Bắc Ninh, Hải Dương hơn 2.000 người để điều trị. Nếu có kẻ nào chết thì mỗi người
làm việc. Sai Chưởng cơ Hoàng Văn Trạm được cấp 1 tấm vải và 3 quan tiền”.
đi hội với thự Tổng đốc Đặng Văn Thiêm Đến tháng 9, năm 1833, thành tỉnh
trông coi mọi việc. Thự Phó vệ úy Thần Nam Định đã được xây dựng xong. Tuy
sách Tiền vệ là Ngô Văn Trạch sung chức nhiên, vua Minh Mạng cho rằng sông mới
Giám tu. Lại vì công trình trọng đại, tiền nông hẹp, sai quan Tổng đốc là Đặng Văn
của tốn nhiều, nên phải thêm thự Ngự sử Thiêm cho dân phu khai sâu rộng thêm để
Nguyễn Du và Nguyễn Trực Phương, họp tránh ảnh hưởng đến thành: “Tỉnh thành
sức cùng bàn mà làm. xây dựng đã xong, thành trì cao đẹp, nếu
gặp thế nước xung yếu như vậy, thì tất phải
một phen ra công sửa trị. Trước đây đã
khai con sông mới, để chia sức nước, đào
rộng cửa sông để đưa dòng nước ra biển,
cần giữ cho tường thành được vững là
điều cốt yếu. Hiện nay sở dĩ chưa thu được
hiệu quả, là chỉ vì lòng sông nông hẹp chứ
chưa nên một mực đổ tại thế nước. Nếu
không tính lại, làm kỹ, thì công trước đã
là mất không, mà sức nước ở dòng sông
Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị chưa phân tán bớt được, thì sự sụt lở lại
kỷ, quyển 89, mặt khắc 5 ghi chép về việc vua Minh
Mạng cho xây dựng thành tỉnh Nam Định, năm 1833 càng ghê gớm...nên lập tức thuê mướn dân
Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV chúng khơi rộng lòng sông 5 trượng ở một
quãng sông mới từ Phụ Long đến Lương
Đặng Văn Thiêm nhân đó tâu: Xá, cửa sông cũng liệu mở rộng thêm, và
“Trong tỉnh có nhiều dân nghèo đến kiếm những nơi xung khích ở sông cũ nên đắp
ăn, xin bày việc cho làm, trả công để thay mỏ kè, và đắp phụ vào đê. Làm những
phát chẩn: những người hơi khỏe, thì thuê công trình ấy là để giảm bớt nước chảy sói
gánh gạch đá, những người gầy yếu thì ngang mà giữ vững được cả cái nữ tường
liệu phát chẩn bằng số thóc còn thừa sau của thành”.

54 VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025