Page 107 - Báo Đắk Lắk - Số Tết Âm Lịch

Ế • uê nhà là của hương thương con sông quê hơn, như một đền bồi cho hom giỏ bên hông. Những
■ Bhỏa của đoi nguôi. khô khét của “gió Lào cát
mình đẹp mà nghèo. Lớn sự không ăm ắp phù sa bồi trắng”. Gió Lào khiến cho đêm mùa đông, không đủ
I ■ Hương hóa ấy là
lên chút nữa, đi tới những tưới ruộng đồng. mắm ủ trong những cái lu áo dày chăn ấm, bên bếp
■ ■ đât đai hồn thiêng ngọn nguồn sông Hồng, Nói chuyện cá lại nhớ sành chín đều; nắng và gió lửa nhóm lên giữa mái lá
sông núi. là xương sông Mê Kông, tận mắt ra chuyện... mắm. và cát... khiến không gian quê nghèo, những con cua
máu cha ông trải dọc dặm thấy phù sa ngầu đục giữa Đào Thị Hằng, cô gái khô cong bao nhiêu thì lu đồng vừa bắt ban chiều
đường mở cõi để lại cho dòng, rồi tìm về tận những Quảng Trị, nhờ nỗ lực mắm chín ngon bấy nhiêu, được đem ra nướng, mùi
cháu con đến bây giờ. bãi sú bãi đước, dưới vệt phi thường mà có được con người kêu trời vì nắng thơm của vị đồng, mùi
Đâu phải ngẫu nhiên bùn nhu nhú mầm đước học bổng du học thạc sĩ ở nóng nhưng ông hời bù lại cháy của lớp vỏ canxi, mùi
mà tiết Giao thừa, mâm nơi cửa những dòng sông Úc chuyên ngành về biến cho những lu mắm được khói của củi, trong năm
cúng đầu tiên khởi đầu gặp bể, ngửi thấy mùi bùn đổi khí hậu. Thế rồi, cầm chín tự nhiên mà không tháng tuổi thơ cơ cực ấy
cho năm mới là cúng non ào ạt lấn ra bể càng cái bằng thạc sĩ hạng ưu cần tác động thêm điều cứ tự nhiên ngấm vào trí
“giữa trời”, mâm cúng ấy thương hơn dòng sông ấy về Việt Nam, thay vì gì khác cho mắm mau nhớ, để rồi một ngày kia
chính là lòng dân muôn quê mẹ miền Trung vốn chọn cho mình một chỗ rã. Thời buổi công nghệ, nó thành ký ức thẳm sâu,
đời tríu nặng niềm tri ân hẹp mà dốc nên không kịp làm trong cao ốc máy lạnh khi nhiều nơi muôn “đẩy những con đam đồng với
tiền nhân. Của hương hỏa giữ lại chút phù sa. Cửa của một tổ chức quốc tế nhanh tiến độ” thì gia chất canxi tự nhiên ấy nuôi
dành cho con cháu nối đời bể dòng sông quê hương nào đó, Hằng trở về Việt giảm thêm cả hóa chất, lớn xác thân và tuổi thơ
ấy, không chỉ là núi cao không có phù sa lấn ra mở Nam để... làm mắm và nhưng với con cá biển quê nghèo khó nuôi lớn những
bể rộng, không chỉ những cõi, người dân quê nghèo thành cô bán mắm với cái nghèo, với “nắng nỏ ữời ước mơ vượt ra khỏi lũy
xóm mạc đìu hiu ngày xưa cứ thê ly hương ra Bắc vào “nickname” khá trứ danh xeng” xứ sở, hũ mắm quê tre làng quen thuộc. Hóa
trở nên những phố phường Nam trong cuộc mưu sinh trên mạng xã hội là “Hằng nhà lại nhờ vậy mà thơm ra còn một hương hỏa tinh
cao rộng bây giờ: hương sấp mặt áo cơm. Mắm Ruốc”. Câu chuyện ngon hơn vùng khác. thần riêng mang khác, làm
hỏa đó còn là con cá trên Nhưng rồi đến một lúc làm mắm vổi Hằng lại Trở lại câu chuyện con nên văn hóa xứ sở, làm
zc Ea Brẳìe sông, cọng rau ngoài bãi, nào đó, khi trên đầu tóc đã liên quan đêh con cá của cá sông quê, lại nhớ tuổi nên nết đất tính người, làm
ông Buk)ry đôi khi vì quá thân quen nhuốm sương, chân đi hun những dòng sông miền thơ êm đềm nghèo khó, lại hành trang ẩn tàng sau
uyên Gia nên chúng ta quên mất hút những dặm trường đầu Trung vốn ít phù sa. Nhờ lẩn thẩn nhớ về những con bao nhiêu khắc khổ đời
rằng lịch sử văn hóa của non cuối bể, chút thương kiếm ăn vât vả và bơi lội “dam” (con cua đồng). sống...
một vùng đất lại ẩn tàng buồn về quê nghèo xứ sở nhiều nên thịt cá chắc hơn, Bây giờ đồng đất hầu Miền Trung, có phải
bất diệt bong những món chợt vợi đi, bởi biết rằng thơm hơn, ruột cá không như được làm bằng máy. gieo neo để đúc thành bài
ăn quê kiểng, những trò tạo hóa vốn công bằng. có nhiều bùn như cá ở những đứa trẻ, dù nhà quê ca dao bất khuất tháng
chơi dân dã quê mùa, rồi Không có những châu vùng biển có cửa sông lắm cũng ít nhiều biết đến vị năm kể câu chuyện về bà
với sự tiến lên như vũ bão thổ mỡ màu, nhưng chính phù sa nên con cá biển sữa với quảng cáo trên ti vi mẹ quê ra chợ Kẻ Diên
của công nghệ tin học, những con sông chảy xiết miền Trung mang ủ làm có chất A chất z, giúp trẻ mua con gà mái về “đẻ
của thức ăn nhanh, của (vì thế nên xanh trong) mắm thì chất lượng nước tăng chiều cao, tăng thêm ra mười quả trứng, bảy
g của cha smartphone... nên nhiều đã cho quê nhà những mắm ngon hơn, độ đạm trí thông minh... Nhưng quả ung, còn ba trứng nở
giá trị đã không kịp lưu đặc ân không vùng đất cao hơn. Hóa ra, từ sông ra nào ai hay, bao nhiêu thế ra ba con thì con diều tha,
'ện “đánh giữ, rồi chợt tàn phai trong nào có được. Dòng sông bể, từ chuyện cá nghĩ qua hệ tuổi thơ ruộng đồng đã con quạ bắt, con cắt xơi/
mg thiên quên lãng! nước xiết, không nhiều chuyện người, thử thách cao lớn nên hình hài vóc Chớ than phận khó ai ơi/
con người Thuở ấu thơ, học bài phù sa để con cá sông chông gai nào cũng cho dạng bởi “canxi” từ những Còn da lông mọc còn chồi
1 luôn là địa lý, biết châu thổ sông quê kiếm nhiều phù du, vì một kết quả khả dĩ hơn là con cua đồng trên ruộng nảy cây”. Thuở sinh thời,
lãnh đạo Hồng, sông Cửu Long thế mà phải quẫy đạp lội nuông chiều săn đón. nghèo. Đồng bãi vụ Đông Giáo sư Trần Quốc Vượng
a phương phù sa màu mỡ nên đồng bơi nhiều hơn con cá của Ngay cả chuyện ủ mắm Xuân này, trên những thửa có lần nhận xét rằng cái
ời “nặng bãi phì nhiêu, làm vựa những dòng sông khác. đi nữa, cũng đừng vội nghĩ ruộng đã cày ải xăm xắp câu ca dao ấy là một ưong
r tác văn lúa cho cả giang san thấy Bởi thế mà cũng một loài ngọn gió Lào bỏng rát khô nước, những chú “đam” những câu ca dao hay nhất
ng. Trong cá ây, nhưng con cá trên khát quê nhà là “thiên tai”. sinh sôi, rồi khi ruộng miền Trung. Nhớ câu ca
a thực tế dòng sông miền Trung Hằng nói rằng, để ủ mắm được cày tơi, những sá bừa dao rồi chợt bần thần nghĩ
J tư điện săn chắc hơn, thơm ngon chín tự nhiên thì rất cần cái được trâu kéo băng băng ngợi, ông bà ta xưa vốn là
IC những qua ruộng, sau mỗi sá bừa những người “khốn nhi
iao thông kia những chú cua đồng tri”, lớn khôn từ cơ cực, rồi
trong quá ^CỊựnqôiỉqưẻiỉkà ngoi ngóp, đám trẻ theo đúc kêt cơ cực thành kinh
các xã Ea sau cứ thế mà nhặt vào cái nghiệm cho cháu con,
cháu con nối đời truyền
. mới đây,
lại...
ủy Krông
Thế giới bây giờ trong
li Đông tự
hiên ưu ái Tử CŨN CA, LA RAU... lòng tay theo đúng nghĩa
đen của thành ngữ này
J-Ông Búk
khi trong lòng bàn tay
g du hch, mình đang cầm một chiếc
ty vẫn giữ • AN DU
Dòng sông miền Trung. điện thoại smartphone kết
r SƠ. Làm Ành: A. Du
nối Internet. Nhưng thế
m năng đó
giới cũng vô cùng nhỏ bé
r mỗi bước
trong những món ăn thức
rhuyện kê, uống, những tục ngữ ca
dao, những di sản ông bà
lân. Muôn dành dụm cho ta. Nhà văn
cần có Gamzatov có một chân lý
ng cơ chê, rằng: “Hãy đi hết mảnh
yến khích, làng của mình bạn sẽ gặp
; nhà đầu nhân loại!”, và chúng ta có
Bởi. giữ khi nào mê mải những đâu
sơ vốn có để rồi quên ta đã không đi
tóc” cũng cho hết ngôi làng tuổi dại
ốt của văn của chính ta? <
địa.w

- - ĐẮK LẮK pi
zb 01