Page 27 - Tạp Chí Văn Nhân

SÁNG TÁC

đồng chiêm trũng, sóng nước mênh mông. có chồng vẫn phơi phới tuổi thanh xuân,
Đảo dân sinh phải gồng mình lên chống háo hức trẩy hội chùa Hương. Họ nói rằng,
đói, chống giặc ngoại xâm. Năm 1864, đi chùa Hương để cầu tài, cầu lộc, cầu bình
phong trào Văn thân do các nho sĩ lãnh an cho gia đình. Nhưng, nói như thế mà
đạo nhân dân nổi dậy chống Pháp, mở đầu không phải như thế. Là dịp ra khỏi lũy tre
bằng cuộc bãi thi của các sĩ tử trong kỳ làng, bước ra khỏi sự ràng buộc xơ cứng
thi hương tại các trường ở miền Bắc, miền của đạo nghĩa phu phụ, các bà mới nhận
Trung, phản đối triều đình nhà Nguyễn ký ra giá trị của người đàn bà quê tôi chân
hiệp ước, nhượng ba tỉnh miền Đông Nam lấm tay bùn. Cái duyên thầm vẫn âm ỉ, như
phần cho Pháp. Hưởng ứng phong trào yêu lòng mở hội. Cái thanh xuân ấy vẫn phải
nước chống Pháp này, làng tôi có ông Cai thường giấu kín. Họ bước vào con đò dọc
Giá đã chiêu mộ được một ngàn nông dân từ bến Yến, đi đêm về Thiên Trù. Trăng
quanh vùng, tập tành, gậy gộc, giáo mác non đã lặn. Mấy tay lái đò, thủng thẳng
làm vũ khí đánh Tây. Đoàn quân đầu trần, nói như đe nẹt: “Thuyền đầy, nằm im sẽ
chân đất với gậy tầm vông, mã tấu kéo tới bến, giãy giụa là đắm đò đấy”. Đêm
sang đất Ninh Bình để hạ đồn giặc. Cai về khuya, các bà nằm úp thìa vào nhau
Giá bị thực dân Pháp bắt và chém đầu, bêu nghe sóng nước vỗ mạn đò mà lâng lâng.
trên cọc tre, ở đỉnh núi Non Nước, hòng uy Đò đi chậm dần, mấy tay lái đò chui vào
hiếp phong trào. Giặc canh giữ thủ cấp của khoang... Mấy bà chỉ dám cựa quậy khẽ,
Cai Giá, kẻ nào bén mảng đến lấy, sẽ bị không dám kêu, sợ đắm đò. Dù đêm tối,
chém đầu. Bà Lý Chỉ, là chị ruột Cai Giá, không ai nhìn rõ mặt ai, nhưng những đôi
đóng bè chuối bơi qua sông, mang tiền và má lúc này vẫn hồng rực rỡ thanh xuân.
rượu đút cho lính canh để lấy thủ cấp của Tảng sáng, đò cập bến Thiên Trù, các bà
em mình bỏ vào thúng đựng chè, rồi bơi nhìn nhau, rúc rích cười và khẽ khẽ thẹn.
qua sông, đem về quê chôn cất. Gương Khiếp!
người chị thương em, gần 2 thế kỷ, đến Và rồi sang năm, họ lại háo hức đi lễ
nay vẫn tỏa sáng của làng Lỗ Xá. chùa Hương...
*** Đàn bà là vậy. Còn đàn ông làng tôi
Những người đàn bà làng tôi, đều lại đa cảm, đa sầu. Nhiều khi đã thành
đa tình, đa đoan. Những đêm trăng thanh người thiên cổ rồi mà vong vẫn khắc khoải
vắng, bên kia ao có tiếng đàn bầu, ngọt lịm về một mối tình lỡ dở. Đó là chuyện tình
nhọn sắc, lơ lửng như khêu, như gợi lửng của ông Thành hoàng làng tôi và bà Thành
lơ con cá vàng.... Thế là họ xắn váy, lội hoàng làng Nguyễn.
qua bờ ao kéo váy đi về phía tiếng đàn bầu. Tên cúng cơm của ông Thành hoàng
Đa tình nhưng vẫn giữ được nếp nhà. Bao làng tôi khi còn ở trên trần thế là Đặng, và
tháng, bao năm, bao đời, những người đàn bà Thành hoàng làng Nguyễn là Dơn. Họ
bà làng tôi, không bao giờ bị gọt đầu, bôi yêu nhau quấn quýt, nồng đượm. Nhưng
vôi, với bè chuối trôi sông. nàng Dơn bị tên lý trưởng làng Nguyễn,
Ăn Tết Nguyên đán xong, vào trung ép lấy hắn làm vợ ba, van xin thế nào cũng
tuần tháng Giêng, những người đàn bà đã không buông tha. Thế là nàng ra bờ sông

26 VĂN NHÂN SỐ 158+159 NĂM 2025