Page 26 - Báo Phú Yên

24
Ất Tỵ
Hồn tết toasoan@baophuyen.com.vn

Mua cơm đồ
ở Mường

PHAN MAI HƯƠNG được cả thiên nhiên vào ướp hương
làm thơm cả ngôi nhà sàn?
Mùa tết, tôi thèm được về quê Đó là mùi hương thanh ngát nhẹ
Mường, muốn được nhìn thấy bác nhàng của hoa lúa khi cây lúa vào
Cả xòe hai bàn tay chắc nịch, ngón độ uốn cong mình như dấu hỏi. Là
tay nổi gân rắn rỏi, nhấc cái cuốp gỗ hương thơm nồng đậm phả ra từng
đã lên nước thời gian nâu bóng, dốc luồng nóng sực mùi nắng của cum
ngược để cho ụ xôi trắng muốt tinh lúa nếp vừa cắt từng bông mang từ
khôi trôi ra tràn đầy cái viên - giống ruộng về. Là làn hương ngào ngạt
như cái mủng (thúng nhỏ) của người của hạt gạo mới buông mình tách
Kinh, có đáy nông và miệng rộng ra khỏi vỏ trấu, khi hạt lúa nếp trằn
hơn, được đan bằng cật tre - thời gian mình vất vả dưới cối giã. Là hương
in màu vàng ươm lên cái cật tre đan thơm nồng nã mà ngọt ngào của nồi
nước màu bóng loáng. Những hạt xôi cơm gạo mới khi vừa chín tới. Tôi
nếp căng tròn thau tháu như hạt trứng thầm cảm ơn cha mẹ khi chọn đặt tên
kiến, đã ngậm đủ nước đủ lửa no nê, con gái mang nghĩa là hương của hoa
vì còn nóng nên chưa dính vào nhau, lúa, để trong sâu thẳm tâm hồn luôn Minh họa: HƯNG DŨNG
lặng lẽ và kiêu hãnh, từ tốn ngả duỗi trỗi dậy nỗi thèm mùi hương thơm
xuống rồi mãn nguyện nằm cạnh nồng nàn của đầm ấm yêu thương. quyền là phải biết hái các thứ lá rau cái lưng xanh màu rêu đá, phưỡn cái
nhau một cách có trật tự, nom đẹp đẽ Có khi trong cuốp gỗ đầy bí mật có đủ 6 vị ấy mang về đồ, phải từ bụng trắng bạc giấu cồi trứng núng
mọng mẩy và nõn nà. giấu sau tấm lá chuối chuyển màu 25 loại lá cây trở lên. Trong các loại nính vàng óng bên trong, nằm giữa
Bạn có say không, khi được hít hà xanh tươi sang màu xanh thẫm đen, lá, thì có lẽ khó tìm nhất là rau muối những miếng măng chua trắng hồng
làn khói thơm đang bốc lên mù mịt, tôi háo hức đợi từng tấm lá chuối mang vị mặn, mẹ tôi vẫn có thể hái xếp ngổn ngang. Có khi lại là một
hương thơm tỏa lan ra khắp ngôi nhà được lật giở. Khi thì đầy ắp trong được đầy ớp mang về. Chả thế mà con chim chưa biết tên, so với việc
sàn thênh thang. Hương vị của xôi đồ cuốp là rau đồ với hàng chục loại lá bác Cả luôn yêu quý mẹ nhất, không được ăn một thức ngon thì tuổi thơ
trong cuốp gỗ tinh lọc và giữ nguyên hái ngoài đồng cỏ, trong vườn, ven chỉ vì mẹ là cô út trong nhà, mà hơn lại háo hức hình dung loài chim nào
vẹn được mùi thơm của đất trời, chân rào. Người Mường ăn rau đồ cả là sự vén khéo. cũng là phượng hoàng rực rỡ mang
nắng và gió, lá và hoa. Không biết phải có đủ vị đắng và cay, mặn và Có lẽ hồi hộp nhất là nhìn thấy túi ba gang đang sải cánh bay về nơi
thiên nhiên được kết tụ trong làn khói ngọt, chua và chát. Trong gia đình, trong gói lá chuối xanh thẫm kia biển khơi xa lấp lánh châu báu, để
thơm quyến rũ, hay hạt xôi nếp mang cô dâu khéo léo và mẹ chồng uy những con cá suối béo mũm mĩm với ký ức nào cũng xa vời vợi như năm

Cây nêu

chiều ba mươi

MỘC MIÊN tờ giấy đỏ hình chữ nhật dài khoảng bốn
gang tay cho ba buộc lên ngọn rồi trồng
Những ngày gần kề tết như này lòng tôi cây tre xuống cạnh góc sân trước nhà.
lại nhớ ông nội nhiều lắm. Vì nếu nội chưa Sau đó, ông sẽ thắp nhang làm lễ, khấn
về miền mây trắng thì thể nào mấy hôm vái dưới gốc cây nêu. Chị em tôi thích thú
nay tôi cũng được nghe ông dặn ba tôi nhìn cây nêu được dựng lên, tờ giấy đỏ cứ
hoặc em trai tôi rằng làm gì làm cũng nhớ nổi bật giữa chòm lá tre xanh cao tít đang
tranh thủ đi kiếm cây tre đẹp về làm cây đung đưa trong gió.
nêu. Và mẹ tôi thì sẽ theo đó không quên Ông nội bảo, trồng cây nêu là việc của
đi mua thêm hương, thêm giấy đỏ để chiều đàn ông, người làm chủ gia đình. Trồng
ba mươi tết ba trồng cây nêu trước nhà. cây nêu phải với tâm thế vui vẻ thì điều
Nhà đã trồng cây nêu, đó là tín hiệu dễ may mắn mới đến với gia đình. Rồi quay
thấy nhất để biết rằng gia đình đó đã sẵn sang chúng tôi hỏi, mấy đứa có biết vì sao
sàng mọi thứ để đón chào năm mới. Đó người Nùng lại có phong tục trồng cây nêu
cũng là một trong những phong tục truyền vào chiều ba mươi tết không? Chúng tôi
thống của người Nùng chúng tôi. lắc đầu. Ông kể rằng cây nêu có sức mạnh
Ba mươi tết, theo yêu cầu của nội, ba đuổi ma quỷ. Xưa ở trên trái đất này quỷ dữ
sẽ đi tìm một cây tre thật cao, có thân thật thống trị, hoành hành, con người vô cùng
thẳng, lá xanh mướt và không bị sâu ăn. khốn khổ vì sự phá phách, quấy nhiễu của
Ba sẽ cố gắng đào thật sâu, lấy gốc tre có chúng. Chúng giành hết đất đai và không
cả đất về trồng để cây tươi được lâu. Ba cho con người làm nhà. Con người muốn
chặt hết cành chỉ để chòm lá trên ngọn. xin một chỗ để làm nhà chúng cũng không
Minh họa: HƯNG DŨNG Ông tôi sẽ chuẩn bị ba nén hương và một cho. Nhưng rồi có một chàng trai khỏe