Page 118 - Tạp chí Nha Trang
P. 118
càn khôn”, “ngay mặt” đối với sống trong cảnh nghèo khổ. Ham
“thẳng vai”. học, nhưng mãi tới năm 1819, ông
Lớn lên thêm, Nguyễn Công mới đi thi và thi đậu Giải nguyên,
Trứ rời đất Nghi Xuân để trở thành được bổ đi làm quan. Bấy giờ
nho sinh trường Đốc học của tỉnh. ông đã bốn mươi mốt tuổi. Ông
Một hôm Nguyễn Công Trứ đang có câu đối tặng vợ trước khi lên
đi chơi, gặp mưa, vào trú trong kinh dự thi như sau: “Nhờ trời phù
quán nước bên đường. Mưa lâu hộ chồng tôi, miếng khoa giáp ăn
quá, thêm gió lạnh, ông bèn nằm xanh phường sĩ tử/Ơn chúa yêu vì
vào ổ rơm của quán, lấy chiếu bố nó, nợ trần hoàn trang trắng
đắp lên, rồi ngủ quên. Hôm ấy, đại mặt nam nhi”.
binh của Tả quân Lê Văn Duyệt Sau khi đỗ đạt làm quan,
đi ngang qua. Đám lính thấy thấy Nguyễn Công Trứ có không ít kẻ
Nguyễn Công Trứ nằm liền đánh ghen ghét, vu cáo. Đối với đám
thức, cùng lúc ấy Tả quân cưỡi người này, Uy Viễn tướng công đã
ngựa đến. Tả quân không bắt lỗi có nhiều câu đối để “nắn gân”.
gì, chỉ bảo làm một câu đối nằm ổ Chẳng hạn, trong một bữa tiệc
rơm đắp chiếu, nếu được sẽ tha. nọ, có tên quan họ Phạm làm
Nghe vậy, Nguyễn Công Trứ bèn Tổng đốc Bắc Ninh (một trong
những người đã từng vu khống
ứng khẩu: “Tám vạn anh hùng đè Nguyễn Công Trứ) cùng dự, khi
xuống dưới (anh hùng rơm)/Chín chén rượu đã ngà ngà, đáp lời
tầng thiên tử đội lên trên (Chiếu mọi người mời mọc, thúc dục kể
chỉ của Vua đồng thời cũng là chuyện vui, Nguyễn Công Trứ
chiếc chiếu). Nghe xong, Tả quân bèn nói: “Thưa các quan, cách
Lê Văn Duyệt khen hay. Câu đối đây mấy năm, khi đương làm
vừa tả thực vừa ẩn dụ đầy khẩu quan ở đất Bắc, nhân đi hành
khí. “Ba vạn anh hùng” là ổ rơm hạt tại huyện lị Nam Sách, gặp
(anh hùng rơm!), “Chín lần thiên một đứa bé con mới lên bảy tám
tử” vừa chỉ nhà vua, vừa chỉ chiếc tuổi mà thông minh linh lợi khác
chiếu (trùng âm với chiếu chỉ của thường, tôi liền ra cho nó một
nhà vua, và chiếu chỉ nhà vua vế đối Nôm như sau: “Lời vàng
thường bắt đầu bằng câu “Cửu quan tỉnh Bắc Ninh”. Không ngờ,
trùng thiên tử chiếu”). chẳng cần phải nghĩ ngợi lâu,
Nguyễn Công Trứ từ bé đã đứa bé ứng khẩu đối luôn: “Cửa
117
