Page 108 - Báo Đắk Lắk - Số Tết Âm Lịch

nói chuyện chữ nghĩa về... W

•PHAMTƯÁNVU là “loài rồng rắn”. “Lân” như hình con rắn), “khẩu là do biến âm từ Xà) vì hoạt, sức bền bỉ như frong
biến âm thành “rắn” cũng Phật tâm xà” (n^Jù'ỈÈ, đây là dinh thờ nữ thần rắn những câu ca; “Con rắn
tương tự “trấn” (đè xuống, miệng Phật lòng rắn). của người Chăm. Hoặc không chân chạy bay năm
ắn là tên con vật đóng giữ) biến âm thành ăn thịt, di chuyển bằng như ở huyện Mỏ Cày (tỉnh rừng”, “Rắn không chân
Rắn là động vật bò sát,
đi năm rừng bảy rú”. Đối
Bến Tre) có Đình Rắn
“chắn/chặn”; “hận” (oán
R Tỵ, chi thứ sáu giận) thành “[thù] hằn”; phương thức uốn thân, còn lưu truyền giai thoại với loài rắn, dân tộc ta
cầm tinh của chi
cũng có cách ứng xử đầy
về cặp rắn thần khổng lồ
trong thập nhị
nhiều loài có nọc độc
“lạn”(mục nát) thành “rạn
tinh thần sinh thái. Tiêu
hiền lành. Huyện Đồng
địa chi mà ta
[nứt]”... Cũng theo An
để săn mồi và tự vệ. Với
biểu như cách nghĩ trong
Hỷ (tỉnh Thái Nguyên) có
vẫn gọi là mười hai con “trăn” tức tên gọi của
một số loài rắn lớn, cũng
hình đáng sợ, bộ dạng lén
giáp. Trong tiêng Việt, Chi , nhiều người, rắn có ngoại Đền Rắn nơi gắn liền với câu tục ngữ “Chớ đánh rắn
rắn là danh từ chỉ “động bắt nguồn từ từ “lân” này lút, hành tung khó đoán và sự kiện đổi tên Đội Thiếu trong hang, chớ đánh đại
vật thuộc lớp bò sát, thân (Từ thập nhị chi đến 12 nhất là nọc độc chết người. nhi tháng Tám vào tháng bàng trên núi” (dị bản ...
dài, có vảy, không chân, con giáp, NXB Tổng hợp Do đó, trong cách tri nhận 3/1951. Ở Quảng Nam trên mây hoặc .. .trên chín
di chuyển bằng cách uốn TP. Hồ Chí Minh, 2018, của người Việt, rắn thường có địa danh Bà Rén rất tầng mày). Câu này cũng
thân” (Từ điển tiếng Việt, tr.148). gắn liền với cái ác. Những nổi tiếng (đã có nhiều giải tương đương câu: “Chớ
Hoàng Phê chủ biên, NXB Đồng nghĩa với “rắn”, cách nói “lòng dạ rắn rết”, thuyêt về nguồn gốc của khua tổ kiến trên cây, chớ
Đà Nang - Trung tâm Từ trong tiêhg Việt còn có “tâm địa rắn độc”, “sư địa danh này. Một trong đánh cáo cầy ngoài nội”.
điển học, 1997, tr.794). hình vị Hán Việt “xà”. hổ mang vãi rắn rết” bắt đó cho rằng rén là cách Lâu nay chúng ta cho rằng
về từ nguyên của “Xà” (ỈÈ) trong tiêhg Hán nguồn từ quan niệm này. phát âm của người Quảng đây là những câu khuyên
rắn, đã có một số giả thuộc bộ “trùng”, nghĩa là Trong đời sống tín đối với rắn và địa danh người ta không nên làm
thuyết. Chẳng hạn, tác giả “con rắn” (Thiều Chửu, ngưỡng của người Việt, Bà Rén (tức Bà Rắn) gắn điều dại dột. Nhưng thật
Nguyễn Bạt Tụy trong Hán Việt tự điển, NXB tục thờ rắn rất phổ biến liền với tín ngưỡng thờ nữ ra, như nhà nghiên cứu
“Chữ và vần Việt khoa Thanh niên, 2011, fr.725). - là một trong những tín thần Rắn của cư dân địa Hoàng Tuấn Công đã
học” (1949) cho rằng rắn, Trong tiêhg Việt, “xà” có ngưỡng nguyên thủy phương). chứng minh, các câu tục
trăn và thằn lằn có cùng mặt trong một số từ, ngữ của người Việt xưa. Tín Hình ảnh con rắn trong ngữ này “cho chúng ta
một nguồn gốc Khmer là cố định như “mãng xà” ngưỡng thờ rắn để lại dấu văn học dân gian, văn học thấy một quan điểm ứng
tlan. Cố học giả An Chi lại (WỈỀ, con trăn, mãng ấn trong nhiều địa danh. viết hầu hết mang ý nghĩa xử với thế giới tự nhiên
cho rằng, rắn bắt nguồn từ cũng thuộc bộ “trùng”, Ví như ở Lý Sơn (tỉnh tiêu cực này. Tuy nhiên, của dân gian: không phá
từ “lân” trong tiêhg Hán. nghĩa là “con trăn”), “xà Quảng Ngãi) có địa danh người Việt cũng rất công hoại, xâm hại môi trường
“Lân” có một nét nghĩa là mâu” (ỈÈ^, cái mâu, một dinh Đụn hay còn gọi là bằng khi khẳng định khả sống của muông thú khi
“vảy của loài bò sát” rồi loại vũ khí thời xưa, có cán dinh Bà u Linh Sạ Nữ mà năng nổi trội của loài rắn mà chúng không hề gây
phái sinh nghĩa hoán dụ dài, lưỡi nhọn, dài và cong đúng ra phải là Xà Nữ (Sạ là sự mềm dẻo, tính linh hại gì cho con người”. <

ok Sa-nga là một 74« nga nuôi rắn như vật cảnh còn bán các loại thuốc
Tại làng Kok Sa-nga
K ngoại ô thành phố Kok Sa-nga đi chập chững đã đùa chơi điều trị nọc độc của rắn.
ngôi làng nhỏ ở
trong nhà. Trẻ em vừa biết
Khon Kaen, rất
với rắn. Người lổn thường
Những người bán thuốc
được thu hút du
ngày quẩn rắn vòng quanh
cho biết, những con rắn hổ
khách trong các chuyến
mang được cấy nọc độc
tham quan vùng Đông cổ, cưỡi xe máy đi chơi... vài tuần một lần, sau đó
Một cụ già trong làng
Bắc Thái Lan. Đây là một •TRẦN TRUNG SÁNG nói rằng, người làng Kok dùng một liều lượng nhỏ
trong những làng du lịch Sa-nga sống với rắn, rất nọc độc đó tiêm vào ngựa
nổi tiếng, người dân sông ngay một lều bạt biểu diễn tành diễn ghê rỢn: thiếu nữ hiểu “tính nết” của chúng, để phát triển thành kháng
bằng nghề truyền thống đơn sơ gần giống như một ngậm trong miệng... đầu họ thừa biết khi nào chúng thể. Người ta lây huyết
nuôi rắn, biểu diễn rắn... rạp xiểc bình dân. Mỗi du của con rắn hổ mang chúa; sẽ nổi cáu và tấn công... tương ở ngựa để chế thành
Theo lịch sử làng Kok khách chỉ cần bỏ ra 10 bath trẻ em quái hổ mang chúa Thế nhưng, những người phương thuốc điều trị cho
Sa-nga thì ngôi làng được (khoảng 5.000 đồng) là có quanh cổ và đùa giỡn vói biểu diễn ở đây cũng bệnh nhân bị rắn cắn. Tuy
thành lập cách đây khoảng thể vào xem những màn nó... Người dân Kok Sa- không ít lần bị rắn độc cắn nhiên, người làng Kok Sa­
hơn 100 năm. Đầu tiên phải đi bệnh viện. Một nga cũng không thể bảo
người dân chủ yếu sống trong những dẫn chứng đảm các loại thuốc này có
bằng nghề nông. Đến năm đau đớn đó là câu chuyện thể chữa trị được tất cả các
1951, một vị già làng sau về Boonreung Buachan - loại nọc độc do rắn gây ra!
khi đi du khảo, học hỏi người được mệnh danh là Điều thú vị khi đến
nhiều nơi nhận ra nghề “người rắn” của vùng này. làng Kok Sa-nga là dù
nuôi rắn có thể đem đến sự Cách đây không lâu, trong hiện nay đã trở thành một
thay đổi khá hơn cho cuộc lúc biểu diễn với rắn hổ làng chuyên sống bằng
sống dân làng. Thế là ông mang bành, Buachan đã bị hoạt động du lịch, nhưng
vận động mọi người tham con rắn đớp vào lông mày
nơi đây vẫn giữ được nét
gia nuôi rắn, bán thuốc phải. Mặc dù anh này đã đẹp hoang sơ, dân dã. Các
rắn... rồi dần dần biểu diễn lập tức uống ngay một loại đoàn khách tham quan có
rắn, đến mức trở thành thảo dược với rượu whisky thê đến nhìn ngắm, tìm
một ngôi làng nổi tiếng. nhưng chỉ ít phút sau anh hiểu, chuyện trò, chụp ảnh
Vừa đến đầu làng Kok đã đổ gục mê man bất tỉnh
Sa-nga, du khách gặp và chết. mà không hề bị tình trạng
Thiếu nữ ngậm đâu của con rắn hổ mang chúa. Ảnh: T. Sáng chèo kéo...4Ệ

62