Page 27 - Báo Phú Yên
P. 27
25 Ất Tỵ
toasoan@baophuyen.com.vn Hồn tết
tháng bay qua đời người. con trẻ, mà vẫn lo lắng lỡ mưa đá
Về đến Mường là được bỏ dép, thủng mái nhà, giống như nhà bố mẹ
trèo lên cầu thang, chạy tung tăng tôi ở thành phố. Tôi nghĩ cắt được
khắp ngôi nhà sàn “dài như một cỏ gianh để lợp đủ cái nhà sàn cũng
tiếng chiêng” đến mỏi cả chân. Tôi là một kỳ công rồi. Lại còn lợp thật
nhớ từng cái vân gỗ loang loang như dày nữa, quả thật tính bác Cả rất cẩn
vệt khói trên cây cột bóng loáng, đủ thận. Ngôi nhà sàn ngày một đẹp
cho vòng tay ôm của thời tuổi nhỏ. hơn lên là nhờ bàn tay chăm chút
Tôi thuộc từng cái mắt gỗ to và nhỏ của bác Cả.
trên những tấm gỗ rộng lót mặt sàn Tôi nhớ cái máng đẽo bằng gỗ,
rộng thênh thanh, làm chân chạy của đựng đầy nước, mà trong lòng máng
con bé thành phố đôi khi phải dừng phủ làn rêu xanh mịn như nhung.
lại rón rén ngắm nhìn. Tôi phân biệt Cái gáo múc nước gọt bằng ống nứa
được cái lỗ thủng nào là do con mọt xinh xinh đục lỗ nhỏ luồn qua một
cần mẫn gặm cót két suốt ngày đêm, tay tre nhẵn thín làm cán cầm. Chiếc
cái lỗ thủng nào là do nứt vỡ. Tính gáo nứa để úp ngang miệng máng,
bác Cả rất cẩn thận, tấm gỗ sàn nào dùng để múc nước rửa chân trước
bị thủng vỡ to là thay ngay. khi bước lên cầu thang để trèo lên Minh họa: HOÀNG HÀ THẾ
Còn bao nhiêu là niềm yêu với cái nhà. Cái máng đựng nước ấy thường
hành lang bao quanh nhà sàn. Những để ở gốc cây bưởi, mà mỗi mùa ra
khi giỗ chạp, nhà sàn rộng nhường hoa thơm ngát cả ngôi nhà. Hình Về xứ Nẫu
nào cũng trở nên chật hẹp, thì cái như hương thơm thanh ngát của hoa
hiên rộng rãi ấy đủ chỗ cho chị em bưởi thấm xuống cả những phiến đá
tôi tụ tập đùa nghịch chạy nhảy mà lót chân đã mòn vẹt theo thời gian,
không làm quẩn chân người lớn. Khi để loang ra ôm choàng lấy ngôi nhà
lớn thêm chút nữa, hiên nhà lại là nơi sàn, như là vòng tay bao dung hiền ăn tết
tôi thập thò rình các chị đi chơi với từ của ông bà bao bọc lũ cháu từ
bạn trai, là nơi tôi ngồi hóng hớt rình thành phố về. Cảm giác như trong
nghe trộm chuyện bí mật, khi các chị tán lá xanh còn có ánh mắt yêu
gái cùng bạn bè cười đùa rúc rích thương của người xưa. Nghĩ thế nên LÊ MỸ THẠNH ngày tết hiện rõ từ trên gương mặt, từ
với những chuyện dưới đất trên trời. cứ thấy nỗi nhớ nhoi nhói từ hoài quần áo mới tinh tươm và những chiếc
Thời gian đời người được tính bằng niệm xa xôi. Nhìn hai hàng hoa vạn thọ thân cao, bóng bay hay tiếng leng keng của các
năm tháng trôi miên man, nhưng cái Ngôi nhà sàn Mường thênh thang lá gốc dày sum suê trải dài từ trong sân xe đạp kem thùng.
đọng lại trong tâm khảm là nơi hàng nắng gió ngập tràn, ở giữa vườn cây ra tận đường cái lớn là thấy ngay cái tết Tôi - như bao đứa trẻ khác được
hiên ấm áp như tình yêu thương trìu sum suê hoa trái, bếp lửa trên nhà sàn rỡ ràng. ông, cha cho ngồi trên vai xem đua
mến của thời trẻ dại. reo vui bên bữa cơm ấm áp giản dị và Ngày trước, cứ sáng mùng 1, cả nhà ngựa. Tiếng trống lệnh đánh liên hồi,
Mỗi khi nằm dang rộng chân tay thơm ngát hương rừng, đã nuôi trong cùng nhau phụ nấu mâm cỗ chay cúng cuộc đua bắt đầu, cờ lệnh phất dứt
trên nhà sàn, tôi thường nhìn lên mái tâm hồn người xa quê một nỗi tiếc ông bà, nước dùng phải xách từ trước khoát. Tiếng hò reo, tiếng vỗ tay vang
gianh được lợp dày đến cả gang tay nhớ khôn nguôi. 24 giờ đêm 30, được chứa đầy trong lên khi các chú ngựa bắt đầu tung vó,
các xô chậu, thùng đất sắp dọc theo bìa bụi bay mù mịt trên bãi cỏ xanh thẫm
giếng, nước mới sẽ được phép xách sau mùa đông, rồi tiếng cười như vỡ
mạnh, thông minh đã ra đàm phán với Rồi gia đình chúng tôi chuyển lên từ trưa mùng 1 theo lệ của người trận khi có người bị tuột khỏi chiến mã,
lũ quỷ rằng chỉ xin trồng một cây tre vào Nam sinh sống. Những lần trồng xưa. Quần áo cũng vậy, được ủi thẳng tuột cả mũ, giày theo những con ngựa
thôi, và chỉ xin phần đất làm nhà dưới cây nêu trên miền đất mới cứ nối tiếp thớm treo lên móc, tới lúc mặc thì có bỗng chốc bất kham.
Cây nêu bóng cây tre của mình. Quỷ vương nhau. Ông nội đã theo bà về miền sẵn không được mở bất cứ cánh tủ nào. Vòng chung kết thật sự là cuộc đua
mắc mưu nên đồng ý. mây trắng. Việc trồng cây nêu bây Thậm chí để khỏi quên, má đã khóa của những chú ngựa chiến. Rồi thì
hết lại, làm như vậy để không động, để
giờ được ba tôi nhắc em trai tôi làm.
Chiều hôm đó chàng trai trồng tre
cuộc chơi nào cũng có người thắng kẻ
chiều ba mươi xong thì tối, sáng hôm sau mặt trời lên, Lại như ông nội ngày xưa, ba ngồi ngày đầu năm được nhẹ nhàng mọi lẽ. thua, cái câu “nhỏ con mà ngon độ”
bên thềm nhà cắt giấy đỏ, chuẩn bị
được truyền miệng khi phần thắng lại
bóng tre trải dài đến đâu, đất của chàng
Má bảo: Đứa nào ngoan, vài bữa
trai được nhiều đến đó. Nhiều cây tre
thuộc về chú ngựa nhí mặt còn non
hương cho em trai tôi trồng cây nêu
má cho đi gò Thì Thùng coi đua ngựa.
Sau buổi sáng mùng 1 đầy kiêng
được trồng, lũ quỷ dần bị đuổi ra biển.
điều sau câu chuyện về sự tích cây
Vì không còn đất ở nên quỷ xin người và kể chuyện cho các cháu nghe. Có khem, chúng tôi được đi chơi, được choẹt! Các kỵ sĩ bắt tay nhau trên tinh
thần thượng võ, phần thưởng cho tất
cho một đặc ân là mỗi năm được về đất nêu ba tôi còn thêm rằng, với những lì xì, được tới nhà người quen chúc cả là những tràng pháo tay giòn giã và
liền một lần vào dịp tết Nguyên đán. gia đình người Nùng xa quê thì trồng tết mà không phải sợ xông đất nhà họ vui vì được giữ gìn, nối tiếp truyền
Vì là ngày vui, ngày sum họp của gia cây nêu còn là một cách để chúng ta người khác. thống tốt đẹp mà cha ông để lại.
đình đầu năm mới, lại đã hứa cho lũ nhớ về nguồn cội, về quê hương xứ Thoắt cái đến mùng 9. Từ nhà đến Bao nhiêu năm trôi qua, tôi mưu
quỷ về, cũng lo chúng đến quấy nhiễu sở. Tôi biết ba đang nhớ ông nội, nhớ nơi đua ngựa phải đi qua những cung sinh xa xứ nhưng lòng luôn hướng về
nên cây nêu được dựng lên cảnh báo quê. Tôi cũng biết ba đang nối tiếp đường lên dốc xuống đèo, tôi được quê hương đất Phú, nhất là những ngày
chúng không được đến chỗ người đang ông, đang dạy con cháu về niềm tin ngồi trước ghi đông xe 67, má lót sẵn tết với những hoạt động truyền thống
ở. Đến rằm tháng Giêng hạ cây nêu thì vào những điều tốt đẹp, về giá trị của cái khăn êm êm cho khỏi cấn - tới giờ được gìn giữ như hội bài chòi, đua
cũng là lúc lũ quỷ hết hạn ở đất liền, nguồn cội. Trưởng thành rồi mới hiểu tôi vẫn còn nhớ như in câu nói của má. thuyền và ấn tượng nhất vẫn là hội đua
phải về với biển khơi. có những ký ức êm đềm, có những Gò Thì Thùng nằm trên một dải đất ngựa gò Thì Thùng.
Cây nêu như là tín hiệu báo xuân, là câu chuyện êm đềm như lời ru mang rộng, lúc tới đã thấy hàng kỵ mã 32 Anh bạn tôi khi về quê dự cuộc
thần bảo hộ cho sự bình yên của ngôi hơi thở nguồn cội đã nuôi ta trưởng con. Trong đoàn ngựa đua có những đua đã cảm xúc dâng trào mà buột
nhà và hơn hết còn là phong tục của thành theo từng năm tháng, với tôi đó con còn non, nhưng nhờ vào trang miệng đọc thơ: Sáng tinh sương khắp
người Nùng. Mai này dù đi đâu, làm là câu chuyện trồng cây nêu. phục của những người đi bên cạnh đường lên xã/Gò Thì Thùng tiếng vó
gì, tết về phải nhớ trồng cây nêu chiều Tết đến xuân về, sau khi trang đang kìm cương nên trông cũng oai ngựa đua/Dọc đồi sim tím vị chua/
ba mươi tết. Đấy, cháu thấy không, các hoàng nhà cửa xong, mâm cỗ cúng gia vệ. Có người vận bộ đồ kiểu quân sĩ Giọng cô thôn nữ mời mua ngọt
nhà bên cũng dựng cây nêu lên rồi kìa. tiên đã sẵn sàng thì cây nêu cũng được trong tuồng cổ trông đúng điệu, có bác ngào//Dốc thẳng đứng thì thào cười
Tôi nhìn sang nhà hàng xóm, mỗi nhà trồng trước sân nhà. Tôi lại nhớ lời ông lại mặc quần bò, áo sơ mi cùng khăn nói/Cũng hơi xa nhưng khoái trong
đều đã có cây nêu trước sân, cái màu nội dặn năm nào, đó là nối tiếp ông nội, choàng cổ và đầu không thiếu chiếc mũ lòng/Trường đua triền núi mênh
đỏ dưới chòm lá xanh đung đưa trong nối tiếp ba gìn giữ tục trồng cây nêu rộng vành - cứ như là một cao bồi thứ mông/Dòng người hướng mắt, đợi
gió. Câu chuyện ông nội kể được nhắc ngày tết của người Nùng với một niềm thiệt. Với tôi, những hình ảnh đó như trông phất cờ.
đi nhắc lại mỗi năm, chị em tôi như đã tin rằng khi trồng cây nêu trong tâm thế trong truyện cổ tích. Nếu về xứ Nẫu trong dịp tết, mời
thuộc lòng nhưng chẳng năm nào là vui vẻ thì một năm mới sẽ đến với thật Tầm 9 giờ sáng, người dân tứ bạn đến xem hội đua ngựa gò Thì
không muốn nghe cả. nhiều bình an, may mắn. phương đã hội tụ đông nghẹt, sắc màu Thùng.