Page 176 -
P. 176
TẢN MẠN ĐẦU XUÂN ẤT TỴ NĂM 2025
năm mới. Vậy "Tết Nguyên đán" là "Tết hay Tết Nguyên đán là nương theo cái
đầu năm mới". tiết Lập Xuân. Có điều là giữa cái Văn
hoá và cái tự nhiên có một độ dung sai
Còn Tết Cả nghĩa là Tết hàng đầu,
nhất định, không hoàn toàn trùng khít
Tết đứng đầu, Tết to nhất và quan trọng
với nhau.
nhất. Với tên gọi ấy, trong tâm thức dân
gian đã tiềm ẩn cái ý là sau Tết Cả, có Theo văn hoá học và lễ hội học,
những tết khác, "Tết con", Tết không to Tết Nguyên đán cũng có thể được xếp
bằng, không quan trọng bằng Tết Cả. loại vào Hội mùa là một lễ lạt, sinh hoạt
văn hoá theo mùa. Vậy Tết Nguyên đán
Mà quả vậy. Dân ta còn gọi nhiều
là một Hội lễ nông nghiệp, một nghi
lễ lạt nữa trong năm là "Tết", thí dụ "Tết
thức nông nghiệp.
mồng ba tháng Ba" (Hàn thực hay "tiệc
bánh trôi"), "Tết Đoan Ngọ" (mồng 5 Cội nguồn
tháng 5), Tết "Trung thu" (Rằm tháng Không gian văn hóa – xã hội của
Tám), "Tết cơm mới" (Thường tân, Tết Nguyên đán là Trung Hoa, Việt
mồng 10 tháng 10 hay mồng 1 tháng 10 Nam, Triều Tiên, Nhật Bản. Cả Trung
tuỳ vùng). Hoa, Triều Tiên, Nhật Bản đã có những
Vậy thì trong lịch lễ lạt cổ truyền, thời kỳ dài tuyên bố chính thức bỏ cái
có Tết Cả hay Tết Nguyên đán và những Tết này vì đều sinh hoạt theo lịch mới
cái Tết khác trong năm, Tết con, Tết Âu Tây – gọi là Dương lịch. Ở Việt
nhỏ. Nói theo ngôn ngữ trí tuệ hôm nay Nam lẻ tẻ có ý kiến bỏ lịch cổ truyền và
có 1 cái Tết (viết hoa) và nhiều cái tết bỏ Tết nhưng Bác Hồ không đồng ý và
(viết thường). nhân dân cũng phản ứng mãnh liệt.
Vậy Tết theo nghĩa rộng bao hàm Nước ta chưa bao giờ bỏ Tết, dù đã
những định kỳ lễ lạt trong năm, quanh chính thức dùng Dương lịch trong các
năm. Tết nhân văn vẫn nương theo thời công sở, cơ quan Nhà nước từ hàng trăm
tiết tự nhiên chuyển vần theo mùa vụ năm nay. Điều đó chứng tỏ với thời gian
một năm, chẳng hạn tết Đoan Ngọ là và văn hiến nghìn năm, cái tết đã hằn
khoảng trước sau ngày Hạ chí, tết Cơm sâu trong tâm thức dân gian Việt Nam.
mới ở khoảng tiết Đông chí, tết Trung Nhiều nơi ở nước ta, nhất là trong nhân
thu ở khoảng tiết Thu phân v.v… Tết Cả dân đô thị, người ta đã "quên dần tết
170
