Page 263 - Văn hoá Huế

nó bắt đầu cho một năm mới. Trong
quan niệm của người Việt, nếu mọi
sự bắt đầu hanh thông thì những
ngày những tháng tiếp theo đó, và
cả năm dài đều sẽ đi qua một cách
suôn sẻ, thuận lợi và may mắn. Muối
có vị mặn, mua muối là mua về sự
mặn mà sâu sắc, chung thủy, nghĩa
tình. Trong lối sống, người Việt
thường ghét sự giả dối, nhạt nhẽo,
nông cạn… Sự mặn nồng, đậm đà,
chân thực thường được ưa thích và

Minh họa. Nguồn: Internet đề cao. Hơn thế nữa, muối mặn còn
biểu tượng cho đạo nghĩa vợ chồng
trăm năm tình duyên đẹp, bạc đầu nghĩa phu thê. Ngày đầu năm, mua muối về đặt trong
nhà để cầu mong sự an yên, hạnh phúc, cái đạo nghĩa mãi được mặn sâu như câu ca dao
thuở nào: Tay bưng đĩa muối chắm gừng, gừng cay muối mặn xin đừng bỏ nhau, hay
nói như nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn.
Đầu năm mua muối… lại nghĩ về câu tục ngữ Cá không ăn muối cá ươn/ Con cãi
cha mẹ trăm đường con hư. Để cá không ươn, để cá luôn tươi… cần ướp muối… Vậy
thì có muối là có gia vị, thêm muối là thêm gia vị… Đầu năm mua muối là mua gia vị
cuộc sống, để năm đó thần khí, thần sắc trong nhà luôn tươi tắn, tươi vui.
Trong mỗi gian bếp người Việt, thứ gì có thể thiếu, chứ gạo và muối thì không thể.
Một nồi cơm, nồi sắn khoai thêm một chén muối cũng xong bữa. Vì thế, có muối trong
nhà là có sự no đủ. Muối ở đây được xem như là “muối lộc” để đón nhận sự may mắn,
thành đạt với ước nguyện cầu mong, hy vọng về một năm mới làm ăn đầy đủ, ấm no.
Ông Trần Hà năm nay bước qua tuổi 85, ở Huế, chia sẻ với chúng tôi: “Từ rất lâu rồi,
vào dịp đầu năm, nhà tôi có thói quen đi mua muối về đặt trên bếp, các góc nhà và đổ
đầy trong hủ đựng muối. Các chị, các o bán muối ở chợ làng đầu năm tươi cười vui vẻ.
Muối bán theo lon, đong đầy cho người mua được may mắn”.
Và cũng theo quan niệm của nhiều người lớn tuổi thì muối có vị mặn nên nó còn
có tác dụng trừ tà khí, chống uế bẩn (xát muối cho sạch), xua đuổi tà ma…Vì thế mua
muối về, để nhiều muối trong nhà đầu năm còn là để xông nhà, xông khí, để năm mới
được an lành.
Nói về ý nghĩa của tục này, TS. Trần Đình Hằng - Phân viện trưởng Phân viện Văn
hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam tại Huế chia sẻ: “Hai vật phẩm này rất quan trọng
trong đời sống thực phẩm và nghi lễ gắn liền nhiều tập quán lễ nghi các cộng đồng.
Vôi ăn trầu, sơn quét và khử trùng, trừ tà; muối cũng vậy, vừa thực phẩm vừa trừ tà.
Nhưng muối mặn, gừng cay thể hiện trung trinh son sắt, nên đầu năm phải mua để duy
trì sức sống đặc biệt đó suốt năm. Vôi gắn liền chữ bạc như vôi, thêm cái trừ tà khử độc,
cuối năm mua để kết thúc và xua đuổi hết những tai ương và điều xấu xa, không may”.
Cuộc sống đổi thay. Theo thời gian, tục xưa ít nhiều thay đổi, hoặc mai một, hoặc
không còn giữ nguyên ý nghĩa nhân sinh. Ngày xuân, trở về với tục “Đầu năm mua
muối cuối năm mua vôi” để hiểu thêm và lại càng trân trọng những giá trị văn hóa và

cốt cách tâm hồn dân tộc n
SỞ VĂN HÓA VÀ THỂ THAO THÀNH PHỐ HUẾ 261