Page 32 - Người Hà Nội

khai bút

Mùa xuân và tục

của người Việt

NAM DƯƠNG

ết cổ truyền của dân tộc Việt Nam có rất họ mang theo bài thơ đã làm đọc cho mọi người nghe trở thành một nét đẹp văn hóa rất độc đáo của
nhiều phong tục hay, đáng được gọi là rồi bình.Nghe nói, việc khai bút vào những ngày Cát Việt Nam. Bởi đối với người Việt, cây bút là một
thuần phong mỹ tục. Trong đó, tục khai đầu năm như vậy thì việc bút nghiên, học hành, công cụ gắn bó với đời sống trí tuệ và tâm hồn, trở
Tbút được xem như là một nét đẹp văn nghiên cứu trong năm nhiều thuận lợi. Tục này còn thành một biểu tượng thiêng liêng trong đời sống.
hóa, thể hiện tinh thần trọng học, trọng cái đẹp truyền đến ngày nay đối với học sinh, trí thức, họ Khai bút là khai chữ, khai tâm, khai trí, khai nghề,
của người Việt mỗi khi Tết đến Xuân về. Tương chọn những ngày Cát đầu năm mang việc ra viết khai nghiệp… Do đó, khai bút không chỉ có những
truyền, tục khai bút xuất hiện ở Việt Nam gắn với hoặc làm bài đối với học sinh, sinh viên”. người gắn với nghiệp cầm bút thì mới khai bút mà
việc tưởng niệm nhà giáo Chu Văn An - một con Sách “Lễ tục hàng năm và phong tục thờ bất kỳ ai cũng có thể thực hiện nghi thức này để
người chính trực, từng đỗ Thái học sinh nhưng cúng của người Việt” (NXB Văn hóa Thông tin, thể hiện tâm tư, bày tỏ ước muốn, nguyện vọng
không ra làm quan mà về Chí Linh (Hải Dương) 2005, tr.33) có ghi như sau: “Khai bút là năm mới trong năm mới hay tự nhắc nhở bản thân hướng
để mở trường dạy học và dược lưu danh là “Ông cầm bút viết lần đầu. Thông thường, ngày xưa đến những điều tốt đẹp để phấn đấu.
tổ của đạo Nho ở Việt Nam”. những người hay viết như các ông đồ, các nhà Nho Ngày nay, với sự bùng nổ của internet và sự
Sử sách ghi lại, các học trò của thầy giáo Chu và những người làm việc quan, đều coi việc khai bút phát triển của các trang báo mạng, thông tin về
Văn An đến thăm thầy, lúc ra về thường được là hệ trọng. Hiện nay, việc khai bút được nhà nước tục khai bút cũng được đề cập nhiều hơn. Có trang
thầy tự tay viết tặng một chữ mang ý nghĩa nhắn tổ chức thành nghi lễ khai bút trong đêm giao thừa đăng tải các bài viết nói về tục này trong truyền
gửi về lẽ sống cho từng người. Ai nhận được chữ cùng một số nghi lễ khác. Những người cầm bút đầu thống; có trang đưa tin về thủ tục tổ chức tục này
cũng đều cảm thấy hết sức may mắn và trân xuân là những nhà Nho có học vấn uyên thâm và hoặc đưa ra các gợi ý để có thể khai bút đầu xuân
trọng. Cũng từ đó về sau, tục khai bút được lưu là những người đức độ được kính trọng.Vào giờ khắc thêm ý nghĩa… Chính vì vậy, mỗi khi Tết đến,
truyền, không những biểu trưng cho sự hiếu học ấy những học trò cùng nhau chọn giờ để khai bút xuân về, tục khai bút lại được triển khai nhiều
mà còn thể hiện truyền thống tôn sư trọng đạo, sự cầu mong học hành tấn tới, đỗ đạt cao”. hơn dưới nhiều hình thức, phương tiện khác
thành kính của học trò đối với người thầy. Tục Sách “100 điều nên biết về phong tục Việt nhau. Lứa tuổi học trò ngày nay thực hành khai
khai bút thường được thực hành vào sau thời khắc Nam của Tân Việt” (NXB. Văn hóa dân tộc, 1993, bút không chỉ trên giấy vở mà còn có rất nhiều
giao thừa, thời khắc đầu tiên của năm mới với tâm tr.139) trong mục “Ngày Tết có những phong tục sáng tạo độc đáo, chẳng hạn như sử các ứng dụng
thức “Tân Xuân khai bút bút sinh hoa/ Bút tòng phụ gì?”, tác giả đã có ghi chép rất thú vị về câu chuyện công nghệ để vào các trang mạng xã hội như zalo,
tử, bút nhập văn tường, bút quán Ngũ kinh”.Tục khai bút:“Tôi nhớ lại thuở còn thơ ấu, năm đầu tiên facebook, instagram… rồi viết các dòng trạng thái,
khai bút cũng được đề cập đến trong các sách về đi học chữ Hán, ngay từ sáng 30 Tết, bố tôi mua sắm tạo thiệp để chia sẻ cảm xúc và tặng nhau những
phong tục tập quán nói chung của Việt Nam. mấy tờ giấy hồng điều. Một đôi câu đối được viết để lời chúc tốt đẹp trước thềm năm mới. Nhiều bạn
Nhà văn Toan Ánh trong “Nếp cũ - Con người trang hoàng bàn thờ, còn để dành lại hai tờ giấy có trẻ cũng sử dụng các phần mềm lập trình để tạo
Việt Nam” (NXB Trẻ, 2012, tr.140) đã viết về tục kẻ dòng sẵn, một dành cho bố, một dành cho con ra những hình ảnh, video clip để “khai bút” dưới
này như sau: “Nhà văn, nhà thơ thường có lệ khai khai bút. Bố tôi viết sẵn cho tôi bảy chữ “Minh niên sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại. Bên cạnh đó,
bút đầu năm vào ngày Nguyên đán. Các văn nhân, khai bút, bút khai hoa”, bảo tôi học thuộc lòng, nắn nhiều bạn trẻ còn tham gia khai bút trực tuyến
thi sĩ sẵn sàng son mực bút nghiên giấy tờ, đốt bình nót luyện cho chữ thật tinh, thật đẹp, xong cụ thu lại bằng vài bài kiểm tra trắc nghiệm nhỏ trên các
trầm trước án thư kén giờ hoàng đạo khai bút viết bắt viết trầm không sót nét nào. Cúng giao thừa trang web học tập để nhận lì xì Tết…
văn làm thơ. Thơ làm xong, gặp có khách đến nhà xong, tôi được cùng gia đình phá cỗ, nhận tiền mừng Dù được thực hành với hình thức nào, tục
hoặc khi đến bạn hữu chúc Tết, người nọ đọc cho tuổi. Đúng giờ định sẵn, hai bố con bắt đầu cầm bút. khai bút đầu xuân vẫn là sự phản ánh sâu sắc
người kia nghe rồi cùng ngâm vịnh”. Chỉ có bảy chữ, tôi nắn nót mãi chưa xong, bố tôi đã truyền thống hiếu học của người Việt Nam từ xưa
Quảng Tuệ ghi chép trong “Một số phong tục làm xong bài thơ Đường. Khi hai bố con viết xong, đến nay. Tục khai bút không chỉ là một nét đẹp
nghi lễ dân gian truyền thống Việt Nam” bố dán cả hai tờ vào chỗ trang trọng nhất trong thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt mà còn là
(NXBVăn hóa dân tộc, 2004, tr.52) rằng:“Xưa các phòng khách. Sáng mồng một, các chú tôi sang nhà một di sản văn hóa tinh thần quý giá cần được
nhà Nho, những người đang học hành có tục khai cúng lễ, giả vờ không biết, cứ tấm tắc không biết ai nhân rộng ở nhiều địa phương. Qua đó không chỉ
bút đầu xuân, vào dịp Tết Nguyên đán. Để khai bút, viết mà chữ đẹp thế. Tôi hí hửng mở cờ trong bụng, thể hiện sự trân trọng đối với các giá trị văn hóa
họ chọn ngày đẹp và giờ hoàng đạo. Lúc khai bút có nhưng chú lại vừa đọc vừa ngâm nga “Minh niên truyền thống mà còn có tác dụng khơi gợi khả
thể làm một bài thơ vui hoặc có nội dung thanh cao. khai bút, bút mèo quào”...”. năng sáng tạo, cầu thị và sự khai phóng trong tinh
Cũng có khi khai bút chỉ viết những chữ chỉ niềm vui, Vài chục năm trở lại đây, tục khai bút đã được thần học tập mới của thế hệ trẻ trong bối cảnh
điều tốt.Khi khách đến thăm nhà hoặc đi thăm ai đó, thực hành dưới nhiều hình thức khác nhau và hiện đại hóa, toàn cầu hóa.
Người Hà Nội
35