Page 104 - Nhà Báo & Công Luận

Xuân Ất Tỵ
Ngày Xuân, khám phá Lễ hội

cầu ngư đầu năm lớn nhất xứ Huế

x THÁI HÒA

Lễ cầu ngư ở làng Thai Dương, phường Thuận An,
thành phố Huế được xem là lễ hội biển đặc sắc và lớn
nhất khu vực Trung Trung Bộ. Diễn ra vào mỗi dịp
đầu năm mới, lễ hội thu hút hàng vạn người dân, du
khách với nhiều phong tục, lễ nghi, tích trò dân gian

vô cùng độc đáo.

hai Dương vốn là một làng chài công phu, trang nghiêm và thành kính
cổ có từ lâu đời, xuất hiện từ theo phong tục, nghi lễ của địa phương để
Tthời nhà Trần vào đầu thế kỉ tưởng nhớ tri ân công đức ngài khai canh
14 (năm 1307) cùng thời điểm Huyền và khai khẩn làng nhằm nhắc nhở con
Trân Công chúa vào khai khẩn vùng cháu trong làng luôn hướng về cội nguồn.
đất Châu Ô, Châu Lý. Đây là vùng đất Sau lễ là ngày hội cầu ngư diễn ra
có truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời, từ rạng sáng ngày 12 tháng Giêng với Hàng vạn người dân và du khách đổ về sân đình chờ xem lễ hội cầu ngư. Ảnh: Thái Hòa
đã được ghi chép lần đầu tiên trong nhiều hoạt động cộng đồng đặc sắc, vui
sách “Ô châu cận lục” do Dương Văn nhộn nhưng cũng giàu ý nghĩa nhân
An viết vào năm 1555, dưới thời Tuyên văn cổ vũ tinh thần đoàn kết xóm làng,
Tông Mạc Phúc Nguyên (năm 1547- hăng say lao động sản xuất. Ngay từ tờ
1561). mờ sáng, hàng vạn người dân và du
Làng do ngài Trương Quý Công, khách đã đổ về đứng chật kín quanh
vốn quê vùng Kinh Bắc, vượt suối băng không gian sân đình rộng thoáng
ngàn vào Nam mở cõi, lập làng. Thai hướng ra mặt phá Tam Giang mênh
Dương là ngôi làng bốn bề giáp biển mông bát ngát.
và phá Tam Giang, quanh năm người Tại đây, các bậc cao niên của làng
dân sống dựa vào nghề biển và đầm Thai Dương và đông đảo dân làng, du
phá. Tương truyền, sau khi chiêu mộ khách thập phương cùng háo hức xem
dân cư, lập nên làng, ngài Trương Quý nhiều trò diễn hấp dẫn, sôi động tái
Công đã vào vùng đất Quảng Nam học hiện cảnh sinh hoạt, đời sống của ngư
nghề đánh bắt thủy sản và buôn bán ra dân như cảnh thả lưới, quăng chài, câu
truyền dạy cho dân làng làm nghề này, cá, ra khơi, bán cá... Vui nhất là trò trẻ
nhờ đó mà dân làng Thai Dương ngày con hóa thân thành tôm, cua, cá, mực...
một giỏi nghề chài lưới, đánh bắt trên và trò gánh cá đi bán của các bà các chị
biển và phá Tam Giang. rất vui nhộn tạo nên bầu không khí lễ Dân làng diễn cảnh tung chài đánh cá. Ảnh: Thái Hòa
Để tưởng nhớ đến công lao của ngài hội tươi vui, náo nhiệt của ngày đầu
khai canh, dân làng Thai Dương đã năm mới. Diễn viên tham gia các trò
dựng đình, lập miếu để thờ ngài. Đồng diễn là con dân trong làng. Các tiết mục
thời, theo phong tục “tam niên đáo lệ” tuy tự biên tự diễn nhưng đều được dàn
(tức ba năm một lần) thì tổ chức lễ dựng công phu, chu đáo và đặc biệt là
lớn một lần. Theo đó, cứ vào buổi rạng được các diễn viên quần chúng diễn
đông ngày 11 tháng Giêng các năm: Tý, xướng rất tự nhiên và hấp dẫn.
Mão Ngọ, Dậu thì làm lễ chánh tế tưởng Từ ngày đất nước đổi mới, đời sống
nhớ tôn vinh công lao ngài. Sang rạng vật chất và tinh thần của nhân dân
sáng ngày 12 tháng Giêng thì tổ chức ngày càng được cải thiện và nâng cao,
lễ cầu ngư và đua ghe truyền thống để các công trình phúc lợi dân sinh, các
cầu khấn đất trời, các bậc tiền bối của thiết chế văn hóa vật thể của làng được
làng phù hộ độ trì cho quốc thái dân an, đầu tư xây dựng phục vụ ngày càng tốt
mưa thuận gió hòa, con em làng chài hơn cho nhu cầu sinh hoạt văn hóa tín
sức khỏe, ra khơi gặp sóng yên biển ngưỡng dân gian của dân làng.
lặng để đánh bắt được nhiều cá tôm, Các thế hệ con dân của làng ngày
dân làng no ấm, nhà nhà hạnh phúc. nay đã kế thừa, đoàn kết, bảo tồn và
Lễ hội truyền thống cầu ngư làng phát huy tốt bản sắc văn hóa của quê
Thai Dương là hình thức sinh hoạt văn hương; luôn lấy văn hóa làm nền tảng, Diễn viên ca hát kể về sự tích của làng. Ảnh: Thái Hòa
hóa của cộng đồng dân cư vùng biển, làm mục tiêu, làm động lực để phát
là sợi dây vô hình, là nơi gắn kết quá triển toàn diện mọi lĩnh vực đời sống
khứ với hiện tại và tạo nên mối quan hệ xã hội; luôn khẳng định niềm tin bền
gắn bó, đoàn kết mật thiết của con dân vững, son sắc vào sự đổi mới của quê
trong làng. hương, đất nước; cùng nhau đồng tâm,
Lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa hiệp lực, quyết tâm giữ vững truyền
tâm linh cộng đồng do người dân trực thống di sản văn hóa của làng, góp
tiếp làm chủ thể từ khâu tổ chức cho phần xây dựng quê hương làng Thai
đến kinh phí thực hiện nhằm đáp ứng Dương ngày càng văn minh, giàu đẹp.
nhu cầu tín ngưỡng dân gian, hoạt động Đặc biệt, ngày nay, lễ hội cầu ngư
văn hóa, thể thao của người dân, góp làng Thai Dương còn là dịp để chính
phần vào sản phẩm văn hóa du lịch của quyền và người dân cùng đoàn kết thể
tỉnh Thừa Thiên Huế và làm phong phú hiện tinh thần vươn khơi bám biển,
thêm trong kho tàng lễ hội Việt Nam. khẳng định chủ quyền biển đảo của
Đêm trước ngày hội cầu ngư, tức bắt quê hương cũng như việc đánh bắt,
đầu từ rạng sáng ngày 11 tháng Giêng, khai thác có trách nhiệm nhằm bảo vệ
tại đình làng, dân làng làm các lễ cung môi trường và nguồn lợi hải sản được
nghinh, lễ túc yết, lễ cầu an, lễ chánh tế, phát triển bền vững để tạo sinh kế lâu
tưởng niệm… Các lễ được tổ chức rất dài cho người dân. Hoạt cảnh mô tả cảnh ra khơi đánh cá. Ảnh: Thái Hòa

98 www.congluan.vn