Page 49 -
P. 49
TẢN MẠN ĐẦU XUÂN ẤT TỴ NĂM 2025
(Trả lời) Thầy thuốc có nhà (hoặc: Thầy bình văn học Trương Tửu. Trong sách
thuốc đi vắng)/Xin thuốc cho ai?/ Xin này Trương Tửu muốn xây dựng ca dao
thuốc cho con/Con lên mấy?/Con lên tục ngữ Việt Nam thành bộ kinh điển
một(hai ba bốn năm…)/Thuốc chẳng cho văn học nước nhà, giống như Khổng
hay/Con lên mười/Thuốc hay vậy/Xin Tử 2.500 năm về trước đã làm cho văn
khúc đầu/Cùng xương cùng xẩu/Xin hóa Trung Quốc với tác phẩm Kinh thi.
khúc giữa/Cùng máu cùng me/Xin khúc Mở đầu, Trương Tửu mượn việc tình cờ
đuôi/Tha hồ thầy đuổi. gặp gỡ một cụ già, được cụ giải thích
Trong trò chơi rồng rắn này, các cho ý nghĩa và nguyên văn của bài đồng
trẻ em sắp hàng nối nhau bằng cách dao Ú tim òa ập cùng với trò chơi mang
vòng tay ôm eo đứa trước, đi uốn lượn tên này: Chi chi rành rành/Cái đanh
quanh một em đóng vai thầy thuốc, và (đinh) nổi lửa/Con ngựa chết
đều chuyển động sau mỗi câu hỏi và trương/Tam vương ngũ đế/Cấp kế đi
đáp. Đến câu sau cùng thì thầy thuốc tìm/Ú tim òa ập.
rượt bắt và các em vẫn phải giữ mối Sự đính chính và giải mã của cụ
nối kết chỉ để cho đứa sau cùng tức già đối với bài đồng dao này là: Chu tri
khúc đuôi có thể bị bắt hay không. Sự rành rành/Cái đinh nổ lửa/Con ngựa
thống nhất và liền lạc của đất nước đứt cương/Tam vương tứ nguyệt/Cấp kế
được thể hiện rõ nét trong hình thức đi tìm/Ú tim òa ập.
của trò chơi này.
Cụ cho biết sự kiện lịch sử làm
Trò chơi xuất hiện đã lâu, có lẽ nảy sinh bài đồng dao này là việc Pháp
hơn cả thế kỷ rồi, nhưng chưa bao giờ đánh chiếm Việt Nam cùng với việc
được giải mã một cách chu đáo và có triều đình Huế thay đổi ba vua trong bốn
tính thuyết phục. Bài viết này thử làm tháng trời sau khi vua Tự Đức mất năm
việc giải mã đó và mong được sự chỉ 1883. “Chu tri” là cái biết tròn vẹn đầy
giáo hoặc góp ý của bạn đọc quân tử đủ như vòng tròn. “Cái đinh nổ lửa” là
bốn phương quan tâm. ám chỉ khẩu súng của Tây. “Con ngựa
Khởi hứng cho việc giải mã này đứt cương” chỉ việc đất nước giềng mối
là tác phẩm Kinh thi Việt Nam (NXB kỷ cương nên phải tìm kế sách cứu nước
Hàn Thuyên, Hà Nội, 1940) của nhà phê trong những phong trào Cần Vương và
43
