Page 57 - Tạp Chí Văn Nhân

NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM

Tiên miếu và cung điện xưa ở Tức Mặc

HỒ ĐỨC THỌ

ức Mặc là cố hương nên có sự ân sủng thời cho làm chùa Phổ Minh... Điều này
Tđặc biệt của vương triều. Do vậy ngay sách Đại Việt có ghi:
sau khi Trần Thái Tông lên ngôi được ít năm, "Nhâm Tuất, năm thứ 8 (1262). Mùa
Thượng hoàng Trần Thừa cùng Thống quốc xuân, tháng 2 Thượng hoàng ngự đến hành
Thái sư Trần Thủ Độ đang đánh Đông dẹp cung Tức Mặc, ban tiệc to. Các hương lão từ
Bắc ổn định tình hình loạn cát cứ do các thế 60 tuổi trở lên mỗi người cho tước 2 tư, (tước
lực phù Lý gây hấn. Đồng thời định luật lệ ban cho thứ dân-TG) đàn bà cho hai tấm lụa.
trị quốc, ổn định nội bộ tân triều gặp không Đổi hương Tức Mặc làm phủ Thiên Trường,
ít trắc trở khó khăn thì tháng tám năm Tân cung gọi là Trùng Quang. Lại làm cung riêng
Mão (1231) Thái Tông đã về cố hương Tức cho vua nối đến chầu ở, gọi là cung Trùng
Mặc, làm lễ ở miếu thờ Tiên tổ nhà Trần (cổ Hoa. Lại làm chùa thờ Phật ở phía Tây cung
sử gọi là Tiên miếu). Nhà vua đã ban yến cho Trùng Quang, gọi là chùa Phổ Minh. Từ đấy
các bô lão, ban lụa theo các thứ bậc đối với về sau các vua nhường ngôi đều ngự ở cung
dân làng. Phải nói đây là sự quan tâm đặc này. Vì thế đặt sắc dịch hai cung để hầu hạ,
cách của hoàng đế. Qua đây cũng là bằng lại đặt quan lưu thủ để trông coi...".
chứng thừa nhận Tức Mặc chính là quê vua Như vậy là trên quê hương Tức Mặc,
và cũng bởi cội nguồn nên triều đình tiếp tục ngoài các cung điện Trùng Quang, Trùng
cho xây dựng cung điện ở hương Tức Mặc. Hoa còn phải có cung của các quan lưu thủ
"Kỷ Hợi, năm thứ 8 (1239). Mùa xuân trông coi. Theo chú giải và khảo chứng của
tháng giêng, lại cho Phùng Tá Chu chức sách Đại Việt thì quan lưu thủ ở kinh sư và
Nhập nội thái phó, sai về hương Tức Mặc phủ Thiên Trường do hoàng tử đảm nhận khi
dựng cung điện nhà cửa". vua ra ngoài.
Nhưng đặc biệt hơn, khi Đông cung Phần chú giải còn ghi: Phủ Thiên
hoàng thái tử Hoảng được truyền ngôi vua, Trường (tức là hương Tức Mặc) có Thái phủ,
tức Thánh Tông hoàng đế. Tôn phụ hoàng Thiếu phủ, An phủ sứ. Lại còn cung của sắc
Thái Tông làm Thượng hoàng. Lúc này dịch hầu hạ, nhà ở của các quan hộ tống, theo
Thượng hoàng ngoài 40 tuổi, Thánh Tông hầu, cung của Thái hậu, vương phi cùng các
mới ở độ tuổi thành niên, nhưng Người phủ đệ của tôn thất không lên kinh đô Thăng
mạnh dạn nhường ngôi, phải chăng để rèn Long, ở lại quê hương với thái ấp, điền trang.
luyện cho vua tại vị, còn Thượng hoàng vẫn Đó là chưa tính chùa thờ Phật, nhà học liên
giữ vai trò tối thượng đối với triều chính và quan đến khu vực hoàng cung...
ba năm sau, người trở lại quê hương Tức Bởi vị trí cung điện Thái thượng hoàng
Mặc thăm hỏi dân thôn, ưu ái quê cũ, đổi liên quan tới việc chầu hầu của các vua tại
hương Tức Mặc thành phủ Thiên Trường. vị, các quan phục vụ do vậy số lượng hoàng
Đặt tên cung điện Trùng Quang, cho làm cung, dinh thự, phủ đệ không phải ít. Có thể
cung Trùng Hoa để vua đến chầu ở, đồng hình dung nơi đây cũng là kinh đô thứ hai,

56 VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025