Page 68 - Tạp Chí Văn Nhân

NGHIÊN CỨU - PHÊ BÌNH - SƯU TẦM

thêm nhiều chuyện đời... Tin từ Nam Định Da mặt anh đen sạm. Đôi mắt và nụ cười
lên, cho biết mẹ tôi và các em tôi đã về quê của anh lấp lánh. Đó là vào một ngày cuối
và đang bị đói. Họ đang tìm mọi cách để tháng 10/1944”. (1)
sống qua ngày, như mọi người đang chờ “Tiến quân ca” được nhạc sĩ Văn
đợi một cái chết thật chậm, tự ăn mình Cao trực tiếp hát cho đồng chí Vũ Quý
như ngọn nến. Tiếng kêu cứu của mẹ tôi, nghe. Với sự hài lòng và cảm tình đặc biệt,
các em, các cháu tôi vọng cả căn gác, cả đồng chí Vũ Quý giao cho Văn Cao tự tay
giấc ngủ chiều hôm... Tôi chưa được cầm viết bài hát lên đá in ở xưởng in bí mật để
một khẩu súng, chưa được gia nhập đội vũ chính thức công bố. Tác phẩm “Tiến quân
trang nào. Tôi chỉ đang làm một bài hát... ca” lần đầu tiên được đăng trên mục Văn
Tôi chưa được biết chiến khu, chỉ biết nghệ của báo Độc Lập tháng 11 năm 1944.
những con đường phố Ga, đường Hàng Tháng 8/1945, Trung ương Đảng và Bác
Bông, đường Bờ Hồ theo thói quen tôi đi. Hồ quyết định mở Quốc dân Đại hội tại
Tôi chưa được gặp các chiến sĩ cách mạng Tân Trào. Theo chỉ đạo, nhạc sỹ Nguyễn
của chúng ta, trong khóa quân chính đầu Đình Thi được giao nhiệm vụ lựa chọn
tiên ấy, và biết họ hát như thế nào. Ở đây một số bài hát tiêu biểu trình lên để Bác
đang nghĩ cách viết một bài hát thật giản Hồ chọn một bài làm Quốc ca. Nguyễn
dị, cho họ có thể hát được. Giai điệu bỗng Đình Thi đã trình lên 3 bài hát: “Chiến
dâng trào và hòa quyện cùng lời ca như bật sỹ Việt Minh” và “Tiến quân ca” của Văn
ra: “Đoàn quân Việt Minh đi/ Chung lòng Cao, “Diệt phát xít” của Nguyễn Đình Thi.
cứu quốc/ Bước chân dồn vang trên đường Sau khi nghe hát, và tham khảo ý kiến bộ
gập ghềnh xa”. Và ngọn cờ đỏ sao vàng đội, ngày 13 tháng 8 năm 1945, Chủ tịch
bay giữa màu xanh của núi rừng. Nhịp Hồ Chí Minh đã chính thức phê duyệt bài
điệu ngân dài của bài hát mở đầu cho tiếng hát “Tiến quân ca” của nhạc sỹ Văn Cao
cồng vang vọng: “Đoàn quân Việt Minh làm Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ
đi/ Sao vàng phấp phới/ Dắt giống nòi quê Cộng hòa, bởi bài hát này giai điệu hùng
hương qua nơi lầm than”. Trên mặt bàn tráng, vừa thể hiện được ý chí, khát vọng
chỗ tôi làm việc, tờ “Cờ giải phóng” đăng của dân tộc, vừa gắn gọn, dễ thuộc lời ...
những tin tức đầu tiên về những trận chiến Trong những ngày sôi nổi và quyết
thắng ở Võ Nhai. Trước mắt tôi mảnh trời liệt Tổng khởi nghĩa giành chính quyền
xám và lùm cây của Hà Nội không còn trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945,
nữa. Tôi như đang sống ở một khu rừng Hội nghị quốc dân đã nhất trí thông qua
nào đó trên kia, trên Việt Bắc. Có nhiều Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca và Thủ đô
mây và nhiều hy vọng... để kết thúc cùng của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
với tiếng thét ở đoạn cao trào, mang dấu Quốc kỳ là lá cờ nền đỏ, giữa có ngôi sao
ấn từ “Thăng Long hành khúc ca”, một bài vàng năm cánh, Quốc ca là bài hát Tiến
ca yêu nước đã sáng tác trước đó: “Tiến quân ca, Thủ đô là Hà Nội.
lên! Cùng thét lên!/ Chí trai là nơi đây ước Ngày 17 tháng 8 năm 1945, trong cuộc
nguyền!”... Và bài hát đã xong. Tôi nhớ mít tinh trước Nhà hát lớn, bài “Tiến quân
lại nụ cười hài lòng của đồng chí Vũ Quý. ca” lần đầu tiên được cất lên trang trọng

VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025 67