Page 49 - Hạ Long

6 Quảng Ninh Cuối tuần Ngày 31-7-2016 VĂN HOÁ - VĂN NGHỆ Ngày 31-7-2016 Quảng Ninh Cuối tuần 7

Nhà báo, nhà thơ Ngô Như Mai

(1924-2020), tên khai sinh là Ngô
Huy Bỉnh, quê Hưng Yên, lớn lên ở

Hà Nội. Ông hoạt động cách mạng
từ lúc 20 tuổi, làm báo Cứu Quốc.
Năm 1958, Ngô Như Mai về công

tác ở báo Vùng Mỏ (sau này là báo
Quảng Ninh), làm thư ký tòa soạn.

Năm 1987, ông nghỉ hưu, cộng tác
biên tập Báo Hạ Long. Ông dùng
các bút danh Châm Văn Biếm, Chu

Thượng, Máy Gạt, Như Mai, Ngô
Như Mai và nổi tiếng hơn cả là “Thi

sĩ máy”. “Ngẫu hứng” là tập thơ
duy nhất của ông, gồm 33 bài.

Lớp bồi dưỡng
cộng tác viên trong hang Nhà báo Ngô Như Mai (hàng đầu, thứ tư, trái sang) trong một lần gặp các đồng nghiệp từng làm báo Quảng Ninh.

Mùa hè năm 1966, người viết bài này cấp bậc hạ
sĩ, thành viên trung đội bảo vệ Tỉnh ủy Quảng Ninh, sơ hiểm. Cô và Mạnh Tiến đã hẹn ngày về ra mắt đôi bên bạn hữu: “Con anh, con em đánh con chúng ta”. Các
tán ở Quang Hanh, được Ban Chính trị Công an nhân Thương người như thể thương thân gia đình. Đau xót thay, buổi tối định mệnh đã cướp đi con chúng tôi không phân biệt con của “tập 1, tập 2”,
dân vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng) Quảng Ninh Huyện Ba Chẽ, đại bản danh Đặc khu Quảng Ninh, chàng đội trưởng văn nghệ trung đoàn, được đồng đội cứ đứa nào hơn tuổi là anh chị, kém tuổi là em. Chắc
tuyển chọn trong số khoảng chục người (cùng với cũng một ngày rét buốt cuối năm 1981. Tôi (làm việc tại tờ vô cùng tin yêu. chú cũng biết ông Mai có tính hài hước vui đùa. Ăn ở
con số đó bên công an) theo học lớp bồi dưỡng cộng báo Chiến sĩ Quảng Ninh) được chiến sĩ bảo vệ vào với nhau ai chẳng có lúc xô bát xô đũa. Song nhiều lúc
tác viên báo chí. Đứng lớp là nhà báo, nhà thơ Ngô Như báo: Có nhà báo Như Mai đi cùng một người nữa đến Trải qua bao gian nan, phức tạp, có lúc ngỡ cái chết ông ấy pha trò làm tôi hết giận”.
Mai, thư ký tòa soạn Báo Quảng Ninh. gặp. Tôi thầm nghĩ, giữa thời tiết khắc nghiệt nơi rừng oan nghiệt bị chìm xuồng. Tuy nhiên, bằng các biện
Vốn tri thức uyên thâm, chất giọng truyền cảm rú này, phải là việc hệ trọng cần kíp lắm, nhà báo khả pháp nghiệp vụ, cuối cùng cơ quan bảo vệ pháp luật Kể đến đây, bà chủ nhà lại mời tôi uống nước, đoạn
chậm rãi, nhà báo Như Mai lưu lại ấn tượng sâu sắc kính mới đến tìm mình. đã đủ chứng cứ để khẳng định Duy Bản là kẻ chủ mưu ngước nhìn di ảnh người bạn đời của mình. Tôi chợt nhớ
trong vụ án, hắn thuê đám du thử du thực hãm hại
với học trò tới mức không phải quá lời khi nhận xét ông Chân dung tượng đất sét nhà báo Ngô Như Mai của hoạ sĩ Nghiêm Vinh. Quả nhiên, ông Như Mai không vòng vo tam quốc, Mạnh Tiến. Công lý sáng tỏ trả lại công bằng cho gia câu tục ngữ: “Cọp chết để da, người ta chết để tiếng”.
Quả thật, ông Như Mai rất có duyên kể chuyện hài,
“không thừa một chữ, không thiếu một câu”. Điều cốt đình và hương linh người lính điển trai tài hoa. Tên ác
lõi phương pháp truyền thụ kiến thức của ông là thầy vào chuyện tắp lự: “Dũng này, ông Đức Thắng (đã đổi thú, tiểu nhân Duy Bản phải đền mạng. Và tuy không còn gọi là “tự trào” rất nghề nhiều khi không rõ là thực
hay hư. Chẳng hạn ông Như Mai hàn huyên với tôi: Vợ
tên) đây là cộng tác viên của báo Quảng Ninh, chắc
- trò cùng làm việc ngay trên lớp. Học viên không phải Nhớ mãi kỷ niệm với tác giả phải “dựa cột” nhưng cái chết của hắn không thể nhục
thụ động chỉ nghe rồi ghi chép. Ông luôn đặt câu hỏi Dũng biết. Ông Thắng có chuyện rất đáng quan tâm”. tớ bảo tớ là đồ vô tích sự; đơn giản như hỏng cái cầu
yêu cầu “môn đồ” trả lời. Ông lấy rất nhiều dẫn chứng Tóm tắt lời kể của ông Thắng: Ông có cậu con là Mạnh nhã hơn. Số là ngay từ giai đoạn đầu của cuộc điều tra, chì cũng không biết thay. Tớ nghĩ mình phải làm một
Duy Bản đã đánh hơi thấy mình khó thoát vòng lao lý
“THI SĨ MÁY”
từ các mặt báo; là tin bài thứ thiệt và bài tin nào đuối Tiến (đã đổi tên) lính Trung đoàn 769, đóng quân ở việc gì đó để vợ thật sự khâm phục, ngưỡng mộ mình.
kém, thậm chí “tin... rất tức”. Bài giảng pha chút hài huyện Hải Ninh (cũ). Một tối, Tiến đi đò qua sông Ka nên bỏ trốn khỏi địa phương. Song ác giả ác báo, hắn Rồi tớ cũng nảy ra sáng kiến tuyệt vời. Ti vi đen trắng
bị chết bất đắc kỷ tử trong một vụ tai nạn giao thông
hước, tạo hưng phấn, dễ tiếp thu. Cuối mỗi buổi học, “THI SĨ MÁY” Long xem phim thì bị đuối nước. Điều đáng nói, cái chết phải dựng cột ăng ten. Trước lúc xem ti vi buổi tối tớ
ông đều ra bài tập rồi dành thời gian nhận xét rất tỉ mỉ của anh không bình thường, có nhiều uẩn khúc cần do chính y gây ra. Người ta đã phát hiện xác Bản cùng ra xoay cột theo hướng khác. Bà vợ bật ti vi thấy “ruồi”
vào hôm trả bài. được làm sáng tỏ. Dư luận bàn tán anh bị đẩy xuống chiếc xe máy vỡ nát dưới một thung lũng đầy rác. la toáng. Tớ thản nhiên giả vờ vào coi, mạnh mồm:
Lớp học kết thúc sau một tuần làm việc bổ ích và sông, chết oan uổng. Tôi đã từng đến Trung đoàn 769, Nhà báo Như Mai như vậy đấy. Thương người như “Chuyện vặt!” rồi tớ đưa tay ra sau ti vi sờ mó vớ vẩn.
Vẫn không được! Tớ nhẹ nhàng ra cột ăng ten gõ gõ,
lý thú. Ông Như Mai chủ yếu tổng kết chất lượng tin, Sư đoàn 323, làm việc với Trung tá, Trung đoàn trưởng thể thương thân, ông sẵn lòng hào hiệp đưa tay cứu xoay đúng hướng. Xem ti vi ngon lành, tớ cao giọng:
bài nhưng vẫn dành ít phút điểm bài thơ “Ra biển” của PHÙNG NGỌC DŨNG Lê Anh Bào. Anh ruột tôi - Trung tá Phùng Ngọc Hùng, giúp mọi người một khi có thể. “Có còn bảo thằng này vô tích sự nữa không?”.
tôi làm tôi thực sự xúc động (tôi không rõ còn học viên Trung đoàn trưởng Trung đoàn Pháo binh 458 cũng
nào cũng trình cả thơ như mình). “Ra biển” dẫn chuyện thuộc Sư đoàn 323, đóng quân ở huyện Hải Ninh. Tôi Ngôi nhà ấm áp Đang chuyện thì cặp con gái, con rể Trần Thị
bé trai - con anh lính hải đội biên phòng với đồ chơi là việc với thư ký toà soạn, nhà báo Ngô Như Mai. Sau Say sưa trò chuyện, chẳng ai nghĩ đến hết giờ làm còn có anh bạn khá thân là Trung úy Đinh Tiến Lê, Phó Ngày cuối năm se lạnh, tôi trở lại ngôi nhà số 6, Duyên, Trần Đăng Khang mang bữa trưa đến mời mẹ.
con tàu nhỏ xíu thả chậu nước, ước mong sau này được một hồi bàn phương hướng tuyên truyền, lực lượng việc buổi sáng. Nhà báo Như Mai mời nhà thơ Huy trưởng Công an huyện Hải Ninh. Trong chuyến công ngõ 14, phố Nhà Thờ, khu phố 3, phường Bạch Đằng, Chị Duyên giải thích: Bình thường, vợ chồng anh Trần
cầm súng bảo vệ biển đảo như bố. Nhà báo Như Mai chuyên trách bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia, nhà Khoát và tôi về nhà ông cách đó chừng 2 cây số dùng tác mới đây, anh Lê còn mời tôi nói chuyện thời sự cho thành phố Hạ Long. Từng bước lên dốc, tôi nhớ sinh Quang Hợp và Trần Pha Lê, nhà sát bên lo cơm nước
thẳng thắn nhận xét: “Cả bài được câu: “Từ trong chậu thơ Huy Khoát chủ động gợi mở câu chuyện “Thi sĩ bữa trưa. cán bộ, chiến sĩ công an huyện. thời, nhà báo, nhà thơ họ Ngô (sinh năm Giáp Tý 1924, hàng ngày chăm bà. Tuy nhiên, thời điểm này, anh Hợp
nước nhỏ nhoi/ Tàu ra cưỡi sóng biển khơi dạt dào”. máy” (lúc ấy rất ít người biết). Đấy là ngôi nhà tranh vách đất hai gian nho nhỏ Khoảng chục ngày sau cuộc gặp, tôi kết hợp công về với thế giới người hiền năm Canh Tý năm 2020) có đang chữa bệnh tại Hà Nội, nên vợ chồng cháu thay.
Nhìn chung, bài thơ tuy còn ngô nghê và có nhiều Truyện vui này của ông Như Mai, bút danh Châm như nhiều nhà sơ tán khác hồi ấy. Một phụ nữ da tác, cùng nhà báo Như Mai và ông Đức Thắng ra huyện lần rành rẽ: “Tớ khỏe ra là nhờ có Chúa!”. Cái dốc thân Ở miền mây trắng, nhà báo, nhà thơ hẳn an tâm khi
câu thơ “con cóc”, song đối với tôi là nguồn động viên, Văn Biếm, đăng báo Nhân Văn, năm 1956, giữa thời mặt vàng võ, bước ra chào khách. (Trước đó ông thư Hải Ninh. Chúng tôi lần lượt gặp trao đổi với các nhân thuộc này, ông ngày ngày dắt xe đạp lên xuống giúp biết người bạn đời của mình vẫn được con cháu chăm
cổ vũ lớn lao cho mình tự tin để rồi cuối năm 1967, bài điểm “trăm hoa đua nở” bị chỉ trích dữ dội. Tác giả phê ký tòa soạn đã giới thiệu vợ ông - bà Phạm Thị Linh, vật nói trên, theo đó vụ việc người lính gặp nạn được rèn luyện sức khỏe. Ông Như Mai rất ham tập thể dục. sóc tận tình. Tạm biệt ngôi nhà chất chứa bao kỷ niệm
thơ “Rừng của ta” của tôi được đăng báo Công an nhân phán lối sáng tác rập khuôn, máy móc, tước bỏ phẩm tuổi Bính Dần 1926, đang dưỡng bệnh). Để nhà thơ mở ra: Mạnh Tiến và Duy Bản (đã đổi tên) - kế toán một Nhiều người không tin cho dù là sự thật: Ở tuổi 85, ông với nhà báo “gạo cội” Như Mai, tôi bùi ngùi nhớ thơ
dân. Và đến đầu năm 1968, bài thơ này được tuyển cách sáng tạo của người cầm bút. Vì chuyện này, ông Huy Khoát trò chuyện với bà chủ nhà, tôi phụ giúp doanh nghiệp trên địa bàn huyện Hải Ninh cùng yêu cô vẫn thuần thục động tác “trồng cây chuối” mà ngay cả ông: “Tôi đảo đá trầm tư góc bể/ Đứng thương vay ai kẻ
cùng với khoảng 30 bài thơ khác vào “Vượt đường” - tập Như Mai chịu hệ lụy “lên bờ xuống ruộng”. “Thi sĩ máy” ông Như Mai làm bữa nấu bếp dầu. Bày mâm, ông giáo Thu Hương (đã đổi tên) xinh đẹp, dạy cấp hai. Tuy thanh niên cũng ớn. mất chân trời/ Đứng nghe nhìn sóng réo mây trôi/ Bạc
thơ đầu tiên của lực lượng công an nhân dân Việt Nam. mang tính dự báo, khác nào lính xung kích sau tiếng hô chủ nhà lựa suất ăn tươm tất mang vào buồng cho nhiên, ngay từ đầu, Thu Hương đã cự tuyệt Duy Bản. mắt, bạc đầu nỗi đau nhân thế”.
xung phong liền ào lên phía trước, bị dính đạn không vợ. Đoạn ra cùng chúng tôi nâng chén rượu nút lá Cô khước từ tất cả món quà của Bản và nghiêm khắc Tiếp tôi là bà Trịnh Thị Thêu, tuổi Quý Dậu 1933 Lại nhớ biệt tài chơi chữ của ông. Biết chàng nhà
“Thi sĩ máy” phải chuyện lạ! Tuy thế, chia sẻ với chúng tôi, nhà báo chuối và đĩa lạc rang thân tình. Ít lâu sau, tôi hay tin yêu cầu anh ta “đừng bao giờ làm phiền tôi nữa”. Song (người vợ sau của ông Như Mai). Bà vẫn phải ngồi báo Hoàng Phiêu say mê cuồng nhiệt phóng sự điều
giường tiếp khách. Chỉ cho tôi cái bậc nối phòng bên,
dữ người bạn đời của nhà thơ, nhà báo Ngô Như Mai
Như Mai không hề than vãn nỗi cơ cực “chịu trận” của
và ngôi nhà sơ tán mình do tác phẩm ấy. Ông khiêm nhường bảo bậc tiền qua đời vì bệnh ung thư gan. Tôi nhớ lại ngày vào như hổ dữ vồ hụt mồi, Duy Bản ngày càng lồng lộn bà phân trần: “Trước khi ông nhà tôi mất khoảng 4 tra của nữ ký giả Khúc Trang, ông Như Mai liền ứng
khẩu: “Một Khúc của Trang, Hoàng đã Phiêu!”. Cũng
dữ dằn. Trong một cuộc nhậu, Bản chém gió với đám
năm, tôi pha sữa mời ông thì không may vấp ngã gãy
nhân răn dạy: “Bệnh từ mồm mà vào. Họa từ mồm mà
ngôi nhà sơ tán của ông bà, lúc chia tay, bà Linh tuy
Mùa đông năm 1967, tôi rời Trung đội bảo vệ Tỉnh ra” và đọc câu Kiều của Nguyễn Du: “Mình làm, mình đang đau yếu vẫn gắng dậy chào khách. Bà còn chia thuộc hạ: “Tin tao đi! Thằng Bản này đã muốn gì thì xương đùi, phải mổ, nay vẫn phải ngồi thế này. Ông lại nhớ mỗi lần tác giả “Thi sĩ máy” đến nhà tôi, các con
ủy Quảng Ninh về nhận nhiệm vụ ở Ban Chính trị Công chịu, kêu mà ai thương”. Rồi ông chuyển ngay sang hồi sẻ, quan tâm, thấu hiểu công việc gian nan, vất vả ngay cả trời cũng không cản nổi!”. Hắn bỉ ổi gắp lửa bỏ Như Mai mấy lần nhắc tôi, chú cũng làm báo và là con tôi đều khoanh tay lễ phép: “Cháu chào bác Như Mai
an nhân dân vũ trang Quảng Ninh. Một hôm, thượng tưởng bầu bạn văn chương đến với mình vô cùng cảm của nghiệp báo chí: “Các anh bộ đội làm báo cần cẩn tay người, dựng chuyện bôi nhọ cả Mạnh Tiến và Thu cụ giáo Đạm. Chú biết đấy, hoàn cảnh đưa đẩy chúng ạ!” thì tức khắc ông hóm hỉnh: “Lần sau chào bác Như
úy, nhà thơ Huy Khoát, trợ lý tuyên huấn bảo tôi cùng động. Ông kể, có một bạn đọc dù mưa gió đêm hôm trọng, đừng phải chịu khổ sở như nhà tôi vì chữ nghĩa, Hương hòng ly gián hai người. Khốn nạn và đểu cáng, tôi đi bước nữa đến với nhau. Có phải xấu xa gì đâu Ma nhé!”
ông đến cơ quan báo Quảng Ninh, sơ tán ở xã Sơn vẫn đến an ủi và khẳng định sẽ giúp ông làm một việc không bị tù đày nhưng cũng bầm dập bao tháng ngày hắn có lần định giở trò đồi bại với cô giáo Hương nhưng mà phải che đậy và cho là chuyện khó nói. Thế nên Ôi, ma như ông, thông tuệ, mẫn tiệp, đức độ cao vời
Dương, huyện Hoành Bồ (cũ). Hai chúng tôi vào làm khác, nếu như tác giả “Thi sĩ máy” bị buộc thôi việc. mất ăn, mất ngủ”. nhờ cảnh giác và cả may mắn, Thu Hương đã thoát chúng tôi và con cháu vẫn hay vui đùa, chia sẻ với cả vợi thì có muôn người muốn được làm ma đấy!
Hạå Long
48 Hạå Long Xuân Ất Tỵ 2025 Xuân Ất Tỵ 2025 Hạå Long 49
Hạå Long
Xuân Ất Tỵ 2025
Xuân Ất Tỵ 2025