Page 62 - Tạp Chí Văn Nhân
P. 62
NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM
triều đại phong kiến tôi không khỏi ngạc Đỗ Tông là Đỗ Tấn đỗ Tiến sỹ khoa thi
nhiên vì thấy sự học và thi cử trong những Hội năm Ất Mùi (1535) đời Mạc Đăng
năm họ Mạc tiếm ngôi Đế tạo nên Bắc triều Doanh. Như vậy ở Lại Ốc một nhà có ba
lại có sự tích cực đến thế. Các triều đại vị đỗ đại khoa.
Phong kiến Đại Việt khuyến khích sự học Năm Canh Dần (1530) Mạc Đăng
đa phần bằng việc mở lớp, mở trường của Doanh được cha truyền ngôi, tự là Mạc
các bậc gia sư và để tiến thân bằng quan lộ Đại Chính, ở ngôi 11 năm. Dù phải lo
mọi thí sinh đều phải trải qua ba kỳ thi: Thi chống đỡ sự trỗi dậy của triều Lê nhưng
Hương, thi Hội, thi Đình. Dưới triều Mạc vẫn không quên việc cho mở các khoa thi
không có thi Đình, mà chỉ có thi Hương và để tuyển chọn nhân tài phục vụ cho việc
thi Hội. Ở kỳ thi Hội triều Mạc vẫn duy trì nắm giữ ngôi vua của họ Mạc nên mùa
ba danh hiệu: Những người đỗ đầu kỳ thi Xuân năm Nhâm Thìn (1532) Mạc Đăng
Hội gọi là Tiến sỹ cập đệ; Đỗ hạng nhì gọi Doanh cho mở khoa thi Hội, đây là khoa
là Tiến sỹ xuất thân và đỗ hạng ba gọi là thi Hội thứ 2 dưới triều Mạc. Tại khoa thi
đồng Tiến sỹ xuất thân. Tiếp nối các kỳ thi này, triều mạc cho Nguyễn Thiến người
Hội của triều Lê, mà ba kỳ thi Hội gần kề làng Canh Hoạch huyện Thanh Oai, nay
là những năm: Canh Thìn (1520), Quý Mùi thuộc thành phố Hà Nội, Bùi Vĩnh và Ngô
(1523), Bính Tuất (1526) dưới triều Quang Sơn Khoái đỗ Tiến sỹ cập đệ; 6 người đỗ
Thiệu Đế và Cung Hoàng Đế, dù phải lo Tiến sỹ xuất thân và 18 người đỗ đồng
bao việc lớn, nhất là lo thu phục dân chúng Tiến sỹ xuất thân. Tiến sỹ cập đệ đệ nhất
để chống đỡ sự phản công của tập đoàn danh Nguyễn Thiến (1495-1557) dưới
phong kiến Lê - Trịnh, họ Mạc vẫn duy trì triều Mạc làm quan tới chức Thượng thư
ba năm mở khoa thi Hội một lần. bộ Lễ rồi Thượng thư bộ Lại, được phong
Trước khi nhường ngôi cho con trai tước Thư Quận công.
để ở ngôi Thái Thượng Hoàng, Mạc Đăng Năm Ất Mùi (1535) Mạc Đại Chính
Dung đã cho tu sửa Quốc Tử Giám và cho lại cho mở khoa thi Hội, cho 3 người là:
mở khoa thi Hội đầu tiên của triều Mạc Nguyễn Bỉnh Khiêm, Bùi Khắc Đốc và
vào năm Kỷ Sửu (Mạc Minh Đức thứ Nguyễn Thừa Hưu đỗ Tiến sỹ cập đệ; 7
3/1529). Tại khoa thi Hội đầu tiên này họ người đỗ Tiến sỹ xuất thân và 22 người
Mạc cho 3 người là: Đỗ Tông (người làng đỗ đồng Tiến sỹ xuất thân. Nguyễn Bỉnh
Lại Ốc xã Long Hưng huyện Văn Giang, Khiêm (1491-1585)- Người làng Trung
Hưng Yên), Nguyễn Hằng và Nguyễn Văn An huyện Vĩnh Lại phủ Hạ Hồng, trấn
Duy đỗ Tiến sỹ cập đệ; 8 người đỗ Tiến Hải Dương (nay thuộc huyện Vĩnh Bảo
sỹ xuất thân và 16 người đỗ đồng Tiến sỹ Hải Phòng) - Người được xướng Tiến sỹ
xuất thân. Đệ nhất danh Tiến sỹ cập đệ Đỗ cập đệ đệ nhất danh tại khoa thi Hội năm
Tông làm quan dưới triều Mạc tới chức Tả Ất Mùi (1535) khi ông 44 tuổi, làm quan
Thị lang Bộ Hình, Đông các Đại học sỹ, dưới triều Mạc tới chức Trình Quốc công
tước Trấn Quận công. Cha Trạng nguyên nên dân gian gọi ông là Trạng Trình. Sau
Đỗ Tông là Đỗ Nhân đỗ Hoàng Giáp khoa cáo quan về quê dựng Am Bạch Vân sớm
thi Hội năm 1493 do triều Lê mở. Em trai chiều đọc sách ngâm thơ và mở trường dạy
VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025 61