Page 153 - Báo Quảng Ninh - Số Tết Âm Lịch

nh chia sẻ: Được lớn lên, đắm mình trong suối nhạc để khoe kỹ thuật và tài năng của người biểu diễn. Bà và
nguồn then, tôi hiểu rằng then đã là một phần nghệ nhân Trịnh Thị Nguyệt, Phạm Thị Thảo trực tiếp phụ trợ
trong huyết quản của mỗi người con dân tộc Tày. để tôi tự tin nhất khi biểu diễn.
Và được trình diễn then ở giữa trời Âu, ngay tại Tác phẩm thứ 2 theo kịch bản, tôi chọn trình diễn một bài
A Paris hoa lệ là một kỷ niệm tuyệt vời trong đời tôi... hát then có tựa đề Con đường Bình Liêu. Qua tác phẩm này,
Cơ duyên đó đến với tôi bắt nguồn từ việc Chính phủ Pháp tôi muốn khoe với khán giả, khi nói đến tỉnh Quảng Ninh, Việt
tổ chức chương trình bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể đại Nam, bạn bè không chỉ biết đến đó là nơi có Di sản thiên nhiên
diện của nhân loại mà thế giới chưa biết đến, bắt đầu từ năm thế giới Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh còn có huyện Bình Liêu là
2012. Tham gia chương trình này, các nhà nghiên cứu trẻ tuổi một huyện miền núi, biên giới có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên
sống tại Pháp sẽ thực hiện một dự án nghiên cứu và quảng bá nguyên sơ, có văn hóa các tộc người đặc sắc. Bài then là những
một di sản văn hóa trên thế giới ít được biết đến, thậm chí chưa lời kể về tình yêu và niềm tự hào về một miền quê đẹp đẽ, trù
được biết đến ở Pháp nói riêng và thế giới nói chung. Thực hiện phú. Ở tác phẩm này, NSND đã phân câu, phân đoạn để đệm
chương trình, Tiến sĩ Hoàng Thị Hồng Hà - người Việt Nam duy hát theo giai điệu và gảy dây buông. Theo đó, những đoạn
nhất công tác tại Maison des cultures do monde (Ngôi nhà của cao trào thì sử dụng phương pháp đệm đàn theo giai điệu hát
các nền văn hóa thế giới - MCM) thuộc Trung tâm Di sản văn để tăng tính căng thẳng cho màu sắc âm nhạc và những đoạn
hóa Pháp, đã về Việt Nam để gặp gỡ các nghệ nhân, tìm hiểu chậm rãi thì sử dụng dây buông nhằm tạo sự dìu dặt, tình cảm.
thông tin và quyết tâm đưa nghệ thuật trình diễn nghi lễ then Tôi chưa khi nào nghĩ đến việc để tạo ra 2 tác phẩm then
tham gia chương trình... Theo đó, NSND Triệu Thủy Tiên đã - loại hình nghệ thuật tôi vẫn thường biểu diễn mà tôi phải cất
cùng với các nghệ nhân then gạo cội của Lạng Sơn xây dựng công sang Lạng Sơn ròng rã hơn 1 tháng để tập luyện. Những
kịch bản giới thiệu và trình diễn nghệ thuật diễn xướng then các ngày tập luyện cùng các nghệ nhân thật sự là những kỷ niệm
dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam. Kịch bản gọn gàng nhưng đẹp về lao động nghệ thuật. Trong gia đình nghệ thuật đó, tôi
diễn tả khá trọn vẹn hành trình của then, giới thiệu được những may mắn được các nghệ nhân giúp đỡ, chăm sóc như đứa con
đặc sắc trong nghệ thuật diễn xướng then của các vùng, miền út, còn phải rèn luyện thêm nhiều về kỹ năng trình diễn hát
khác nhau như Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh, Bắc Kạn. then. Dưới sự hướng dẫn tận tình, sự quyết liệt, nghiêm khắc và
Được đại diện cho Quảng Ninh, tôi chọn diễn xướng một sự say mê, độ lượng của NSND Triệu Thủy Tiên - một nghệ sĩ
Tác phẩm thứ 2 theo kịch trích đoạn nghi lễ Hỷ phúc, gắn với tục đón nước đầu năm mới then bậc nhất nhì của Việt Nam, tôi đã có được hành trang vững
bản, tôi chọn trình diễn của người Tày (nhóm Phén) ở huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng chắc cho chuyến giới thiệu và trình diễn của mình.
một bài hát then có tựa đề Ninh. Người Tày quan niệm, ngày đầu năm đón được nước Tôi cũng như các thành viên trong đoàn đôi lúc vẫn tự hỏi:
Con đường Bình Liêu. về nhà cũng là đón được sự bình an, hạnh phúc. Nội dung là Không biết khán giả của mình sẽ như thế nào? Trong 2 đêm
những lời cầu chúc tốt đẹp cho mọi người, mọi nhà và làng bản. biểu diễn, chúng tôi đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác
Đó cũng là những ước mong về một cuộc sống bình yên, hạnh về những vị khán giả. Họ là những kiều bào Việt Nam, khi nghe
then
phúc. Nghi lễ là một sinh hoạt truyền thống của những gia đình tin đoàn sang đã lặn lội tìm đến không kể đường xa; là những
người Tày, nhưng gắn kết được những người trong dòng họ và văn nghệ sĩ yêu mến âm nhạc; những vị khách sang trọng, hào
trong cộng đồng. NSND Thủy Tiên đã đưa vào các kỹ thuật hoa. Buổi diễn đầu tiên ở thành phố Nice - miền Nam nước
Pháp tại một hội trường cổ kính. Xung quanh được bài trí bởi
nâng cao như luyến, bồi âm, vuốt đuổi ngón trong phần dạo
Đêm trí thêm không gian. Khán giả ngồi xung quanh có thể quan
những bức tranh của Họa sĩ Dominique De Miscault. 20h buổi
biểu diễn mới bắt đầu, nhưng cả đoàn đã đến từ sớm để trang
sát được cả những động tác trình diễn nghi lễ của then. Sân
khấu nhỏ xinh, sang trọng, ấm cúng, được trang trí mô phỏng
không gian then của người Tày, xung quanh hội trường trưng
bày những bức tranh của nghệ sĩ Dom de Miscault, chỉ dành
cho những dịp đặc biệt hay hoặc mở cửa cho công chúng tham
quan trong 2 ngày di sản châu Âu.
Mở màn bằng dàn hòa tấu đàn tính, chúng tôi thật sự xúc
động trước ánh mắt hào hứng, ngưỡng mộ của các vị khán giả.
Lời bài hát cất lên, chị Viễn - một khán giả Việt Kiều người Tày
ở trời Âu
ở trời Âu liên tục đưa tay gạt nước mắt vì xúc động. Tôi và những nghệ
nhân cùng biểu diễn cũng không kiềm được cảm xúc - đó là

u TÔ ĐÌNH HIỆU những giọt nước mắt vui mừng khi biết tiếng then đã chạm đến
trái tim của khán giả. Chị Viễn chia sẻ: “Được thưởng thức các
điệu Then do các nghệ sĩ dân tộc Tày biểu diễn, không những
tôi mà còn biết bao khán giả người Tày và các bạn người nước
ngoài sống tại Pháp đã vô cùng xúc động. Chân thành cảm ơn
nghệ sĩ đã cho tôi được sống lại với những kỷ niệm tuổi thơ,
nguồn cội Cao Bằng”.
Nhưng khán giả như chị Viễn rất ít, mà có đến 99% là người
Pháp chưa hiểu tiếng Việt, cũng chưa biết về then. Tuy nhiên,
vượt qua những rào cản về ngôn ngữ hay văn hóa, then đã
chạm đến trái tim họ, khiến họ có thể nghe, cảm nhận và hiểu
được thông điệp gửi gắm trong tác phẩm. Cuối buổi biểu diễn
những tràng pháo tay không ngớt, những câu “bravo” (làm tốt)
vang lên không ngừng, khán giả còn nán lại để hỏi chuyện,
nhờ giải thích thêm ý nghĩa của các tiết mục, các đồ trang trí
trên sân khấu; cùng nhau chụp những bức hình lưu niệm. Mặc
dù kết thúc chương trình lúc 22h, nhưng múi giờ Việt Nam đã
khoảng 3h sáng. Mắt tôi cay xè, rưng rưng không biết do lệch
múi giờ hay do xúc động, hạnh phúc vì buổi biểu diễn thành
công ngoài mong đợi...
Những buổi biểu diễn tiếp theo tại thành phố Paris hoa lệ
chũng tôi vẫn gặp lại một số khán giả mà buổi biểu diễn trước
đã gặp. Cả đoàn thật sự xúc động bởi ánh mắt dõi theo đầy trân
trọng, đến sớm nhất và về sau cùng nhất mỗi buổi diễn cùng
với cách chia tay bịn rịn khiến cho ai nấy đều thấy ấm áp trong
tiết trời thu nước Phápn

Tôi chọn diễn xướng một trích đoạn nghi lễ Hỷ phúc, gắn
với tục đón nước đầu năm mới của người Tày (nhóm Phén)
ở huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh.

Quảng Ninh151
151
Quảng Ninh
Xuân Ất Tỵ 2025
Xuân Ất Tỵ 2025