Page 75 -
P. 75
TẢN MẠN ĐẦU XUÂN ẤT TỴ NĂM 2025
mẹ (có khi là bố mẹ nuôi) chém nhầm hai ông thường về báo mộng cho dân
đứt đuôi, có khi người phụ nữ đẻ ra quả làng tránh được những trận cuồng
trứng rồi nở ra con rắn trong các truyện phong. Nếu với người Thái, rắn tượng
kể của các dân tộc Tày, Thái, Mường. trưng cho âm, cho thần mẹ thì với
Người Việt vùng Nghệ An có người Việt “rắn lại là dương, rắn là
truyền thuyết về rắn ông Dài ông Cụt ông Dài - ông Cụt, là Bố Rồng” [2].
gắn liền với một cái giếng cổ trên đồi Biểu tượng rắn thuỷ thần có hai
cao, sâu chừng một mét nhưng không thuộc tính: tốt và xấu. Rắn là vị thần
bao giờ cạn. Chuyện kể rằng, có hai vợ nước giúp mưa thuật gió hoà, mang
chồng nghèo lấy nhau mãi mới sinh điềm lành và báo điềm dữ. Rắn là con
được một cặp rắn. Hai con rắn rất tinh vật tinh quái phá hoại mùa màng và
nghịch và thường hay theo người cha ra cuộc sống của người dân. Hình tượng
đồng. Một hôm, sau trận mưa to, người con Chằn (một biến thể của rắn) trong
cha ra đồng be bờ ngăn nước và hai con văn hoá người Khmer Nam Bộ lại thể
rắn theo. Rắn nghịch ngợm dùng đuôi hiện cả hai mặt tốt và xấu: có vai trò
đục lỗ cho nước chảy. Người cha vô tình bảo vệ con người nhưng đồng thời
chặt đứt đuôi của một con. Rắn nghĩ cha cũng đại diện cho tính ác, phá hoại
cố ý hại mình nên tức dận bỏ đi. cuộc sống bình yên của con người. Dù
Từ đó người dân gọi con rắn bị rắn có mang thuộc tính nào đi chăng
đứt đuôi là ông Cụt và con còn lại là nữa thì với cư dân vẫn một lòng kính
ông Dài. Ông Cụt bị đứt đuôi, máu ra trọng và thờ phượng.
nhiều nên khát nước. Lúc đi qua vùng Có thể thấy, trong truyện kể dân
này, phát hiện thấy mạch nước liền ủi gian của người Việt, ở miền Bắc và Bắc
cho nước trào lên để uống và dưỡng Trung bộ, hình tượng rắn thể hiện trong
thương đồng thời tạo nên một cái nhóm các truyền thuyết về thuỷ thần
giếng được dân gian gọi là giếng ông (nhóm truyện Ông Cộc ông Dài và
Cụt. Người dân tôn tạo giếng thành người anh hùng rắn); ở miền trung và
nơi thờ phượng ông Dài và ông Cụt. Tây Nguyên hình tượng rắn thể hiện
Ngày giỗ mẹ của ông Dài và ông Cụt, trong các truyện kể về người dũng sĩ
69
