Page 50 - Người Làm Báo Nam Định

Ất
Xuân Tỵ
50 2025
50

Thời nay, dù có nhiều phong tục trong ngày
tết thay đổi, nhưng câu đối trong dịp tết vẫn THẮM SẮC XUÂN...
xuất hiện thật rầm rộ trên các trang báo tết.
Chỉ có điều, câu đối vốn là một nghệ thuật (Tiếp theo trang 45)
chơi chữ, nhưng phần lớn câu đối xuất hiện Là nhà thơ có rất nhiều bài thơ được đăng
trên báo hiện nay người sáng tác ít lưu ý đến trên nhiều số báo Tết của nhiều toà soạn báo,
đặc điểm này, mà luôn hướng tới những ý cần Hồng Thanh Quang là nhà thơ miệt mài yêu
tuyên truyền, nên câu đối hay rất hiếm. Là và miệt mài viết. Hồng Thanh Quang nhớ lại
người trước đây cũng thích làm câu đối để in những năm 90, một trong những tác giả có
báo tết, nhưng gần đây, tôi ít viết hơn, chính nhiều bài thơ đăng trên số báo Tết nhất thời
xác là ít gửi đăng hơn, vì mình chưa hài lòng đó, là nhà thơ Trần Hữu Nghiễm, khiến anh
với tác phẩm của mình. Trong kho tàng tục vô cùng ngưỡng mộ. Hồng Thanh Quang
ngữ chúng ta, có những câu khi xếp lại là có kể, ngay cả đến nhà thơ lớn như Xuân Diệu,
được ngay một cặp câu đối hoàn chỉnh như: những năm thơ ông được đăng nhiều trên các
“Lá lành đùm lá rách/Trâu buộc ghét trâu ăn”. số báo Tết, là ông vui mừng, phấn khởi, hãnh
Thế mà có khi muốn sáng tác thì lại rất khó! diện khoe với bạn bè, đồng nghiệp “thơ phải
Trong các câu đối của mình đã giới thiệu trên hay như thế nào mới được chọn đăng trên
báo, tôi thích câu đối chống tham nhũng: “Hối báo Tết chứ”. Theo Hồng Thanh Quang, tất cả
người làm thơ đều chọn lọc những bài thơ hay
lộ, lộ rồi không kịp hối/Tham ô, ô uế có còn nhất để gửi đến toà soạn báo với mong muốn
tham?” Để lên án tệ hối lộ, tham ô, vấy bẩn được đăng trên số Tết, còn những người làm
lương tâm chính họ. báo sẽ lựa chọn những nhà thơ khả kính,
Lại nhớ, ở Tạp chí Văn nghệ quân đội, cách những người có tên tuổi để làm nên những
đây mấy chục năm, khi nhà văn Hồ Phương trang thơ Tết khả dĩ nhất, hay nhất ở một tầm
được phong quân hàm thiếu tướng được nghệ thuật cao xếp vào hai trang giữa tờ báo:
chuyển sang ở nhà mới cho đúng tiêu chuẩn, “Bất kỳ nhà thơ nào cũng muốn đứa con tinh
còn nhà cũ thì phân cho một đồng chí đại tá. thần của mình được in trên các giai phẩm Tết,
Thế là Đồ Nghệ ra vế câu đối :“Nhà cấp tướng sung sướng lắm…”.
nhường cấp tá” và treo giải thách cả cơ quan Ở Việt Nam ngay cả từ khi chưa có nền báo
đối. Thế nhưng bao “Đồ Nghệ” vắt óc vẫn chí theo khái niệm hiện đại thì thơ đã luôn là
không tìm được câu nào khả dĩ, vừa nói lái, món quà Tết. Người Việt từ xa xưa dùng thơ
vừa thỏa mãn các chức năng ngữ pháp. Bản trong tất cả các hoạt động đời sống sinh hoạt
thân Đồ Nghệ cũng bí nên hẹn đến tết mới của mình, khi cần bộc lộ một cảm xúc nào
có vế đối. Dạo ấy còn đốt pháo khi cúng giao đó, khi cố gắng để đi đến trái tim của nhau
thừa, không may quả pháo đùng nổ to làm vỡ thì sẽ sử dụng thơ, đặc biệt trong lễ tết, những
mất bình hoa đào. Đồ Nghệ thốt lên: “Pháo bài vịnh thơ, những bài tả cảnh, biểu đạt tâm
Bình Đà phá bình đào” và khi sắp lại, anh em hồn sẽ là những món quà vô vùng ý nghĩa.
trong cơ quan coi là vế đối tạm chỉnh: “Nhà Trong sinh hoạt dân gian, thơ cũng là yếu tố
cấp tướng nhường cấp tá/Pháo Bình Đà phá không thể thiếu được trong các loại hình sân
bình đào”. Gọi là “tạm chỉnh” vì danh từ riêng khấu như chèo, hát tuồng, dân ca quan họ…
chưa được đối với danh từ riêng. Từ những năm 30 khi bắt đầu manh nha nền
Một mùa xuân mới lại về, bạn đọc sẽ gặp báo chí Việt Nam thì những vần thơ đã được
câu đối tết trên nhiều mặt báo. Qua những in đặc biệt trên các giai phẩm báo Tết như
câu đối đó, bạn đọc có thể biết được công luận những món quà Xuân - đó không phải điều gì
đang quan tâm những vấn đề gì. Còn muốn coi mới, đó được coi là truyền thống. Rất mừng
là trong thời đại số, các cơ quan báo chí khi
câu đối là một nghệ thuật chơi chữ, thì có khi cho ra đời những giai phẩm xuân vẫn rất quan
chúng ta phải tìm trong dân gian hoặc ngoái tâm đến những nhà thơ và tác phẩm của họ./.
lại ngày xưa(!)./.

NGƯỜI LÀM BÁO NAM ĐỊNH