Page 113 - Văn Nghệ Đất Tổ

Trong truyền thuyết “Sơn Tinh, Thủy Ở lĩnh vực mỹ thuật, tạo hình, theo
Tinh”, rắn lại xuất hiện dưới hình hài nhà nghiên cứu văn học dân gian chu
là những con thủy quái hay còn gọi là Quang Trứ, rồng bắt nguồn từ rắn. các
thuồng luồng - đại diện cho thế lực siêu nhà nghiên cứu Trương chính và Ðặng
nhiên mang theo những hiểm họa đe Ðức Siêu nhận định: rồng lý - Trần là
dọa mùa màng và sự sinh tồn của con một con rắn dài, quấn làm nhiều khúc,
người. Sự chiến thắng của Sơn Tinh trong đầu không sừng, không râu. còn gS. Trần
truyện phản ánh tín ngưỡng nguồn nước Quốc vượng thì cho rằng: rồng Thăng
và ước vọng ngàn đời của các cư dân long Ðại việt là loại rồng - rắn, mình
nông nghiệp lúa nước... tròn trịa và thanh tú, với nhiều khúc uốn
lượn nhịp nhàng, là loài có vẩy, ở nước
rắn xuất hiện với biến thể là giao
long có thể tìm thấy trong truyền thuyết và cũng tượng trưng cho nước, cho mây
mưa, vốn là cái nhân tố bận tâm hàng
lạc long Quân, huyền thoại linh lang đầu của người dân trồng lúa nước.
vương... Trong hình hài là giao long, rắn
dường như được phủ lên một lớp văn ngoài ra còn có những biến thể khác
hóa muộn, bởi nó đã bước đầu nhuốm nữa của rắn. Đó là truyền thuyết về Ông
màu sắc phong kiến. Mặc dầu những cộc, Ông dài gắn liền với tín ngưỡng thờ
biểu hiện bề ngoài của giao long chưa rắn ở một số vùng Bắc giang, hà nam.
có cái uy nghiêm, oai phong của rồng, hoặc trong tín ngưỡng thờ Mẫu của
song nó đang từng bước tiến tới những người việt, rắn xuất hiện với hình ảnh của
ý nghĩa biểu trưng của sức mạnh thần đôi Thanh xà và Bạch xà nằm vắt ngang
quyền và vương quyền. có ý kiến cho trên chính điện (phủ Dầy), được gọi là
rằng giao long mang nhiều ý nghĩa Ông lốt. Trong đồ mã cúng Mẫu bao giờ
với tục thờ cúng tổ tiên, liên quan đến cũng có rắn ba đầu hoặc rắn Tam đầu cửu
tục người việt cổ thường xăm mình khi vĩ... có ý kiến cho rằng rắn ba đầu chính
xuống nước để không bị giao long ăn là mô phỏng rắn thần naga của Ấn Độ
thịt, lâu dần coi đó là tổ tiên. nhiều công do những ảnh hưởng giao thoa văn hóa
trình nghiên cứu đã xác định, truyền giữa người việt với người chăm trong
thuyết lạc long Quân vào hồi thế kỷ quá trình lịch sử...
Xiii đã được một số nhà nho sưu tầm và Một thống kê gần đây cho biết:
đưa vào thư tịch, với mong muốn lưu trong bộ “Kho tàng cổ tích việt nam” của
giữ muôn đời và nhắc nhở con cháu về nguyễn Đổng chi, trong tổng số 200
nguồn gốc xa xưa này... hình ảnh của rắn chuyện thì đã có 11 chuyện đề cập đến
thực sự mang màu sắc phong kiến, đồng hình tượng rắn hoặc các biến thể của rắn
nhất với hình ảnh của vương quyền khi như giao long, thuồng luồng, chằn tinh...
nó gắn liền với hình ảnh của rồng. rắn trong đó có những chuyện ca ngợi sự
là con vật có thật trong tự nhiên song giúp đỡ của rắn đối với con người, một số
nó là hình mẫu khởi thủy của rồng (bởi truyện khác lại nói đến việc rắn hại người.
vì rồng chỉ là sản phẩm của trí tưởng Qua đó có thể thấy rằng rắn có được một
tượng). Không ít các nhà nghiên cứu vị trí khá quan trọng đời sống văn hóa
đã khẳng định mối liên hệ đặc biệt này tâm thức của người dân việt nam.
giữa rắn và rồng. M.H

VĂN NGHỆ ĐẤT TỔ 499 (12/2024) + 500+501 (1/2025) 113