Page 57 - Báo Quảng Nam - Số Tết Âm Lịch

QUỐC TẾ

Sứ đoàn Các

nước đi sau trong
Iwakura - học tập, tham khảo kinh
quá trình phát triển thường

nghiệm các nước đi trước về nhiều
lãnh vực, chẳng hạn cách tổ chức
bộ máy nhà nước, chế độ khoa cử,
cuộc xuất dương xây dựng cơ chế thị trường,

học tập vĩ đại công nghiệp...
chính sách phát triển

⁄ GS.TRẦN VĂN THỌ

ỊCH sử thế giới ghi lại nhiều dương học tập vĩ đại nhất trong lịch
sự kiện về hiện tượng xuất sử thế giới, chuẩn bị rất chu đáo và
dương để học tập. Ngày nay ở có tính chiến lược. Có thể kể các đặc
LViệt Nam và nhiều nước khác tính nổi bật.
cũng thấy các chuyến tham quan của Thứ nhất, nhiều nhân vật chủ chốt
quan chức hoặc nhà kinh doanh ra trong ban lãnh đạo chính phủ tham
nước ngoài tìm hiểu để tham khảo gia sứ đoàn. Ngoài Iwakura, tham
kinh nghiệm phát triển. Nhưng cho gia Sứ đoàn còn có hai trong ba nhân
đến nay chưa thấy có chuyến tham vật quan trọng nhất (sử gọi là “tam
quan có quy mô lớn về cả lượng kiệt”) trong việc hình thành Minh
và chất, và có hiệu quả ở tầm quốc Trị duy tân, đó là Kido Takayoshi
gia, ảnh hưởng trực tiếp đến những (1833-1877) và Okubo Toshimichi
lãnh đạo cao nhất của đất nước như (1830-1878). Okubo sau đó là tác giả
Sứ đoàn Iwakura của Nhật Bản thời của chiến lược phú quốc cường binh,
Minh Trị duy tân. phát triển công nông nghiệp. Ngoài
ĐẶC ĐIỂM CỦA SỨ ĐOÀN ra còn có Ito Hirobumi (1841-1909)
sau này trở thành thủ tướng đầu tiên
IWAKURA của Nhật Bản.
Vào giữa thế kỷ 19, Nhật Bản là Thứ hai, số người tham gia rất Một góc Thủ đô Tokyo - Nhật Bản. Ảnh: Best Logistics
nước phong kiến, bế quan tỏa cảng, đông (46 người), và đa số trong độ Đoàn đi tham quan các nước Hoa Kỳ, Thiên hoàng. Do đó, trong chuyến
xã hội phân chia thành các giai cấp tuổi 20 - 30, tuổi trung bình 32, đoàn
sĩ, nông, công, thương và chịu ảnh trưởng Iwakura tuổi cao nhất nhưng Anh, Pháp, Đức, Bỉ, Hà Lan, Thụy đi này họ quan tâm khảo sát sự vận
Sĩ, Đan Mạch, Áo và Nga. Các thành
hành của quốc hội (nghị hội) tại Mỹ
hưởng của Nho giáo. Thế rồi chiến cũng chỉ 47. Lý do chọn nhiều người
thuyền Mỹ của đô đốc Perry xuất trẻ tham gia vì cho rằng họ vừa có tích viên trong đoàn đã khảo sát cặn kẽ và Anh, đặc biệt Anh là nước theo chế
rất nhiều lĩnh vực, sau khi về nước
độ quân chủ lập hiến. Họ thấy rằng
hiện ở vịnh Edo năm 1853 đã khuấy lũy văn hóa thời cuối Edo vừa còn trẻ đã viết lại các bản báo cáo nhiều tập, muốn trở thành cường quốc ngang
động cả xã hội phẳng lặng đó. Chỉ nên dễ tiếp thu cái mới. áp dụng rộng rãi trong việc xây dựng hàng với các nước Tây phương phải
sau 15 năm, qua vài lần thử sức với Thứ ba, chuyến đi của Sứ đoàn đất nước. học tập trước hết là thể chế chính trị
sức mạnh quân sự phương Tây và kéo dài tới gần 2 năm mặc dù đoàn Việc biên tập do Kume thực hiện, của các nước đó.
qua cuộc nội chiến khoảng nửa năm, rất đông người và gồm nhiều lãnh đạo hình thành các tập tài liệu gọi là Thực Thứ hai, một trong những điều
Minh Trị duy tân bắt đầu (1868); chủ chốt. Thứ tư, người được chọn đi ký về chuyến quan sát Âu Mỹ của kiện cơ bản để phát triển kinh tế
các sĩ phu, các lãnh đạo của Nhật theo đoàn để ghi chép và biên tập kết Đại sứ đặc mệnh toàn quyền. Thực theo cơ chế thị trường là xây dựng hạ
đã biến một đất nước phong kiến quả sau khi trở về là Kume Kunitake ký gồm tới 100 tập, ngoài những tập tầng nên Sứ đoàn đã dành nhiều thời
bảo thủ trở thành một nhà nước tiếp (1839-1931) vì người này từ nhỏ hiếu tổng quan còn có các tập riêng cho gian khảo sát lĩnh vực này, đặc biệt
thu toàn diện thế giới văn minh để học, thâm sâu giáo dưỡng, tinh thông từng nước. Hoa Kỳ và Anh quốc mỗi là đường sắt, cầu đường. Khi đi thăm
tiến lên hàng các quốc gia thượng Hán học và qua sách dịch bằng chữ nước 20 tập, Đức 10 tập, Pháp 9 tập, công ty đường sắt Mỹ Central Pacific
đẳng. Chính quyền mới bắt đầu khởi Hán đã hiểu khá nhiều về văn minh Nga 5 tập. Các nước nhỏ như Bỉ, Hòa đoàn đặc biệt chú ý các phương thức
động vài năm là Nhật đã tổ chức một phương Tây. Do đó nội dung của Lan, Áo, Thụy Sĩ mỗi nước 3 tập. Các vận hành công ty. Đến thăm London,
đoàn sang các nước phương Tây học kết quả tham quan là về văn minh tập thực ký đã in nhiều lần và phổ cả đoàn ngạc nhiên khám phá nhiều
hỏi để xây dựng đất nước. Đó là Sứ phương Tây nhưng được biểu hiện biến rộng rãi trong chính quyền các cái lạ: Trên sông tàu di chuyển, phía
đoàn Iwakura, do đại thần Iwakura bằng ngôn ngữ văn hóa Hán học. cấp và trong dân. dưới sông thì người đi bộ (đường
Tomomi (1825-1883) làm Chánh sứ Sứ đoàn Iwakura xuất phát ở hầm), trên mặt đất người ta làm nhà
(Trưởng đoàn). Yokohama ngày 23/12/1871 và trở NHỮNG KHÁM PHÁ CỦA ở nhưng dưới mặt đất tàu chạy (tàu
Sứ đoàn Iwakura là cuộc xuất về cảng Yokohama ngày 13/9/1873. SỨ ĐOÀN IWAKURA điện ngầm) và xem đó là những cái
Các lãnh đạo Nhật, những người kỳ lạ ở London. Cũng tại London, 13
xây dựng chính quyền Minh Trị và cây cầu bắc qua sông Themes được
bắt đầu cuộc duy tân khi tham gia Sứ quan sát, ghi chép rất kỹ.
đoàn Iwakura mang trong mình sứ Thứ ba, Sứ đoàn Iwakura quan
mệnh là làm sao học tập văn minh sát kỹ rất nhiều nhà máy ở các nước
phương Tây, các chế độ tiên tiến đi qua, nhất là ở Anh. Trong chuyến
của họ để về canh tân đất nước. Họ đi này họ thăm tất cả 150 nhà máy,
cho rằng Nhật Bản là nước nhỏ và riêng ở Anh là 53 nhà máy. Đặc biệt
bán khai (nghĩa là ở trình độ giữa tham quan ở Anh, đoàn thấy rằng
văn minh và man di, lạc hậu) muốn thép và than sản xuất nhiều đã làm
theo kịp Tây phương phải nỗ lực học cơ sở cho phát minh đường sắt và
tập và dốc sức xây dựng nước. Qua nhiều loại máy móc. Sản xuất hàng
chuyến đi gần hai năm này, họ học loạt bằng máy móc và ngoại thương
tập những gì, cảm nhận như thế là chìa khóa giải đáp bí mật sự phồn
nào về những nơi họ đến? Theo tôi, vinh thời Victoria của đế quốc Anh.
những điểm dưới đây là quan trọng Thứ tư, Sứ đoàn Iwakura cũng
và gây ấn tượng nhất. không quên tìm hiểu về giáo dục.
Thứ nhất, đồng thuận của lãnh Những người phụ trách hoặc quan
đạo Nhật thời đó là xây dựng đất tâm về giáo dục có tham gia Sứ đoàn
nước hiện đại theo thể chế chính Iwakura khi về Nhật là bắt tay thực
Kyoto là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn tham quan và tìm hiểu về lịch sử của Nhật Bản. Ảnh: The Travel trị lập hiến chung quanh Minh Trị hiện cải cách (hủy bỏ kế hoạch cũ,

58 58
Xuân Ất Tỵ
Xuân Ất Tỵ