Page 94 - Nhà Báo & Công Luận

Xuân Ất Tỵ

bến Thượng Lâm tôi đã không Đối mặt với đường một cháu đang say rượu, hỏi tên
mặc cả với sông Gâm khi leo lên biết cháu là Viên, cháu bỏ cối xay bột đó
h
Ở ác Khuổi Nhi. Rằng: “Sau khi đi chỉ đường cho tôi tới vườn cam nhà
t
leo núi, nhìn thác lội suối, rồi đứng im dân. Hắn say rượu mà chạy chân đất để
nín thở cho bầy cá liếm chân, cảm giác chỉ đường, Viên bảo: “Cháu là Nông Văn
cá liếm chân như được đi mát xa ở các Viên, cháu chỉ đường cho cô nhé” . Lắc
tiệm spa sáng lóa trong ánh đèn ở phố Sông Gâm lư chân nam đá chân chiêu, nói ngọng
thị”. Lội suối dưới thác Khuổi Nhi, sang vẫn cố: “Cháu sẽ chụp ảnh thật đẹp cho
Khuổi Sung, không vượt qua mấy dốc cô ở vườn cam”. Lối vào vườn cam nhà
rêu trơn xanh mướt để tới Nà Khuôn x HOÀNG VIỆT HẰNG anh Văn Ngôn không xa lắm, đường đi
ngồi dưới ngôi làng chân núi chỉ có bảy đầy tre nứa và những chiếc ao nhỏ, ven
ngôi nhà. Bảy ngôi nhà mới di dân lên đường là những vườn cọ ngả nghiêng
từ dưới lòng sông rời nước lên núi ở. xòe lá, người dân trồng cọ và dùng cọ
Họ vỡ đất trồng ngô gieo lạc, chăn nuôi để lợp mái bếp, chuồng lợn, chuồng trâu
đủ sống an nhàn ở vùng quê kỳ diệu có mùa rét họ biết che chắn và bảo vệ gia
99 ngọn núi thần tiên này. Ở đây nhìn súc gia cầm. Gà eo óc gáy ở cuối vườn.
thấy núi chồng núi. Ở đây có tới 99 ngọn Ngan ngỗng từng đàn ở dưới ao, tre trúc
núi, mà huyền thoại truyền miệng rằng: lòa xòa quanh mình. Vườn cam của chủ
nơi đây từng có 99 con chim đã đậu lại vườn Văn Ngôn khá rộng. Sự nồng hậu
ở mỗi ngọn núi, đến con chim đầu đàn nhiệt tình của dân bản địa thật ấm lòng
bay về thì không có núi thứ 100, và do mỗi khách phương xa. Ở đây nhà không
đó bầy chim bay đi. Chim bay về Hà Nội, bao giờ khóa cửa, không có trộm cắp,
để Hà Nội dấu yêu trở thành thủ đô bây càng không có người nghiện hút, không
giờ. Dân làng vẫn say sưa kể, về núi, nên có ma túy và không bao giờ có trộm.
tôi chả dại gì mà mặc cả với sông Gâm. Người dân ở đây chấp nhận nghèo để giữ
Tôi đi sông suối một ngày còn dành cả rừng và bảo vệ rừng. Anh Nguyễn Văn
tuần cho núi, sông Gâm chắc không giận Hiền am tường rừng núi Tuyên Quang
tôi. Sáu ngày ở Nà Đông hay Nà Thuôn, cho tôi biết. “Môi trường ở đây trong
tôi đi Khuổi Nhi về tối xem nhảy sạp, lành, dù huyện còn 4 xã cực kỳ nghèo khó,
rồi nghe đàn tính, nghe sáo của người nhưng dân chấp nhận nghèo chứ không
Hmông, vi vu thật buồn thật đẹp như phá rừng”. Chủ vườn cam mời khách ăn
trăng dậy thì treo nghiêng vách núi. cam, nhưng tôi không có bụng dạ nào
Sáng ra tôi bỏ bữa sáng để đạp xe đạp ăn cam mà đi thăm vườn cam chín đẹp
lên Nà Thuôn gặp cháu Thùy để cùng như mơ. Anh Văn Ngôn cho biết nếu
gieo ngô và trò chuyện về những ngày không có dịch Covid thì khách du lịch
Covid. Bến thuyền Thượng Lâm vắng sẽ đến thăm thú rất đông. Họ mua cam
khách du lịch. Thuyền ngủ trưa ngủ tối và chụp ảnh vườn, chụp phong cảnh núi
buồn hiu. Nhà dân những bao tải ngô, non xanh núi biếc. Theo Tiến sỹ Ngô
thóc chất đầy nhà sàn, người dân dùng bếp, hay nướng, hay cho tủ đá chờ sang lặng đến nỗi người gieo ngô cứ việc gieo Kiều Oanh cho hay: “Dân ở Thượng Lâm
hàng ngày, ăn không hết thì chăn nuôi. mùa xuân, người dân chưa biết tính sao. ngô, chim sâu, chim ngũ sắc cứ sà xuống không nghèo, nhất là mấy xã Nà Đông ,
Chăn nuôi gà ngan ngỗng béo quay mà Tôi đứng giữa đồng đất ngẩn ngơ khi vườn cải gieo lẫn ngô bắp ra hoa, họ Nà Thuôn, Nà Liềm, rừng đã nuôi sống
ra chợ không có ai mua thì về để nuôi phát hiện phía chân núi hàng xoan đổ trồng gối vụ. họ ấm no, vì người dân bản địa biết giữ
heo tiếp. Ngan cũng già và ngỗng cũng lá vàng, bầy chim sâu lích rích gọi nhau Chiếc máy bừa đỏ chót đang cần gìn và bảo vệ rừng và bảo vệ môi trường
già, Tết này đem quay. Lợn quay hay gác ngay bên vườn hoa cải. Sự bình yên tĩnh mẫn cày ải, đất tơi ra. Ở Nà Đông, tôi hỏi xanh, sạch, đẹp”. Bà Oanh cũng đang

Nét quê ngày trôi qua chỉ còn lại cái se se lạnh, man hao như mùa thu, không nóng bức, chói

mát, ta cảm nhận rất rõ Tết đang cận kề.
chang như mùa hạ mà cứ nhẹ nhàng
Ở quê tôi, người ta bắt đầu chuẩn bị lặt lá
mai trước sân, bên hiên nhà hay cả sau hong khô những mâm mức bí, mức me
và những vỉ chuối khô mà các chị, các mẹ
vườn. Những cành mai trơ trụi lá chỉ đã tất bật chuẩn bị cho cái Tết trên những
còn những búp xanh đang hứng sương hàng rào dâm bụt trước nhà. Tôi thì khệ
tắm nắng để những ngày tết bung nở sắc nệ vác buồng dừa cứng cạy vào nhà để
thắm vàng tươi cùng với các nàng cúc, má làm mứt dừa – món mứt mà tôi cực
lan, hồng hay những cánh hoa dại bên kỳ ưa thích, vừa thơm, vừa béo, vừa ngọt.
đường để tô điểm cho nàng xuân thêm Tôi hay lấy bỏ vào túi áo vừa đi chơi vừa
lộng lẫy kiêu kỳ. Thỉnh thoảng những ăn để rồi sau đó túi nào cũng rít chịt do
x VÕ TRUNG HẢI
cơn mưa xuân ghé trần gian như tắm đường của mứt dừa ra.
mát cho cây trái hoang kiểng đâm chồi Nắng tháng Chạp còn vàng tươi, rón
nảy lộc, góp thêm sắc thắm ngày xuân. rén qua khe cửa, cơn gió tháng Chạp nhẹ
Tháng Chạp – tháng của nguồn cội, nhàng làm nụ mai đong đưa như đang
để nhớ về ông bà tổ tiên, người dân miền cười trước mùa xuân. Ba tôi mang bộ lư
Tây đều đi tảo mộ. Tảo mộ cũng không đồng trên bàn thờ xuống chùi kỹ càng,
bắt buộc ngày nào cụ thể, tùy vào công tỉ mỉ, để bộ lư đèn sáng bóng trên bàn
việc của từng nhà mà sắp xếp thời gian thờ một cách trang trọng. Trên bàn thờ
cho phù hợp. Nhà tôi thì thường tảo mộ cửu huyền, mẹ nhẹ nhàng kính cẩn lau
cho ông bà vào khoảng 25 tháng Chạp. chùi sạch sẽ, mẹ lấy bát hương xuống,
Trước đó, ba má tôi thắp nhang và đem lấy chân nhang cho vào một chiếc thau
bánh trái ra cúng. Rồi sau đó cùng con nhôm và chừa lại ba chân nhang ở giữa
cháu làm cỏ xung quanh mộ, quét lau bát hương. Sau đó, mẹ thay tấm khảm
chùi cho mộ sạch sẽ, rồi để vài miếng giấy bàn mới và đặt bát hương lên bàn thờ
ngũ sắc trên mộ như trang trí “nhá mới” lại, chân nhang thì mẹ để chiều ngày 23
cho ông bà. Phong tục tảo mộ những tháng Chạp sẽ đốt đi để tiễn ông Táo về
ngày cuối năm là nét đẹp trong tâm thức trời.
của người Việt. Trước sân, má tôi phơi một mâm
Nét quê ngày Tết. Ảnh: Phùng Tuấn Ngọc Tháng Chạp mang những con nước củ kiệu ướp đường cát, má nói làm vậy
háng mười hai đang trôi qua thật trong từng miền ký ức, để rồi nghe đâu không đậm màu phù sa mà cứ trong vắt kiệu mau thấm mới kịp ăn tết, nắng sẽ
nhanh, thoáng chốc chúng ta đã đây mùi hương không lẫn vào đâu được như ai đó đã lóng phèn để chị tôi đem làm kiệu ngon hơn, giòn hơn. Lâu lâu,
Tđi qua tuổi thơ tự lúc nào không đó là hương của Tết, hương của những mùng mền chiếu gối ra giặt giũ ở bờ ao tôi ra trộn lên cho đều, hương thơm đặc
hay, nhìn lại tất cả đã già nua, đã mờ ngày thơ ấu, của những phong tục, của và phơi trên những chiếc sào tre trước trưng của củ kiệu làm tôi liên tưởng đến
nhòe, đã thôi những chông chênh và vấp tình thân và hương vị của nét quê hồn sân nhà. Hương nước xả đồ lan tỏa làm món thịt kho hột vịt. Gần Tết, nhà nào
ngã. Bất chợt ta nhận ra kỷ niệm tuổi thơ hậu, đậm đà. không gian như mặc thêm chiếc áo hoa. nhà nấy đều kho một nồi thịt kho hột vịt.
với những ngày giáp Tết vẫn cứ len lỏi Bước qua tháng Chạp, khi cơn gió bấc Nắng tháng Chạp không vàng vọt, hanh Mà phải kho thịt ba rọi với nước dừa mới

88 www.congluan.vn