Page 137 - Văn Nghệ Bình Định

Bình Định mến yêu

Giao thông ở Bình Định

từ khi có đường Thiên lý đến năm 1975

NGUYỄN THANH QUANG - LM. GIOAN VÕ ĐÌNH ĐỆ

Giao thông là nhu cầu cực kỳ quan trọng trong đời sống xã hội từ khi chưa có
Nhà nước đến ngày nay, giao thông mở rộng thị trường giao thương giao lưu, thúc
đẩy sản xuất hàng hóa, phục vụ nhu cầu hành chính, quân sự... Cũng như nhiều địa
phương khác, ở Bình Định, giao thông không ngừng phát triển, mở rộng, nối liền
giao thương giữa các địa phương trong vùng, trong nước và nước ngoài bằng nhiều
loại hình, phương tiện, nhất là tuyến đường bộ.
Từ thời tiền sơ sử, vùng Bình Định ngày nay là nơi cư trú của cư dân văn hóa
Sa Huỳnh (có niên đại cách ngày nay trên dưới 3.500 năm). Theo các nhà khảo
cổ, sản xuất hàng hóa của cư dân Sa Huỳnh là công cụ sản xuất và vũ khí bằng
sắt, trang sức bằng thủy tinh, gốm gia dụng với trình độ kỹ - mỹ thuật cao. Bằng
đường bộ, người Sa Huỳnh đã đến Thái Lan, Việt cổ ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ;
bằng đường biển họ đã tới được Philippines, Indonesia, Malaysia... Hơn 10 trống
đồng phát hiện tại Bình Định đang lưu trữ, trưng bày tại Bảo tàng Bình Định là
chứng cứ sinh động việc giao thương trao đổi của người Sa Huỳnh với người
Đông Sơn.
Theo sử liệu, người Champa rất giỏi đi biển, Thị Nại là một thương cảng lớn
và đặc biệt phát triển trong giai đoạn châu Vijaya (Bình Định ngày nay) trở thành
kinh đô của Champa (TK X-XV). Thư tịch cổ Trung Quốc Kinh thi đại điển tự lục,
chép về cảng Thị Nại: “Cửa cảng ở phía Bắc liền với biển, bên cạnh có 5 cảng
nhỏ thông với Đại Châu của nước ấy, phía Đông Nam có núi ngăn, phía Tây có
thành gỗ...”. Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên, chép: năm 1044 “Vua nghe
tin Chiêm Thành đem quân và voi bày trận ở bờ bên Nam sông Ngũ Bồ muốn
chống lại quân quan. Vua xuống chiếu cho quân bỏ thuyền lên bộ, đem quân sĩ
đến bờ sông bên Bắc, thấy quân Chiêm đã dàn ở bên sông... Vua đem quân đánh

130 O VĂN NGHỆ Bình Định số Xuân Ất Tỵ tháng 1+2.2025