Page 129 - Văn hoá Huế

Tô Ngọc Vân ở Huế (khoảng 1936) Tô Ngọc Vân, Thuyền sông Hương, sơn dầu, 1935
Nguồn: Tô Ngọc Thành, Tô Ngọc Vân, Nxb. Mỹ thuật, 2007
như có cái gì đó rất riêng ở xứ Huế, đã được diễn tả rất khoáng đạt mà tĩnh lặng, chân thật
giản dị. Những năm 30 Huế đón nhận nhiều họa sỹ từ Hà Nội vào, họa sỹ Mai Trung Thứ
(1906-1980), là một trong số sinh viên khóa đầu tiên của Trường MTĐD đến Huế dạy vẽ
ở trường Quốc Học. Cũng như các họa sĩ khác khi dừng chân ở Huế ông bị lôi cuốn bởi
vẻ đẹp của những thiếu nữ Huế dịu dàng, kín đáo, những ngôi nhà ẩn kín trong vườn, lăng
tẩm rêu phong, trầm mặc dưới rặng thông già, chùa chiền cổ kính âm vọng tiếng chuông
chiều. Trong bài “Vài mẫu chuyện về họa sĩ Mai Trung Thứ” tác giả Lôi Hạ cho biết: “Tốt
nghiệp trường Cao đẳng mỹ thuật Đông Dương, Mai Trung Thứ được bổ làm giáo sư dạy
vẽ ở trường Quốc Học - Huế. Và cái xứ Huế đầy thơ mộng đã quyến rũ ông, đã tạo cho
ông những nhân vật và không gian...” . Được biết trong những năm 1930, ông cũng nghiên
3
cứu về ca kỹ Huế, thuộc rất nhiều làn điệu ca Huế và vẽ nhiều tranh về Huế, có tranh trong
sưu tập của vua Bảo Đại được trưng bày ở điện Kiến Trung cùng với tranh của nhiều họa sĩ
khác. Trong các tác phẩm của Mai Trung Thứ có bức “Thiếu nữ Huế” (sơn dầu, 1937) vẽ
năm 1939 rất đáng chú ý. Đây là bức tranh khá lạ đối với thời kỳ đó, cô gái có một vẽ trầm
tư, đường nét mảnh khảnh, đôi mắt to tròn, bình lặng. Một tay buông nhẹ dây nón trông thật
dịu dàng, nữ tính, tà áo dài với vệt sáng hồng trắng gợi lên bao cảm xúc của dáng hình thiếu
nữ Huế những năm 1930. Trong phong thái của người thiếu nữ ta như cảm nhận được cả sự
tinh tế, kín đáo đôi chút trầm lắng của thiếu nữ Huế vùng ven đô, đó không phải là một thiếu
nữ đài các, “cành vàng lá ngọc” mà là một hình ảnh của những thiếu nữ “đây thôn Vỹ”, nền
nã, giản dị đời thường mà có một sức hút kỳ lạ về vẻ đẹp nội tâm, sâu lắng. Đối với họa sĩ
Tô Ngọc Vân (1906-1954), dẫu ban dầu chỉ định ghé Huế một thời gian ngắn trong cuộc
hành trình đi dạy vẽ ở Nam Vang ông đã bị quyến rũ ông bởi vẻ đẹp của xứ Huế thơ mộng,
một triền núi Ngự, sông Hương lững lờ trong suốt đã gây ấn tượng cảm xúc cho sáng tạo,
ông vẽ nhiều ký họa về những thành cổ rêu phong, những lăng tẩm ẩn dưới rừng thông và
những thiếu nữ Huế nghiêng nghiêng chiếc nón bài thơ, với những tà áo trắng bay lững lờ
quyện vào trong dòng sông Hương thơ mộng. Là một trong những họa sĩ tiêu biểu của nền
nghệ thuật tạo hình Việt Nam hiện đại, Tô Ngọc Vân là một bóng dáng riêng, một trong
những người tiên phong của nghệ thuật sơn dầu Việt Nam. Những cống hiến của Tô Ngọc
Vân về nghệ thuật sơn dầu rất đáng được chúng ta yêu mến và quý trọng.
Ông chuyên vẽ về phong cảnh, về thiếu nữ thành thị mặc áo dài, về sinh hoạt, phong
cảnh chùa chiền, cùng sư sãi áo vàng, đượm phong vị phương xa, những con thuyền, bến
nước trong xanh đầy thơ mộng. Cũng như nhiều họa sĩ khác, Tô Ngọc Vân cũng bị lay động

3. Lôi Hạ (1992), “Vài mẫu chuyện về họa sĩ Mai Trung Thứ”, Tạp chí Mỹ thuật Thời nay, số 20, tr. 13.
SỞ VĂN HÓA VÀ THỂ THAO THÀNH PHỐ HUẾ 127