Page 23 - Báo Phú Yên

21 Ất Tỵ
toasoan@baophuyen.com.vn
DƯƠNG LỮ YÊN
hời chúng tôi còn trẻ con, tết
đến là chờ áo mới, chờ ăn no,
Tchờ được đi Tuy Hòa uống đá
chanh, chơi lô tô, xem phim... Đất
nước vừa thống nhất, ít xe, mà cũng
ít tiền, bọn tôi đi bộ từ thôn Phước
Lâm (phường Hòa Hiệp Bắc, TX
Đông Hòa bây giờ) dọc theo đường
xe lửa. Trên đường đi, tận dụng
nhà quen ghé dừng chân ăn trưa, ăn
chiều, miễn sao ra Tuy Hòa xẩm tối
là được. Thường thì bọn tôi ghé thôn
Uất Lâm, thôn Thạnh Phú, thị trấn
Phú Lâm trước khi qua cầu Đà Rằng.
Đến Tuy Hòa, ai về nhà bà con
người đó, ăn dầm nằm dề vài ngày
chơi cho đã rồi kéo nhau về nhà.
Thời đó, không có lì xì như bây
giờ, nên cũng ít trông chừng được
lì xì. Khi đó, nhà nhà hùn nhau mổ
chung một con heo, chia phần ăn tết.
Hồi đó chưa có tủ lạnh nên thịt heo
muốn để lâu thì rọng mắm, để ăn
dần ba ngày tết. Cái khó ló cái khôn,
hóa ra đó là một món ăn ngon trứ
danh cho đến giờ. Nhà nào có điều
kiện thì nuôi thêm gà, vịt, để dành
khoai, củ, rau, dưa…, con cháu tha
hồ no nê, vui khỏe.
Gần tết, nhà nào cũng chuẩn bị
rọc lá chuối gói bánh tét để cúng
ông bà, cũng là để dành thực phẩm
ăn nhanh cho ba ngày tết. Mấy bữa
gió to, mấy bụi chuối quanh nhà bị
gió tước xơ xác, bất giác nhớ câu
nói của bà nội thuở xưa “gió dầy
thì tết sao có lá gói bánh tét?”. Đầu
đêm 30, cả nhà quây quần quanh
nồi bánh tét, hàn huyên bao chuyện
ân tình. Bọn nhóc con như lũ tui,
chực chờ lấy chiếc bánh nhỏ xíu
mà ba má đã làm riêng phần cho
mỗi đứa mà háo hức, để sáng mai
khoe với nhau đầu năm. Đêm giao
thừa, sau khi bánh tét đã vớt xong,
cả nhà cùng nhau đốt pháo, tống
cựu nghinh tân. Hồi đó chưa cấm
đốt pháo, nhà này, nhà kia ganh đua
nhau pháo nhà ai to hơn, dài hơn.
Đầu Chạp, nhà nào cũng chuẩn
bị tự làm bánh tết: bánh thuẫn, bánh
kẹp, cốm, rim dừa, rim bí… Tui nhớ
nhất là món cốm miếng, món ăn mà
nhà nào cũng làm nhiều để dành
ăn cho hết Giêng. Nhớ nhất là bởi
vì khi ấy vừa học xong lớp 12, chờ
ngày đi bộ đội, tui được một ông
bác họ gần nhà thuê rang cốm. Để
có mẻ cốm ngon, người ta sẽ cho vài
lon gạo nếp ngon vào một ống thép
có gắn đồng hồ đo nhiệt độ với một
tay cầm. Ống thép này được quay
trên một lò lửa được giữ nhiệt độ
ở mức cao. Khi đồng hồ báo nhiệt
độ đạt ngưỡng quy định (hình như
đạt 150 C) thì nhấc ống thép ra,
0
dùng búa gõ chốt, áp suất sinh ra do
nhiệt sẽ đẩy ra những hạt cốm bung
phồng trắng phau. Công đoạn ngào
đường, ép khuôn để ra những miếng
cốm hình khối chữ nhật thì ai từng ở
quê chắc biết hết.
Hồn tết
Đón tết Ất Tỵ
nhớ tết hồi nẳm
không thèm đụng đến bấy nhiêu.
Các cháu đến nhà, mời thì các cháu
xem nào là nhãn hiệu, nào là hạn
sử dụng, nào là hãng nào rồi mới
ăn hay không! Sau tết nhà tui thực
phẩm, bánh trái dư dùng mấy tháng
không hết.
Những ngày ấy, trào lưu bia rượu
đang lên, sáng đầu năm, cả nhà rủ
nhau về quê thắp hương tổ tiên ông
bà. Rồi cùng nhau đi thăm bà con
cô bác, mà phải đi đủ nhà người
này, người kia, nếu không lại sinh ra
trách móc, hờn dỗi, so bì. Mỗi nhà
một vài ly rượu, chưa được nửa buổi
đã say chếnh choáng. Cũng có khi
chỉ đi đến một nhà, chủ nhà đem ra
cả thùng bia thì coi như hết ngày,
hết tết.
Ngày nay, sau đại dịch
COVID-19, tết khác xưa lắm lắm.
Mọi người không mấy ai mua sắm
nhiều, cũng không lo tăng giá, vì
cửa hàng, siêu thị mở cửa ngay từ
đầu năm. Rượu bia thì cũng ít ép nài
nên tết có phần lành mạnh hơn.
Lại nói đến chuyện con cháu về
ăn tết cùng ông bà, cha mẹ. Gần như
cả tháng Chạp, ông bà già cứ ngóng
trông con cháu về quê ăn tết từng
ngày, từng giờ. Trước đó, nhớ đâu
khoảng 15/10 dương lịch thì ông
bà già đã huy động cả gia đình xếp
hàng mua vé tàu về quê. Sau này có
máy bay giá rẻ đỡ vất vả hơn, chứ
hồi ấy, cả nhà phải canh nhau đến ga
Minh họa: HƯNG DŨNG từ nửa đêm để mua bằng đủ vé cho
mấy gia đình con cháu từ phương
Trước tết một tháng, nhà nào Dùng năm, ba trứng gà, vịt đổ chả, Nam trở về, bao gồm cả khứ hồi.
cũng tranh thủ đặt lò làm cho vài sang hơn thì xắt dĩa thịt luộc hoặc Khi con cháu, dâu rể về đủ là ông bà
trăm bánh tráng, một ít loại mỏng để ít cá hấp, cá kho, hái thêm dĩa rau vui cả nhà. Rồi nấu nướng, ăn uống
cuốn, một ít loại dày để nướng chín sống, nhúng vài cái bánh tráng, cùng hết ngày tất niên, tân niên, đầu năm,
cúng ông bà tổ tiên. Giờ ngồi ngẫm với ít cơm canh đã nấu, chủ khách cúng tạ… Chỉ tội mấy cô dâu người
lại khi trải qua gần trọn hoa giáp, có một bữa ăn đạm bạc nhưng đầy miền Nam không quen nấu nướng,
mới thấy món bánh tráng quê xứ đủ hương vị. cả ngày trong bếp, không biết Tuy
Nẫu không hổ danh là món lương Mươi năm trở lại, đời sống có Hòa, Phú Yên có những gì.
khô sáng tạo của vua Quang Trung phần nâng lên nên gần tết, chị em Tui nay cũng có cháu, có dâu.
trên đường tiến đánh quân Thanh. phụ nữ lại kháo nhau mua món này, Tết này con tui dự kiến không về vì
Từ thời xưa xa đó đến tận những sắm món kia, nay gọi là “đu trend” đang chăm con nhỏ. Vợ tui không
ngày này, cả một vùng xứ Nẫu, bánh (xu hướng). Nhà tôi cũng thế, cứ nói ra nhưng hình như thấy buồn
tráng luôn là một lựa chọn làm thức gần đến tết, vợ mua sắm nhiều thứ: buồn khi tết về nhà không đông đủ.
ăn nhanh mỗi khi đến nhà lỡ bữa. Ở từ bánh mứt, thịt thà, rau củ… Tủ Tui chỉ nói một câu: “Nếu ngọn
Phú Yên (chắc cả Bình Định nữa), lạnh thì chật cứng, góc bếp thì xếp núi không tới với Mohammed thì
hầu như nhà nào cũng có năm, bảy đầy các loại. Nhà chỉ có 4 người, Mohammed sẽ tới với ngọn núi!”.
con vịt đẻ trứng, vài ba con gà đang mình có tuổi ăn kiêng, con thì đi Mà đúng vậy thôi, biết đâu tết Ất Tỵ
nằm ổ, vài ba luống rau cải, xà lách chơi với bạn cả ngày, khách ở quê năm ni tui đi xì phố ăn tết Sài Gòn
quanh nhà. Khách đến bất ngờ buổi ra cũng mấy ai ăn uống chi nhiều. để xem họ ăn tết như thế nào, chớ
trưa, nhà đã nấu cơm, mời khách thì Ngay cả bánh mứt, hồi xưa mình không nẫu nói mình nhà quê nhà
không đủ phần nhưng đã có cách: thèm bao nhiêu thì bây giờ con cháu quéo, phải không các bạn? 