Page 175 -
P. 175
TẢN MẠN ĐẦU XUÂN ẤT TỴ NĂM 2025
Văn hóa Tết và Tết Văn hóa
Tết là một sinh hoạt văn hoá cổ tham chiếu để làm lịch, đó không phải là
truyền quan trọng – nếu không nói là lịch thuần Âm hay thuần Dương.
quan trọng nhất của người Việt ở đồng Tết là ngày đầu năm mới, trước hết
bằng. "Năm hết Tết đến", mọi công cuộc và quan trọng nhất là "mồng Một", rồi
làm ăn – sản xuất – trước hết là sản xuất bao hàm cả "3 ngày Tết" (từ mồng Một
nông nghiệp – đều dần dần giảm thiểu đến mồng Ba). Nhưng, trong ngôn ngữ
đến mức tối đa – thậm chí ngày trước có cổ truyền của người Việt, bắt đầu từ 23
khi tạm ngưng hẳn – để đổ dồn cho việc tháng Chạp năm cũ, người ta gọi là "23
Tết" (ít ai gọi là 23 tháng Chạp), cứ thế
sửa soạn cái Tết, tắm mình trong không
kéo dài đến "30 Tết" (30 tháng Chạp).
khí Tết, hưởng thụ Tết, sinh hoạt Tết rồi
Đêm ấy – hay nửa đầu đêm ấy – được
thư dãn sau Tết. "Ra Giêng ngày rộng,
coi là tối tăm nhất trong năm – "tối như
tháng dài…"
đêm Ba Mươi Tết, dầy như đất" – Và
Chúng ta cùng nhau tiếp cận cái
"ông Hùm" được bảng giá trị cổ truyền
Tết cổ truyền dưới góc nhìn văn hoá học
coi là thế lực đáng sợ nhất, tối tăm nhất
và sự biến đổi của Tết trong bối cảnh
nên lại được gọi một cách tượng trưng –
đời sống mới, văn hoá mới… văn hoá là "ông Ba Mươi". "30 Tết", qua
Tên gọi và định nghĩa – phân loại "Giao thừa" lại được gọi là "Mồng Một
Một cách chặt chẽ, Tết bắt đầu từ Tết" rồi "Mồng Hai Tết" v.v cho đến ít
ngày mồng Một tháng Giêng đầu năm nhất là "Mồng Bảy Tết" v.v
mới theo lịch cổ truyền mà ta quen gọi Thật ra lễ lạt đầu năm mới được
là Âm lịch – thật ra là Âm – Dương hợp gọi thu gọn là Tết chứ nếu gọi một cách
lịch, vì "Tháng" được tính theo trăng (từ đầy đủ thì dân gian nói là Tết Cả hay gọi
"mồng một lá trai, mồng hai lá lúa – đến theo "tên chữ" (Hán – Việt) là Tết
ba mươi không trăng), còn "24 tiết" Nguyên Đán. Nguyên là "đầu tiên", Đán
trong năm được định theo mặt trời; ấy là là "buổi sớm". Theo nguyên nghĩa,
không kể lịch -còn được điều chỉnh theo "Nguyên đán" là buổi sớm đầu tiên của
sao, "nhật – nguyệt – tinh" đều được ngày đầu tiên của tháng đầu tiên của
169
