Page 34 - Báo Phú Yên - Số Tết Âm Lịch
P. 34
HƯƠNG VỊ TẾT
Thần
RẮN NAGA
trên đất
Phú Yên
Từ xa xưa, rắn có vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa, tín
ngưỡng và phong tục của người Việt Nam; là biểu tượng của
quyền uy và mang lại nhiều điều may mắn.
Một trong những phù điêu rắn Naga được trưng
bày tại Bảo tàng tỉnh, phục vụ khách tham quan,
nghiên cứu. Ảnh: NGUYỄN QUANG
NGUYỄN QUANG Trong số 6 phù điêu thần rắn
Naga đang lưu giữ tại Bảo tàng
tỉnh, chỉ có 1 phù điêu nguyên
vẹn, 5 phù điêu còn lại bị sứt mẻ,
goài xuất hiện trong mất một số bộ phận. Phù điêu còn
những tác phẩm văn nguyên vẹn có mõm dài, đầu dẹt,
học dân gian, như: mắt tròn, vành quanh mắt hình
Ntruyện cổ tích Thạch bầu dục, đuôi mắt ngắn, ngực ưỡn,
Sanh, huyền thoại Thần Tản Viên, thân uốn cong hình chữ U, đuôi
truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh, vắt ngược lên cao; phần cuối đuôi
truyền thuyết Lạc Long Quân - Âu hướng về phía trước, trước ngực
Cơ…, ngày nay hình tượng rắn vẫn có vòng tròn nổi, đường kính vòng
còn hiện diện tại các di tích Chăm tròn 6cm, trong vòng hình tròn có
Pa ở khu vực duyên hải Nam Trung chạm bông hoa 9 cánh có nhụy hoa
Bộ và công trình kiến trúc Phật giáo hình tròn. Toàn thân rắn phủ đầy
của người Khmer ở Nam Bộ. vảy, nửa thân phía trước thể hiện
dạng tượng tròn, nửa thân sau ở
LƯU GIỮ 6 PHÙ ĐIÊU dạng bán phù điêu chạm nổi trên
TỪ THẾ KỶ XIII-XIV 1 phiến đá dày 7cm, có hình dáng
Tại Phú Yên, Bảo tàng tỉnh là uốn lượn theo nửa thân sau của rắn, Phù điêu rắn Naga chế tác từ đá rhyolit
nơi duy nhất đang lưu giữ 6 phù mép phía trước phiến đá có 1 tia xám, bị gãy phần đầu, đang được lưu giữ tại
điêu thần rắn Naga của nền văn hóa dạng như tia bờm, mép sau có 4 tia, Bảo tàng tỉnh. Ảnh: CTV
Chăm Pa; trong đó 2 phù điêu đang trên các tia có hoa văn hình xoắn
được trưng bày phục vụ khách tham ốc. Phần gắn vào kiến trúc có mặt
quan và nghiên cứu. Những tác hình chữ nhật kích thước 8x15cm,
phẩm điêu khắc bằng đá sa thạch chiều dài đã bị gãy. Phù điêu rắn Naga chế tác từ đá rhyolit xám,
này có niên đại khoảng thế kỷ XIII- bị nứt, đang được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh.
Ảnh: CTV
XIV, được các nhà khảo cổ tìm thấy BỘ PHẬN QUAN TRỌNG vào đầu thế kỷ XX các nhà khảo
tại di tích Tháp Bà, xã Hòa Phong, TRONG KHO TÀNG VĂN HÓA cổ cũng phát hiện phù điêu những
huyện Tây Hòa vào năm 1993. Ngoài những phù điêu thần rắn con rắn tại Di tích quốc gia đặc biệt
Lãnh đạo Bảo tàng tỉnh cho biết, Naga được tìm thấy tại di tích Tháp Tháp Nhạn (TP Tuy Hòa), nhưng
thần rắn Naga là linh vật huyền Bà, xã Hòa rất tiếc do chiến tranh tàn phá, hiện tác phẩm có giá trị về lịch sử và mỹ
thoại của văn hóa Ấn Độ, thuộc về Phong, những phù điêu này không còn. thuật, là một bộ phận quan trọng
cõi âm, sinh sống dưới thủy cung. Vương quốc Chăm Pa từng trong kho tàng di sản văn hóa các
Thần rắn Naga trong các tác phẩm tồn tại từ năm 192 đến năm dân tộc anh em sinh sống trên lãnh
nghệ thuật Chăm Pa thường được Ngoài những phù 1832 ở khu vực miền thổ Việt Nam.
thể hiện một cách sống động, có điêu thần rắn Naga thuộc nền Trung. Văn hóa Chăm Theo ông Nguyễn Ngọc Chất,
tính nghệ thuật cao. Thông thường văn hóa Chăm Pa, hiện nay nhiều Pa chịu ảnh hưởng của Phó Trưởng phòng Nghiên cứu -
bên cạnh thần rắn còn có các linh người Phú Yên vẫn quan niệm rằng hình văn hóa Ấn Độ và Java Sưu tầm, Bảo tàng Lịch sử Quốc
vật khác như thủy quái Makara, tượng rắn đại diện cho sự biến đổi và tái cùng với những sáng gia, tại Việt Nam, ngoài hình tượng
chim thần Garuđa hoặc các vị thần sinh. Giống như rắn lột xác để tái sinh, con tạo riêng đã tạo nên rắn thần Naga xuất hiện trong tín
khác của Ấn Độ giáo như thần người cũng phải không ngừng đổi mới để trở những đỉnh cao nghệ ngưỡng, văn hóa Chăm Pa, đến nay
Vishnu, thần Brama… Rắn Naga nên tốt đẹp hơn. Hình ảnh con rắn uốn lượn thuật, trong đó có công hình tượng rắn chỉ phát hiện được
được trang trí trên một số vị trí của được nhiều người sử dụng trong trang trí trình kiến trúc Tháp trên trống đồng Ngọc Lũ (văn hóa
các công trình kiến trúc như cửa ra với niềm tin sẽ thu hút năng lượng Nhạn và những phù Đông Sơn) cách nay khoảng 2.000
vào, diềm mái, góc tháp. Nhờ các tích cực, mang lại nhiều điều điêu thần rắn Naga còn năm. Còn giai đoạn lịch sử về sau,
tác phẩm nghệ thuật này mà các may mắn. sót lại tại di tích Tháp Bà các nhà khảo cổ chưa tìm thêm đồ
khu đền, tháp Chăm Pa tăng thêm của Phú Yên. Đây là những vật nào có hình tượng rắn.
phần tráng lệ và linh thiêng.
32
