Page 68 - Văn Nghệ Phú Yên

Chà đèn ăn Tết…

Y NGUYÊN Truyện ngắn


1.
Nhà có đến hai bộ đèn thờ: bộ lớn đồng đỏ bộ nhỏ đồng trắng. Ấy là
gọi theo kiểu “minh họa” cho cái chất liệu hợp kim đem đúc đèn: đồng đỏ
khi chà sáng ra đèn sẽ có màu vàng đỏ. Đồng trắng thì nhạt hơn, ngả sang
màu trắng. Mẹ bảo: sở dĩ có 2 là do phải sắm 2 lần: bộ nhỏ sắm lúc cha
mẹ “hàn vi”, không có nhiều tiền. Sau này khấm khá hơn mới mua bộ lớn.
Mỗi lần tới Tết, nó ớn nhất cái “nạn” chà đèn. Ớn có nguyên do: thường
nhà người ta ai cũng chỉ một bộ lư đèn; riêng nhà nó tới hai. Mẹ đính chính:
một rưỡi thôi. Một lớn một nhỏ…. Rưỡi gì rưỡi, nó lầu bầu. Mẹ không biết
đấy thôi, bộ đèn cũ tuy nhỏ nhưng “có võ”; muốn sáng được phải chà bở
hơi tai. Cái giống đồng trắng khó ăn mòn cực kì, chà không mau sáng như
đồng đỏ! Còn nữa; nhà người ta đông quân, kêu chà đèn người xúm một
tay, chẳng mấy lát mà xong. Nhà nó ư, vỏn vẹn một mẹ hai con. Mà hai đâu
hai, thằng Tũn chỉ giỏi lê la nghịch phá tính vô chi? Mẹ thì phải chạy tới
chạy lui, ba tay bốn việc: chợ búa, cơm nước… Quay lại quay đi, “lao động
chính” loay hoay với đống đèn lư vẫn chỉ mình nó!

Mẹ an ủi: con mệt thì chà vừa thôi, không cần sáng lắm đâu… Sao
được? Tính nó vốn chỉn chu: không làm thì thôi; đã làm là phải tới nơi, đâu
thể quấy quá cho xong. Vậy nên năm nào đống đèn lư cũng lấy mất của nó
nguyên một ngày. Sáng: chuẩn bị đồ chà. Hì hục bê đèn xuống tháo rời,
ngâm nước. Chà xong còn phải rửa sạch, đem phơi nắng cho khô rồi mới
ráp. Xong xuôi, bê đặt lại bàn thờ là vừa tối mịt.

Mới đó đã lại tới tháng Chạp. Tết rồi…
2.
Lựa cắt những lá thơm (dứa) già. Cắt đầy ôm, rọc bỏ phần gai xong
cho vô cối giã. Giã cho dập mềm, tươm nước là được. Chuyện này có mẹ
phụ. Lá thơm có ưu điểm khi dập nát ra vẫn còn phần xơ níu lại như mớ
bùi nhùi, cầm chà rất tiện. Xúc thêm mớ tro bếp. Thêm thau nước to cùng
mấy cái giẻ lau. Xong. Mình nó xăn tay áo, khệ nệ bê lũ đèn lư banh ra hiên
bắt đầu “tác nghiệp”. Lựa mấy món dễ chà trước; ấy là các trụ, mâm đèn:

62 VĂN NGHỆ PHÚ YÊN