Page 27 - Báo Bắc Kạn - Số Tết Âm Lịch

Xuaân

AÁtù Tî 2025 27

Phong tục đón xuân

đậm đà bản sắc Dao Tiền

Bài, ảnh: BÍCH PHƯỢNG

Khi hoa đào phơn phớt hồng cởi bỏ những điều không may.
bên những cành mận trắng Sau khi cúng xong, chủ nhà sẽ đốt
muốt, mùa xuân đã tràn ngập đuốc, ra khỏi nhà và đi về hướng
bản làng của đồng bào Dao đại lợi nhất với niềm tin ánh đuốc
Tiền nơi đỉnh núi mờ sương. sáng sẽ xua đuổi hết tà ma, đen
Trong không khí rộn ràng ấy, đủi, mang lại những điều tốt lành
mỗi gia đình hướng về tổ tiên, trong năm mới. Ngọn đuốc ấm áp
đất trời, cùng nhau chuẩn bị sẽ chiếu sáng, dẫn lối đến những
cành hoa mận trắng, mang lại lộc
những nghi lễ và phong tục cho gia đình.
truyền thống đậm sắc màu Khi quay trở lại, chủ nhà sẽ
văn hóa, đón một năm mới đem về một cành hoa mận. Các
tràn đầy hy vọng và an lành. nhánh hoa sẽ được dâng lên bàn
thờ, cắm ở cửa nhà, cài vào bồ
thóc, chuồng gia súc… Đó là cách
để gia đình cầu mong tài lộc, sự
sung túc trong năm mới. Cuối
cùng, gia chủ sẽ báo cáo với tổ
ượt qua những con tiên rằng lễ đã xong, cảm ơn các
đường quanh co giữa đá cụ đã phù hộ và mong xuân mới
núi, chúng tôi đến với bản sẽ mang lại tài lộc, thịnh vượng,
Vlàng của đồng bào dân mùa màng bội thu. Bát nước gừng
tộc Dao Tiền, ở xã Kim Hỷ, huyện ấm sẽ chia cho mọi người trong
Na Rì. Đón chúng tôi là cụ ông nhà cùng uống, tượng trưng cho
Bàn Triều Vánh, mái tóc bạc phơ việc nhận lấy điều may mắn, ấm
và giọng nói sang sảng ngân nga, áp và miễn nhiễm với những điều
như một khúc nhạc của núi rừng. Phụ nữ Dao Tiền tự hào trong trang phục truyền thống. không vui.
Cụ Vánh là thầy cúng có tiếng của Sáng mùng 1 Tết, gia đình
đồng bào Dao tiền ở đây và cả làm sạch sẽ, sẽ chia ra thành từng đồng bào Dao tiền sẽ cùng nhau
một số tỉnh lân cận như Cao Bằng, phần nhỏ, để làm thịt áp chảo, làm ngồi bên mâm cỗ đón Tết, dành
Tuyên Quang. lạp sườn, phần để ướp muối treo trọn thời gian cho những người
Vào những ngày giáp Tết, bản gác bếp... Mâm cỗ ngày Tết được thân yêu. Mùng 2 Tết, các gia
làng luôn được bao phủ bởi một gia chủ chuẩn bị rất công phu, đình có điều kiện sẽ chuẩn bị một
lớp sương mờ, kéo dài từ sáng cho thịnh soạn, dâng lên bàn thờ tổ mâm lễ đơn giản gồm thịt gà, thịt
đến tận khi mặt trời lên, vén bức tiên. Lúc này, một chén rượu thơm lợn, đón thầy về làm lễ cầu tài lộc
màn mùa đông lạnh giá. Từ ngày được rót, báo rằng năm qua con cho cả năm. Lễ cầu tài lộc này
15 tháng Chạp, gia đình cụ Vánh cháu nuôi được con lợn ngon, nay chỉ được thực hiện trước ngày 15
đã bắt tay vào công việc chuẩn bị mời tổ tiên về chứng giám. tháng Giêng, để năm mới thực sự
Tết. Hôm nay, con trai của cụ đang Có thịt lợn mới, đồng bào thuận buồm xuôi gió.
tất bật dọn dẹp, sửa sang lại hàng Dao Tiền bắt tay vào công việc Từ mùng 2 trở đi, đồng bào sẽ
rào. Những ngày này, ánh nắng gói bánh Tết, những chiếc bánh đi thăm bà con, chúc Tết người
mùa đông yếu ớt lướt qua khe lá, chưng, bánh chuối và giò là các thân, bạn bè và lên nương rẫy khai
nhảy nhót cùng bước chân phụ nữ món ăn không thể thiếu. Giò tự bó Xuân theo lời thầy đã xem cho
Dao Tiền lên rừng hái lá dong. Bên mà bà con hay gọi là bánh giò là từng gia đình. Đến mùng 4, mọi
hiên nhà, các bà, các mẹ vẫn miệt món đặc trưng của đồng bào nơi người lại làm lễ hạ bàn, thông báo
mài thêu những đường chỉ cuối đây. Giò được làm từ thịt lợn ba với tổ tiên rằng năm mới đã qua
cùng trên bộ trang phục, chuẩn bị chỉ, ướp gia vị đậm đà, thêm hành Những tờ giấy đỏ may mắn được lưu giữ cả một năm tại gia đình ông Vánh. 4 ngày, con cháu xin phép đi làm,
cho một năm mới đẹp xinh. lá, rau mùi, và dùng lá dong gói lại. mong các cụ phù hộ cho công
Khi Tết đến gần, không khí vui Sau khi luộc kỹ, giò sẽ được ép việc thuận lợi, mùa màng bội thu.
tươi đã bao phủ khắp bản làng. Từ bằng cây vầu để cho mỡ chảy hết, sum vầy và đầm ấm. sẽ, hoa đào khoe sắc, bàn thờ Một mùa xuân mới lại đến,
ngày 25 tháng Chạp, các gia đình đem treo lên cho khô. Khi thưởng Ngày 30 Tết, không khí xuân được bày biện cẩn thận với bánh mang theo những yêu thương, hy
trong thôn bắt đầu thịt lợn. Những thức, giò có hương thơm của mới đã phủ kín từng ngôi nhà, chưng, bánh chuối, hoa đào và vọng, như khúc hát vui tươi của
thanh niên khoẻ mạnh hợp thành lá dong, vị ngậy của thịt và mùi từng mái lá. Cả bản rộn ràng tiếng những món ăn ngon. Gia chủ sẽ đồng bào Dao Tiền vang vọng
từng tốp nhỏ, đi thịt lợn giúp bà thanh mát của rau củ, tạo nên một cười nói, tiếng gọi nhau chuẩn bị thắp hương, mời tổ tiên về ăn Tết, trong không gian rừng núi. Phong
con khắp bản. Lợn sau khi được hương vị đặc biệt của bữa cỗ Tết đón năm mới. Những người già sum họp cùng con cháu. Đúng tục đón Tết nơi đây không chỉ là
trong bản tỉ mẩn cắt giấy đỏ thành vào thời khắc giao thừa, mâm cỗ những nghi lễ, món ăn cổ truyền
những phiến nhỏ để dán lên khắp đầy đủ với bún ép tay, gà luộc, thịt giản dị, mà còn là sự kết nối của
nơi trong nhà, với niềm tin rằng áp chảo và giò sẽ được dâng lên quá khứ với hiện tại, là tấm lòng
màu đỏ mang lại may mắn và tài mời tổ tiên mừng năm mới kính trọng tổ tiên và sự biết ơn đối
lộc. Tết đến, không chỉ con người Giao thừa qua, mọi người với đất trời. Tết đến, mọi người
mà cả đồ vật, gia súc, gia cầm trong gia đình vẫn quây quần bên quây quần bên nhau, chúc cho
trong nhà cũng được trang hoàng. bếp lửa ấm, nhấp chén chè xanh, nhau những điều tốt đẹp nhất,
Trước cửa nhà, trên bàn thờ, đồ chúc nhau những lời tốt đẹp. Câu trong không khí đầm ấm, an lành.
đạc, xe cộ… đều được trang trí chuyện đầu năm chủ yếu xoay Trong dòng chảy hối hả của
bằng giấy đỏ, cầu mong một năm quanh những điều may mắn sắp thời gian và sự phát triển của xã
mới an lành. Đặc biệt hơn, chuồng tới. Những người già thì lặng lẽ hội, những phong tục ấy vẫn giữ
gia súc, gia cầm không chỉ dán ngồi nghe tiếng gió rì rào, mong được hồn cốt, truyền thống của
giấy đỏ mà còn được treo thêm đợi khoảnh khắc đặc biệt khi tiếng một cộng đồng, một dân tộc.
một chiếc bánh có hình như bánh gà gáy báo hiệu đất trời thức giấc. Mong rằng, những giá trị này sẽ
chưng, nếu là chuồng gà thì bên Từ lúc 4h sáng, mỗi gia đình đều tiếp tục được bảo tồn và phát
trong là thóc, ngô, nếu là chuồng bày một bàn thờ nhỏ, với ống triển, như những làn sóng xuân
lợn sẽ gói cám, còn chuồng trâu hương, nước gừng đường và một vỗ về ngọn núi, mãi mãi vang
sẽ là bánh chuối. bó đuốc. Chủ nhà sẽ thắp hương, vọng trong lòng mỗi người con
Cụ Vánh tỉ mẩn ghi lại các phong tục truyền thống vào những cuốn vở bằng giấy bản. Nhà cửa được dọn dẹp sạch gọi tổ tiên mang phúc lộc về và đất Việt./.