Page 16 - Báo Quảng Trị - Số Tết Âm Lịch

16
16 XUÂN ẤT TỴ 2025
2025
XUÂN ẤT TỴ

Ơn sâu nghĩa nặng quê nhà

BÙI PHAN THẢO vùng ven thị xã. Đất tốt, trúng mùa mía thì chẳng
còn lo gì nữa, ăn Tết sung túc, rộn ràng. Còn đậu
Mãi yêu thương, mang ơn nơi chôn nhau cắt phụng và bắp thì lúc nào cũng trúng mùa. Sắn trồng
rốn của mình, nơi mình lớn lên; mang ơn ba mạ ở đường ranh, đến mùa thu hoạch phải lấy cây tre
cho con hình hài, cuộc sống; quê hương cho đực làm đòn bẩy mới bẩy lên những củ nặng cả
giọng nói, cốt cách chân tình, ngay thẳng… chục cân…
Ngọn gió Nam theo từng hơi thở Từ đất mới, chúng tôi nhớ quê da diết. Tôi vẫn
“Kính thưa quý khách. Máy bay của chúng ta mang ơn củ sắn củ khoai Quảng Trị mà tôi lót dạ
vừa hạ cánh xuống sân bay Quảng Trị. Nhiệt độ bên sớm hôm “tối ăn khoai đi ngủ, sáng ăn củ đi làm”,
ngoài là 27 độ C, trời nắng đẹp”… khoai sắn cõng cơm những ngày tuổi ăn tuổi lớn.
Đó là một giấc mơ hiện hữu trong tôi những năm Chỉ đến khi vào Đắk Lắk, cái đói mới không còn
gần đây, khi thông tin về dự án sân bay Quảng Trị ám ảnh. Bây giờ, nhiều khi thấy khoai sắn, muốn
rộ lên và tháng 7/2024, dự án Cảng hàng không rớt nước mắt vì chạnh nhớ ngày xưa, mà phải quay
Quảng Trị đã được khởi công. Theo lãnh đạo tỉnh đi, phải giấu lòng, bởi đâu cần thiết phải tỏ bày về
Quảng Trị, đây là một công trình mang biểu tượng những khốn khó một thời. Cũng không phải ai cũng
hòa bình và hiện thực hóa khát vọng “Mở cửa bầu tỏ tường, cảm thông, đâu phải ai cũng là dân Quảng
trời - cất cánh bay lên” của Đảng bộ, chính quyền, Trị như mình…
quân và dân Quảng Trị. Trong cơn mơ, tôi đi giữa Nam nắng, đường từ
Trong giấc mơ đó, tôi bước xuống sân bay. Đón Trường cấp 3 Gio Linh về làng là động cát dài, bàn
tôi là nụ cười hiền và đẹp của người dân Quảng Trị, chân bỏng rát, gần đến đầu làng là sắp hết mệt vì
là nắng chói chang và những ngọn gió Lào hun hút… Mùa quả ngọt -Ảnh: NÔNG VĂN DÂN những ruộng quả đã ở trước mặt. Những trái quả
Ôi, cái ngọn gió Nam với người xứ khác là nóng rát, đẹp đẽ bên bờ phía Triệu Phong. Các anh của mệ gia đình tôi đi qua những nhọc nhằn. Chính họ là một ngọt ngào giúp đám học trò bớt khát, có đứa nhanh
mà với người Quảng Trị là thân thương, bởi sinh ra là ông Thầm, ông Mực qua làng Lâm Xuân sống. phần hiện thân của quê hương, nơi một phần đời tôi tay giấu những trái ngon dưới cát sâu để chờ quả
cùng hơi thở đã có những ngọn gió Nam theo từng Mệ làm dâu Mai Xá, còn các ông bà, cậu dì ở Dương nương tựa để lớn khôn. chín những ngày sau… Những trái quả này, phần
bước chân chập chững vào đời. Gió lồng lộng, gió Xuân thì mỗi lần tôi theo mệ hay mạ qua thăm, đều Năm tôi đậu vào Trường Đại học Tổng hợp TP. vỏ còn được gọt làm dưa, để khi kho với cá ngạnh,
quằn quại, gió lặng lẽ luồn qua, tràn qua, phủ lên được đón về trong yêu thương, quý mến vô cùng. Hồ Chí Minh, tôi chưa nhập học được vì chưa có hộ cá nục thì quyện với ớt cay thơm mà ngon vô cùng,
cây cối, ruộng vườn; phần phật trên những mái nhà Thương ba mạ tôi cực khổ, cậu Diện cho bộ trộ sáo khẩu ở Đắk Lắk, nơi tôi vừa vào học nửa năm cuối nhất là những ngày lụt dầm làng xóm trong nước…
tranh, réo rắt bên đầu hồi những nhà ngói; gió ra - nò và cho cả chiếc ghe. Nhờ đó, tôi biết làm trộ của lớp 12 và đoạt giải Nhì môn Văn toàn quốc. Tỉnh Đôi khi tôi tự hỏi: Nếu không có những tháng
vườn cho nám trái bưởi, để giàn thiên lý trước cổng sáo trên sông. Những đêm tối trời tôi chống ghe ra ủy Đắk Lắk tổ chức tiệc mừng, ông Y Ngông Niê ngày nhọc nhằn ở quê nhà, đời tôi sẽ ra sao? Hỏi
nhà ngẩng lên chào hỏi rì rào… trộ sáo, gắn chiếc nò cao hơn 2 m xuống cuối trộ, K’đăm, Bí thư Tỉnh ủy hỏi mạ tôi: “Cô cho con ăn gì mà cũng tự trả lời, rằng sẽ khác. Ngay cả với con
Tôi mơ và thấy mình về tuổi hoa niên. Một trưa thắp lên cây đèn dầu để dẫn dụ tôm theo hai hàng mà học giỏi vậy?”, mạ tôi trả lời thật thà, chất phác: cháu, chuyện cha ông một thời đã là chuyện lạ, khó
hè, ra rào tắm mát rồi cả đám trẻ lên ngồi bên bụi trộ sáo vào nò. Xong, lên bờ nằm trong lều ở bên gò “Dạ, vợ chồng em cho con ăn khoai ăn sắn thôi”. hình dung. Cha ông có thể than nghèo kể khổ hay
tre. Chúng tôi ngả lưng, ngắm trời trong veo và ngủ (ba tôi làm cho tôi nằm nghỉ, chờ con nước). Khi thủy Biết tin tôi chưa nhập học được, Bí thư Tỉnh ủy Đắk nhắc quá khứ, con cháu vẫn tiếp thu được, song có
trong ngọn gió Nam táp lửa giữa trời… Một sớm nào triều xuống hết, tôi chống ghe ra, dỡ nò lên đem về Lắk đã chỉ đạo Công an tỉnh nhập hộ khẩu cho tôi cần không khi mỗi thế hệ có mối quan tâm khác
khác, hai đứa chống chiếc ghe nan, trên ghe là hai nhà cho mạ kịp theo đò lên Đông Hà bán tôm lấy vào thị xã Buôn Ma Thuột rồi từ đây chuyển hộ khẩu nhau. Tôi biết vậy nên gửi hết vào câu chữ, để sau
cái cào, dăm cái rổ để đi cào chắt chắt. Hôm nay đi tiền mua gạo cứu đói cả nhà… Cũng nhờ trộ sáo mà vào Trường Đại học Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh cho này ai có đọc thì hiểu về một thời. Chừng này tuổi
xa. Sáng gió nhẹ, nước ven bờ không sâu, ghe đi tôi rành về thủy triều, về trăng lên, trăng lặn, trăng tôi nhập học. Mang cái ơn đó nên ra trường, tôi đã về nhưng tôi vẫn biết mình hạnh phúc khi có bà mẹ hơn
vun vút. Chỉ đến ngã ba Gia Độ sông sâu thì mới triềng; hiểu thêm về hàng đáy, nên sau này vào Đắk Lắk công tác để trọn vẹn nghĩa tình. 93 tuổi làm bánh bột lọc, bánh ít tôm thịt cho ăn, vẫn
gắn chèo vào quai chèo để qua sông. Những làng Nam, về vùng biển Trà Vinh hay sông Cửa Lớn ở Từ đất mới, nhớ quê da diết ôm hôn tôi như tôi còn bé dại. Thì tôi vẫn giữ rặt giọng
quê ở vùng Triệu Phong này, ít người cào chuyên Cà Mau, thấy hàng đáy thật lớn ở đó tôi không xa lạ… Dĩ nhiên tôi mang ơn sâu ba mạ đã sinh thành, quê Quảng Trị song nhiều người khen tôi đọc thơ
nghiệp đưa ghe vào nên chắt chắt nhiều vô kể, con Thương cháu, khi tôi ra làng Lâm Xuân, ông dục dưỡng, cả đời hy sinh vì con. Ba mạ tôi đã gỡ hay, có hồn, dễ nghe và dễ thấm. Bởi rứa nên mãi
lớn hơn chắt chắt làng tôi. Đến đầu giờ chiều là đã Thầm cho cái nơm. Tôi mừng lắm, vì nơm của ông từng mái tôn, gỡ dần từng bộ khung nhà bán đi để yêu thương, mãi mang ơn nơi chôn nhau cắt rốn của
đầy ghe, chúng tôi trở về. Cởi hai chiếc áo lên cột chắc chắn là của hiếm và quả như vậy, những hồ, lấy tiền nuôi hai anh tôi học đại học ở Huế và Hà Nội, mình, nơi mình lớn lên, mang ơn ba mạ cho con hình
vào cái cào là có cái buồm tự chế, nhờ gió Nam đưa bàu trong làng mà tôi đưa nơm xuống đều có cá để tất cả 7 anh em chúng tôi không dang dở chuyện hài, cuộc sống, quê hương cho giọng nói, cốt cách
ghe về làng nhanh vun vút. to. Bởi ông là dân làm nghề cá chuyên nghiệp, tình học hành, để bây giờ chúng tôi đều tốt nghiệp đại chân tình, ngay thẳng…
Tình thương nâng đỡ để lớn khôn thương ông dành cho cháu vào từng chiếc nan ông học, có người là phó giáo sư, tiến sĩ. Năm 1980, ba Tôi đi trong gió Nam, sân bay Quảng Trị một
Chiếc ghe với tôi, là sự hàm ơn. Nó nuôi tôi khôn vót nên cái nơm rất bén, cá vào nơm rồi là chỉ vào mạ tôi dắt díu đàn con vào Tây Nguyên cũng để đàn ngày đầy nắng…
lớn bên bờ sông Thạch Hãn, giúp tôi phụ ba mạ nuôi oi… Bây giờ, hơn nửa đời người lưu lạc, nhớ về tuổi con được học hành đến nơi đến chốn. Ba mạ làm
bầy em dại những năm khó khăn 1978-1980. Mệ thơ gian khó, lại trào lên nỗi nhớ thương, mang ơn ruộng, rẫy, tôi mùa hè về phụ đào hố trồng cà phê,
ngoại tôi người Dương Xuân, ngôi làng nhỏ nhắn, những ông bà, chú bác, cậu dì đã đưa tay dìu đỡ cho trồng mía, làm ruộng dưới cánh đồng là thung lũng

Người dân làng Mai Xá gắn bó lâu đời với
Người dân làng Mai X á gắn b ó lâu đời v ới
nghề cào chắt chắt -Ảnh: TRẦN TUYỀN
nghề c ào chắ t chắ t - Ả nh: TRẦN TUYỀN
ông quê êm đềm -
S
Sông quê êm đềm -Ảnh: TRẦN TUYỀN
Ả
TUYỀN
TRẦN
nh: