Page 142 - Văn Nghệ Bình Định

Độc đáo cặp tượng sư tử đá

thành Đồ Bàn

PHONG LINH

Năm 2024, hai tượng sư tử đá thành Đồ Bàn là hai trong 13 tác phẩm
điêu khắc Champa được Thủ tướng chính phủ công nhận là bảo vật
quốc gia tại Bình Định. Ngoài biểu tượng tôn giáo, thể hiện quyền uy,
cặp tượng sư tử đá thành Đồ Bàn còn thể hiện nét độc đáo về mặt lịch
sử, thẩm mỹ tạo tác khác biệt.
Theo thần thoại Ấn Độ, sư tử là một trong mười kiếp hóa thân của
thần Visnu (một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo). Ngoài ý nghĩa
tôn giáo, đối với người Chăm, hình tượng sư tử còn là biểu tượng của
dòng dõi quý tộc, tượng trưng cho quyền uy, sức mạnh của các vương
triều Champa. Kinh đô đầu tiên của người Chăm ở Trà Kiệu lấy tên là
Simhapura (Sư tử) và ngai vàng của vua cũng có tên Shimhasana (ngai
vàng sư tử). Bởi vậy, sư tử là một trong những con vật được thể hiện khá
nhiều trong điêu khắc Chăm.
Cặp tượng sư tử đá thành Đồ Bàn được phát hiện vào năm 1992, tại
khu vực Bả Canh (phường Đập Đá, TX An Nhơn) thuộc phạm vi thành
Đồ Bàn. Lần phát hiện ấy, trong một hố chôn có cặp tượng sư tử cùng
tượng Gajashimha (con vật đầu voi, mình sư tử). Sau đó, cả ba tượng
này được đưa về Trung tâm Văn hóa - Thông tin - Thể thao thị xã An
Nhơn quản lý. Đến năm 1999, các tượng được đưa về bảo quản và
trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Bình Định.
Theo phân tích của các nhà nghiên cứu, hai tượng sư tử đá thành Đồ
Bàn có chất liệu đá silics hạt mịn, màu nâu xám nhạt, được xác định có
niên đại vào cuối thế kỷ XI. Trong đó, tượng sư tử thứ nhất cao 107cm,

VĂN NGHỆ Bình Định số Xuân Ất Tỵ tháng 1+2.2025 O 135