Page 33 - Báo Phú Yên - Số Tết Âm Lịch

uân
X ẤT TỴ

GS.TS NGUYỄN KHẮC THUẦN:

Văn hóa
ngày tết

của tổ tiên ta

rất tinh tế

 THẢO MINH LINH Thiết kế: THẢO MINH LINH

* Thưa giáo sư, tết Việt có những Trong thời đại công nghệ số, có ý kiến lo lắng tết Việt đang dần ăn bao nhiêu lấy bấy nhiêu, đó chính là
phong tục cơ bản nào, ông có thể phai nhạt. Trò chuyện với GS.TS Nguyễn Khắc Thuần, người dành giải phóng phụ nữ.
chia sẻ rõ hơn về ý nghĩa của những Hay phong tục chiều 30 tết người
phong tục này? cả đời nghiên cứu lịch sử văn hóa, với 328 đầu sách đã xuất bản và ta kiêng không quét tước, dọn dẹp
- Trước tiên cho tôi gửi lời chúc nhiều khảo cứu, trước tác, ông lại khá lạc quan và tin rằng, những nhà cửa, cho đến mùng hai tết. Có
xuân, chúc mừng năm mới an khang, kết tinh trong văn hóa tết cổ truyền của tổ tiên ta rất tinh tế, được người cho tục lệ kiêng cữ này là mê
thịnh vượng đến quý độc giả Báo Phú giữ gìn, lan tỏa theo một cách thức phù hợp. tín. Bản chất nó không phải vậy. Ai
Yên và những người dân Phú Yên là người quét nhà? Chính là các bà,
chân tình mến khách! các mẹ, phụ nữ làm công việc này. Và
Qua nghiên cứu, tôi nhận thấy có * Nói đến ngày tết là nói đến văn rằng, từ xa xưa, khởi thủy, tổ tiên ta ăn khi không quét nhà thì tất nhiên mọi
nhiều thuần phong mỹ tục trong ngày hóa ẩm thực, ông có thể cho biết về gạo nếp chứ không phải gạo tẻ. Vì vậy người phải giữ vệ sinh chung.
tết truyền thống, nhưng tựu trung lại có những món ăn truyền thống trong khi nhớ đến tổ tiên là nhớ đến những Những việc kiêng kỵ cần mang
những phong tục cơ bản sau: ngày tết của người Việt? người ăn gạo nếp. màu sắc tâm linh, ngỡ như là mê tín
Ngày tết, người Việt thường đi chùa - Người Việt ăn tết là phải có bánh Tết đến, người ta làm những món nhưng kỳ thực là rất khoa học và
lễ Phật đầu năm, cầu mong năm mới chưng, bánh tét. Nhiều người nhầm ăn đặc biệt, khác ngày thường. Ở miền chiều sâu ý nghĩa, nhằm giúp mọi
thuận buồm xuôi gió, nhiều may mắn, tưởng bánh tét xuất hiện sau, hay bánh Bắc, ngày tết phải có nồi thịt đông, người có ý thức chấp hành một cách
thành công, con cái học hành tinh tấn… tét thì ở miền Nam, còn bánh chưng ở miền Nam thì có nồi thịt kho tàu. tự nguyện, nghiêm cẩn. Ông bà ta tinh
Trong ngày nguyên đán (mùng một), miền Bắc. Điều này chưa chính xác, Miền nào cũng có dưa hành củ kiệu tế là vậy, chứ đừng vội phán xét.
người Việt có tục hái lộc, không phải theo các tài liệu nghiên cứu của tôi thì (dưa món). Đây là những món có thể * Có ý kiến cho rằng, thời công
hái trong vườn nhà mà phải ở những bánh tét xuất hiện trước bánh chưng. để ăn lâu ngày (ít nhất là trong 3 ngày nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), những
nơi linh thiêng của cộng đồng như đình, Nhưng vấn đề bánh chưng hay bánh tết). Tổ tiên ta không nói nhiều về phong tục, văn hóa truyền thống ngày
đền, chùa, miếu mạo. Nhận được lộc tét chỉ là hình thức, quan trọng ở chỗ giải phóng phụ nữ, về bình đẳng giới, tết nhạt dần trong giới trẻ?
biếc đầu năm, người ta có niềm tin cả nguyên liệu của nó vẫn là gạo nếp. nhưng qua hành động ăn uống trong - Tôi không nghĩ như vậy. Đó là
năm may mắn. Sức mạnh tinh thần ấy Chúng ta cần hiểu một cách ngọn ngày tết đã cho thấy rất sinh động điều một sự phán xét vội vàng.
có giá trị rất lớn. Đúng phong tục thì hái nguồn về đặc trưng của người Việt này. Tết phụ nữ không phải vào bếp, Tôi đi nhiều nơi, gặp nhiều người
lộc nhẹ nhàng vừa đủ, chọn những cây trẻ, họ luôn có ý thức giữ gìn văn hóa
nhiều cành, nhiều lộc, ngắt đi một lộc Việt. Tết đến, các bạn trẻ đi làm, đi
non, lộc lại sinh lộc. học xa đều cố gắng trở về nhà. Các
Một phong tục rất hay trong ngày tết gia đình trẻ ở nước ngoài, không có
là lì xì cho trẻ con. Phong tục này hay ở điều kiện gói bánh chưng, bánh tét,
chỗ muốn hiểu một con người trước hết nhưng trên bàn thờ, trong mâm cúng
cứ nhìn vào cách sử dụng đồng tiền của ngày tết luôn có các loại bánh này. Đó
họ. Đối với con người, tiền tài và chức chính là hướng về cội nguồn, dù anh
quyền là hai tham vọng lớn nhất. Con đang làm gì, ở đâu.
nít thì chưa biết đến chức quyền, nhưng Tết của người Việt ý nghĩa quan
tiền thì các cháu biết. Có nhiều cháu trọng nhất là đoàn tụ. Trong sâu thẳm
cầm bao lì xì lập tức chạy ra ngõ mua tâm hồn người Việt thì tết là dịp để quay
cái gì đó để ăn, để chơi. Có trẻ mở bao về với gia đình với ông bà, cha mẹ, anh
lì xì đếm xem tết này mình được bao em và đấng thiêng liêng tiên tổ.
nhiêu tiền. Cũng có những cháu cầm Điều nên nhận thức rõ là quay về ở
phong bao lì xì chạy tới đưa ba má cất đây không có nghĩa là có mặt ngay tại
giùm, chẳng quan tâm có bao nhiêu. Lại không gian gia đình. Trong điều kiện
có những cháu cầm phong bao lì xì, rồi mới sẽ có thể hiện diện bằng nhiều
lại lì xì lại cho các em nhỏ hơn… Nhìn hình thức khác nhau: thư chúc mừng,
thái độ con trẻ trước đồng tiền có thể lời chúc tết, video call; kể cả việc lì xì,
hiểu được tính cách, cha mẹ theo đó mà mừng tuổi đầu năm cũng có thể trực
uốn nắn, dạy bảo. tuyến… Như vậy, biểu hiện của sự
Chúc tết đầu năm cũng là phong quay về là rất rõ.
tục không thể thiếu. Trong nhà, con Văn hóa ngày tết của tổ tiên ta rất
cháu chúc tết ông bà, cha mẹ và nhận ý nghĩa và tinh tế. Tôi tin, và thực tế
được lì xì, mừng tuổi; sau đó là chúc cũng đã chứng minh như vậy, sẽ vẫn tồn
tết các bậc trưởng thượng, chức sắc tại trong tâm thức mỗi người Việt, chỉ
trong làng, hàng xóm. Ngoài ra còn là mỗi thời kỳ xã hội sẽ có những tiếp
nhiều phong tục hay khác trong ngày biến, thay đổi cho phù hợp mà thôi.
tết của người Việt. Ngày tết đi chùa lễ Phật - nét đẹp văn hóa truyền thống người Việt. Ảnh: THẢO MINH LINH * Xin cảm ơn giáo sư! 
31