Page 61 - Tạp Chí Văn Nhân
P. 61
NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM
Tìm hiểu những khoa thi Hội dưới triều Mạc
Đạo diễn-NSƯT TRỊNH QUANG KHANH
ại Việt từ năm 1527 cho tới năm 1693 Tôn thất và các trung thần nhà Lê phải
Đ(67 năm) tồn tại hai triều đại phong ly tán đi nhiều nơi, đa phần lặng lẽ kéo về
kiến: Triều Lê và triều Mạc. Dưới triều xứ Thanh Hoa. Tháng 12 năm Nhâm Thìn-
Chiêu Tông Hoàng đế (hiệu là Quang 1532 (5 năm sau ngày mất ngôi) cận thần
Thiệu Đế) Mạc Đăng Dung đã được phong nhà Lê là An hầu Nguyễn Kim tìm được
Thái phó Nhân Quốc Công (Thái sư, Thái con trai Lê Chiêu Tông tên là Lê Ninh lập
phó, Thái Bảo là ba tước danh đứng đầu lên làm vua, tức Trang Tông Dụ Hoàng đế.
hàng Công trong triều phong kiến).Trong Tạo dựng nền móng cho triều Lê Trung
bài viết này tôi không đi sâu phân tích bối Hưng bắt đầu từ mùa xuân năm Quý Tỵ
cảnh lịch sử những năm dưới triều Quang (1533 ), lấy đất Lam Sơn, Vạn Lại (Thọ
Thiệu Đế và Cung Hoàng Đế (tên húy là Xuân-Thanh Hóa ) làm hành tại.
Xuân) triều Lê mà chỉ xin nêu một sự kiện Ngày 20 tháng 5 năm Ất Tỵ (1545)
lịch sử dẫn đến sự bắt đầu của triều Mạc. Nguyễn Kim bị hàng tướng Dương Chấp
Sử sách chép rằng: Ngày 18 tháng 12 Nhất ám hại, nên tháng 8-1545 vua Lê
năm Bính Tuất (1526) Mạc Đăng Dung sai phong Trịnh Kiểm (con rể Nguyễn Kim)
thuộc hạ giết chết Quang Thiệu Đế rồi lập làm Đô tướng tiết chế các dinh quân thủy
Lê Xuân, em ruột Quang Thiệu Đế lên ngôi bộ, tước Thái sư Lượng Quốc Công. Như
tức Cung Hoàng Đế chưa được một năm thì vậy từ mùa xuân năm 1533 Đại Việt chia
tháng 6 năm Đinh Hợi (1527) Mạc Đăng làm hai miền: Bắc triều từ Ninh Bình trở ra
Dung vào cung cho tay chân là Nguyễn do họ Mạc lãnh đạo; Nam triều từ Thanh
Đăng Thái thảo Chiếu nhường ngôi rồi bắt Hóa trở vào do tập đoàn phong kiến Lê -
Cung Hoàng đế phải nhường ngôi! Trịnh lãnh đạo.
Mạc Đăng Dung tự xưng Hoàng Mỗi triều đại phong kiến đều có những
đế, hiệu là “Minh Đức năm thứ nhất” việc làm tiến bộ có lợi cho dân, cho nước
(Đại Việt sử ký toàn thư, Tập III, tr.107- và những việc làm ngược lại! Bài viết này
108.Nxb Khoa học xã hội-HN-1998). tôi không đề cập được tất cả mà chỉ xin
Thế là triều Mạc bắt đầu từ năm Đinh nêu một việc làm tích cực của triều Mạc.
Hợi (1527). Khi nghiên cứu chế độ thi cử dưới các
60 VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025