Page 46 -

TẢN MẠN ĐẦU XUÂN ẤT TỴ
chỉ định hy sinh, bèn gạt người anh em
kết nghĩa là Thạch Sanh đi thế mạng.
Thạch Sanh đương đầu với Chằn:
Giở ra cơm nắm toan ăn,
Hay đâu gió thổi ầm ầm rung cây.
Lại thêm gầm rú ghê thay,
Trông ra thấy một vật nay dị kỳ.
Thạch Sanh chẳng biết vật chi,
Trắng đen, xanh đỏ, hoe hoe cả mình,
Hung hăng giơ vuốt, nhăn nanh,
Phòng toan làm giữ như hình mọi khi.
Thạch Sanh hoá phép tức thì,
Búa rìu liền phóng một khi yêu xà.
Mắng rằng “mày giống tà ma,
Hại người ta chẳng dung tha mày nào!
Xà tinh liền nhảy xốc vào,
Thạch Sanh liền lấy thần đao chém liền.
Ai rằng rắn có phép tiên,
Hoá ra lửa cháy bốn bên đỏ ngòm.
Thạch Sanh hoá nước mưa tuôn,
Tự nhiên lửa tắt kinh hồn xà tinh.
Lại e yêu nghiệt tàng hình
Trốn đi nơi khác, ắt mình uổng công.
Bủa vây lưới sắt bịt bùng,
r
đ
Nguyên hình ắ n phải ù n g ù n g hoá ngay.
đ
40
NĂM 2025
Chàng dùng dao báu chém rày
Rõ ràng con rắn vừa tày một gian.
(một gian: một gian nhà).
Truyện cổ dân gian, với những
tình tiết na ná như Thạch Sanh, được lưu
truyền nhiều nơi khắp thế giới. Riêng ở
Việt Nam, các địa phương có những
thoại khác nhau. Đặc biệt đồng bào Cao
Bằng xem địa phương mình là gốc gác
của truyện, căn cứ vào câu mở đầu
“ngày xưa ở quận Cao Bình”, và ở Hoà
An, Cao Bằng có hang, tương truyền là
nơi Thạch Sanh chém Chằn Tinh và
nhiều đền thờ Thạch Sanh ở các làng xã.
Giả thuyết khác cho rằng truyện Thạch
Sanh chém Chằn gốc Khờ-me.
Chuyện Thạch Sanh được đưa lên
sân khấu: năm 1962, Dũng Hiệp phóng
tác thành Tuồng cổ Dũng Sĩ Gốc Đa,
đồng thời truyện cũng chuyển thành
kịch bản cải lương, có năm được trình
diễn ở rạp Maubert tại Paris, vào cuối
thập kỷ 1960.
Trên sân khấu dân gian, còn có
tuồng hát bội Thanh xà Bạch xà được
quần chúng miền Nam ham thích. Một
chuyện tình cảm động: hai con rắn tu
hành đắc đạo, thành đôi gái đẹp, yêu
thương và lấy chung một người chồng.