Page 70 - Tạp chí Cửa Việt

Tìm hiểu lịch sử nghệ thuật của thế giới và Việt Nam, chúng
tôi nhận thấy một đặc điểm rằng một nền nghệ thuật khi tiếp xúc với
nhân tố mới thường trải qua ba giai đoạn chính. Giai đoạn đầu là tiếp
nhận cái mới, thường mang tính chất máy móc và chưa sâu sắc, dẫn
đến những biểu hiện khoa trương thái quá do sự tiếp thu còn hời hợt,
mang tính hình thức. Đồng thời, những mâu thuẫn giữa nền nghệ
thuật truyền thống và nghệ thuật mới vẫn chưa được giải quyết. Giai
đoạn thứ hai là sự chuyển hóa, hình thành một nền nghệ thuật vừa
mang bản sắc dân tộc vừa hiện đại. Ở giai đoạn thứ ba, nghệ thuật đó
phát triển mạnh mẽ và tạo ảnh hưởng tích cực ra bên ngoài, đóng góp
vào thế giới. Đặc biệt, giai đoạn này có ý nghĩa quan trọng trong bối
cảnh thế giới hiện nay, khi đối đầu được thay thế bằng đối thoại và
kinh tế thị trường, nơi văn hóa trở thành trung tâm của sự phát triển.
Xu hướng này bắt đầu từ cuối những năm 1980 và dự kiến sẽ tiếp tục
kéo dài. Nếu thành công, Việt Nam không chỉ nâng cao uy tín quốc tế
mà còn thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế. Nhà nghiên
cứu Phan Ngọc từng nhìn nhận rằng: “Người ta nói người Việt Nam
giỏi bắt chước. Nhưng đó là chưa hiểu người Việt Nam. Người Việt
Nam giỏi kết hợp để tạo nên cái độc đáo. Tôi hy vọng với giai đoạn
mới, giai đoạn chưa hề có trong lịch sử dân tộc, cái tài kết hợp của Việt
Nam sẽ được phát huy để làm rạng rỡ đất nước này”. Đó cũng là bài
học chung trong khoa học, kỹ thuật và cả nghệ thuật. Theo các nhà
nghiên cứu, trong thế kỷ XXI, chi tiêu cho văn hóa được dự đoán sẽ
vượt xa chi tiêu cho các nhu cầu sinh tồn cơ bản. Phải chăng đó là một
cơ hội lớn cho nghệ thuật nước nhà khi chúng ta hội nhập quốc tế?
Tựu trung, tác phẩm nghệ thuật phải đi đến một nhận thức chung
là thể hiện tình cảm của người nghệ sĩ, từ đó lan tỏa, thiết lập hành vi
ứng xử cho cộng đồng, xa hơn nữa là nhân loại vượt qua những giới
hạn tù túng của thời gian và sự lãng quên. Các tác phẩm tạo ra những
nấc thang cảm xúc tri nhận của cộng đồng qua việc gửi những thông
điệp, những tuyên ngôn xã hội được truyền tải sâu kín qua tác phẩm
nhằm thức tỉnh cộng đồng. Hay nói một cách khác, nghệ thuật mang
lại cho con người cảm giác về bản sắc văn hóa và niềm tự hào trên
chính bản sắc quê hương, xứ sở mà người nghệ sĩ được nuôi dưỡng,
hấp thụ và sáng tạo nên một khả thể của riêng mình.
L.V.T.G

68