Page 112 - Nhà Báo & Công Luận

Xuân Ất Tỵ

PGS.TS Trang Thanh Hiền cho rằng,
thú chơi tranh Tết truyền thống đã có
lúc bị đứt gãy. Thời kỳ hiện đại, văn hoá
phương Tây tràn vào, rồi các loại tranh
in trên giấy bóng giá rẻ khiến tranh dân
gian càng bị lép vế. Nhưng dòng chảy văn
hoá truyền thống vẫn âm ỉ, để đến khi
cuộc sống đủ đầy hơn, tranh dân gian bắt
đầu quay trở lại.
“Từ sự kiện tranh Tết đầu tiên tôi làm
gần chục năm trước, sau đó có sự vào cuộc
của báo chí, tranh Tết dân gian đã dần trở
lại. Và trong những năm gần đây, dòng
tranh này đã thật sự sống dậy”, PGS.TS
Trang Thanh Hiền nói.
Tranh dân gian Tết bán được đã thúc
đẩy nhiều người tham gia làm tranh. Các
Tranh Tết trở lại không thể chỉ giữ nguyên cách làm tranh
Dòng tranh dân gian làng Sình chuyên phục vụ nhu cầu tranh thờ ngày Tết. Ảnh: MOC
nghệ nhân tranh dân gian bây giờ cũng
xưa cũ, mà họ sáng tạo hoặc đặt hàng
các hoạ sĩ những mẫu tranh mới. Đào
Đình Chung cho biết, hiện anh đã có
trong nhà Việt gần 50 mẫu tranh, trong đó, mẫu tranh
truyền thống chỉ chiếm chưa đầy 1/4.
Ở làng tranh Đông Hồ, gia đình nghệ
nhân Nguyễn Đăng Chế đưa nhiều mẫu

xuất thương mại. Tranh dân gian không
x KHÁNH NGỌC tranh khổ lớn, tranh mộc bản vào sản
còn đến tay người tiêu dùng qua những
Còn khá trẻ nhưng anh Đào Tranh Tết là một phần không thể thiếu trong ngày Tết phiên chợ Tết như xưa, mà khách hàng
Đình Chung đã được kêu là cổ truyền thuở xưa. Như một mạch nguồn âm ỉ chảy, thường đến trực tiếp nơi sản xuất tham
n
“
1. ghệ nhân”. Cũng phải thôi bởi quan, trải nghiệm làm tranh rồi mua trực
anh là người duy nhất nối nghiệp của cùng với đời sống người dân ngày một sung túc, giờ đây tiếp. Cũng một phần quan trọng nữa là
dòng tranh Kim Hoàng nức tiếng một những bức tranh dân gian ngày Tết đang trở lại mạnh sản phẩm được bán qua các nền tảng
thời. Từ ngày Đào Đình Chung được nhà mạng xã hội với thị trường xuyên biên
nghiên cứu Nguyễn Thị Thu Hoà chọn là mẽ trong không gian sống của người Việt. giới: Hà Lan, Hoa Kỳ, Pháp…
“truyền nhân” của tranh Kim Hoàng, đến PGS.TS. Trang Thanh Hiền cũng cho
nay đã được gần 10 năm. Cầm tấm mộc rằng, tranh Tết giờ đây không bó hẹp với
bản trên tay, Chung bảo rằng, những thứ các dòng tranh dân gian truyền thống
này đã theo anh từ nơi làm tranh đầu tiên mà được xã hội đón nhận dưới góc nhìn
ở đình Kim Hoàng, đến các không gian cởi mở, hiện đại hơn. Nối lại đề tài tranh
trình diễn, workshop ở nhiều nơi và bây 12 con giáp vào dịp Tết của các danh họa
giờ có lẽ sẽ ổn định dài lâu ở đây. “Hãn Đông Dương cách đây gần trăm năm,
hữu lắm em mới ra ngoài tham gia các sự nhiều họa sĩ đã mở chợ tranh Tết bày bán
kiện bởi cũng khá bận. Nhất là từ tháng hàng trăm tác phẩm hội họa mang âm
9, tháng 10 khi đã vào vụ tranh Tết”, anh hưởng tranh dân gian. Tranh Tết mở ra
Chung nói. cho các họa sĩ một mảng đề tài sáng tạo
Câu chuyện của anh Đào Đình Chung mới, hiện đại mà vẫn giàu truyền thống.
khá giống với các nghệ nhân làm tranh Điều đáng ngạc nhiên là tranh dân
dân gian khác. Ở làng Đông Hồ, gia đình gian lại thu hút được sự quan tâm đặc
nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế có 4-5 biệt của nhiều người trẻ. Chị Nguyễn
người làm tranh cả năm mà không hết Thị Hữu, founder của dự án Magic of
việc. Cách bảo tàng tranh Đông Hồ của Color cho biết, phần lớn các thành viên
ông Chế không xa, nghệ nhân Nguyễn của nhóm còn trong độ tuổi sinh viên
Thị Oanh cũng phải “nhờ” thêm một nhưng họ đã là “đối tác” quen thuộc của
nhân lực là ông Nguyễn Hữu Hoa trong các nghệ nhân tranh Hàng Trống, tranh
“mùa” tranh Tết. Trong nội thành Hà Đông Hồ, tranh Kim Hoàng. Với mục
Nội, nghệ nhân Lê Đình Nghiên còn bận đích phát triển ý tưởng, thiết kế các dòng
hơn vì những lời mời tham gia những Hoạ sĩ Kelly Nguyễn và bức tranh “Ông Tơ, bà Nguyệt” sáng tác trên nền tảng tranh dân gian tranh dân gian trên các sản phẩm ứng
Đông Hồ. Ảnh: MOC
sự kiện ngày cuối năm. Ở Huế, gia đình dụng như đèn trang trí, sách vở, bình
nghệ nhân Kỳ Hữu Phước cùng nhiều hộ địa phương, tuỳ theo địa vị, phẩm hàm gian sống, đôi khi còn được gia chủ thể gốm… Magic of Color đưa tranh dân
dân làng Sình cuối năm cũng rộn ràng trong xã hội của chủ nhà. Thường sau hiện gia phong, lễ giáo của gia đình. Vì gian lên các chất liệu mới như lụa, vải
trong không khí làm tranh ngày Tết. ngày ông Công ông Táo, dù nhà giàu hay vậy, các gia đình này thường chọn treo không dệt hay các loại giấy cao cấp. Nhờ
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Thị nghèo, mọi người đều đi chợ mua những tranh Hàng Trống với những bức như đó, tranh có độ bền tốt hơn, phù hợp hơn
Thu Hòa, thị trường tranh Tết mấy năm bức tranh Tết về nhà, gỡ tranh cũ xuống “Cá chép vượt vũ môn”, “Vinh quy bái tổ” với không gian sống hiện đại.
nay ngày càng tốt lên, đầu tiên nổi lên và treo tranh mới lên, với ước vọng một với mong muốn đỗ đạt trong thi cử; tranh “Tranh dân gian đều nhắm vào những
là dòng tranh con giáp, sau đó là tranh năm mới an lành, nhiều may mắn. “Tứ bình” với bốn loại cây tùng, cúc, trúc, dịp lễ, Tết. Trong tiềm thức dân gian, mọi
“Vinh hoa”, “Phú quý”, tranh công, tranh Ở nông thôn, các gia đình thường mai tượng trưng cho khí chất người quân người đều mua tranh vào dịp Tết vì mục
cá Hàng Trống, tranh Tứ quý hay Tam treo các bức tranh nhỏ, như tranh đàn tử; tranh “Thất đồng” thể hiện ước vọng đích làm đẹp không gian, vì ý nghĩa văn
đa. gà, tranh lợn đàn với ước vọng gia đình đông con cháu để nối dõi… hoá, tâm linh của nó. Cứ đến dịp gần
“Xu hướng chơi dòng tranh Tết dân đông vui, hòa thuận. Khá giả hơn, người “Tranh Tết bắt nguồn từ nhu cầu trang Tết, dự án của chúng tôi lại nhận được
gian thấy rõ là đang trở lại. Cá nhân tôi ta có thể treo tranh từ ngoài cổng, một hoàng nhà cửa của người Việt, họ cần một nhiều đơn đặt hàng hơn, có thể là những
mỗi dịp Tết cũng đặt các nghệ nhân hàng bên là ông Tiến tài, bên kia là ông Tiến sự mới mẻ trong năm mới. Với đường nét bức tranh để bàn, những tấm bưu thiếp,
chục tranh để làm quà tặng. Mừng nhất là lộc. Cũng có nhà lại dán cặp tranh thần độc đáo, sắc màu rực rỡ, tranh Tết không những bức tranh thiết kế với khung treo
các nghệ nhân đã sống được bằng nghề”, hộ mệnh là những ông tướng nhà trời để chỉ là lời chúc năm mới cát tường, là nơi hiện đại”, chị Hữu cho biết.
bà Hòa chia sẻ. xua đuổi tà ma. Trong nhà, ở không gian để người Việt bày tỏ ước vọng về một năm Tranh Tết, với người Việt, không đơn
Theo PGS.TS. Trang Thanh thờ cúng tổ tiên, các gia đình treo tranh mới sung túc, nhiều may mắn mà còn là thuần là một sản phẩm vật chất mà đã
Hiền, giảng viên Trường Đại học mâm ngũ quả ở ban thờ, trên có tranh một phong tục cổ truyền tốt đẹp, đầy tính được nâng tầm lên một “thú chơi”, một
2. ỹ thuật Việt Nam, tranh Tết là cuốn thư, bên cạnh là câu đối Tết, trong nhân văn”, PGS.TS Trang Thanh Hiền giá trị văn hoá, mang tới những thông
M
một phần không thể thiếu trong không bếp thì dán tranh Táo quân thần chủ... đánh giá. điệp và ước vọng nhân sinh. Với sự trở lại
gian ngày Tết cổ truyền xưa kia. Người Đối với thị dân, việc treo tranh không Mặc dù đã được duy trì hàng hiện diện trong nhà Việt, tranh Tết thêm
Việt chơi tranh ngày Tết khá đa dạng, đơn giản chỉ là chơi cho có không khí Tết, trăm năm, nhưng do chiến tranh một lần nữa đã khẳng định sức sống bền
muôn hình muôn vẻ tùy thuộc phong tục mà bức tranh còn là vật trang trí không 3. và nhiều biến động của lịch sử, lâu của mình.

106 www.congluan.vn