Page 54 - Tạp Chí Văn Nhân

NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM

220 năm Thành cổ Nam Định

qua Di sản Mộc bản Triều Nguyễn

THƠM QUANG

riều Nguyễn là triều đại đứng đầu khắc 12 còn ghi về sự kiện này như sau:
Ttrong lịch sử Việt Nam về việc xây “Đắp thành đất ở trấn Sơn Nam Hạ (tức
dựng nhiều thành luỹ. Gần như ở mỗi tỉnh Nam Định sau này). Sai Giám thành
tỉnh, đều xây dựng một toà thành làm nơi sứ Trần Văn Học đến coi công việc”.
đóng quân và lỵ sở hành chính gọi là tỉnh Dưới triều vua Minh Mạng, vào mùa
thành....Và trong số những toà thành được xuân, năm Nhâm Thìn (1832), để chuẩn
xây dựng ở đơn vị hành chính cấp tỉnh, thì bị cho việc xây gạch thành Nam Định,
thành Nam Định được quy hoạch cụ thể và vua Minh Mạng đã cho khai mở đường
có quy mô lớn nhất. Trải qua 220 năm tạo sông ở tỉnh Nam Định, theo như lời tâu
dựng (1804 - 2024), thành cổ Nam Định của quan tỉnh trước đây: “Trước kia, quan
giờ đây không còn diện mạo xưa cũ, nhưng tỉnh Nam Định tâu xin đắp thành luỹ ở
qua nguồn thư tịch cổ, đặc biệt là qua ghi tỉnh ấy, trong tờ tâu có nói: “Ngoài thành
chép của khối Mộc bản Triều Nguyễn - Di về phía tả là sông Vị Hoàng đi vòng quanh
sản Tư liệu thế giới, chúng ta có thể hiểu vì nước chảy xói mà bờ sông lở nhiều, xin
hơn về quá trình xây dựng cũng như quy khai một đoạn sông mới để bớt nước đi,
mô, kiến trúc của toà thành này. thì tỉnh thành mới không quan ngại”. Vua
sai quan Giám thành đi trước để xem rõ
địa hình, rồi hoạ đồ bản để dâng lên, mới
chuẩn cho đào khúc sông mới từ địa phận
xã Phụ Long đến bến đò Lương Xá rồi
hợp về sông cũ. Đến bây giờ sai quan tỉnh
thuê nhân công để đào khúc sông mới”.
Đến tháng 7, năm ấy (tức năm 1832),
vua Minh Mạng cho rằng Nam Định là
một tỉnh thành lớn ở Bắc Kỳ, nên sớm
sửa đắp thành quách để bờ cõi có vẻ hùng
Bản đồ Nam Định, năm 1883, trong đó có vẽ thành mạnh. Vua bèn sai thự Tổng đốc Đặng
cổ Nam Định (hay còn gọi là thành Nam) Nguồn: Văn Thiêm theo cách thức trong địa đồ do
Thư viện Quốc gia Pháp
bộ đưa cho, trù tính công trình để đến kỳ
Lần theo nguồn thư tịch cổ, thành hạn thì khởi công làm. Đặng Văn Thiêm
Nam Định được vua Gia Long cho đắp vào lấy cớ là tỉnh hạt xa rừng, khó khăn về vật
năm Giáp Tý (1804). Ban đầu thành được liệu doanh tạo, xin gia hạn cho. Vua dụ
đắp bằng đất. Mộc bản sách Đại Nam thực rằng: “Muốn xong việc lớn không kể đến
lục chính biên đệ nhất kỷ, quyển 25, mặt phí nhỏ, nên xuất tiền công tìm đủ cách để

VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025 53