Page 59 -
P. 59
TẢN MẠN ĐẦU XUÂN ẤT TỴ NĂM 2025
Người. Đó cũng là lí do vì sao trong văn Tục thờ rắn là một trong những
hóa phương Tây, chúng ta tìm thấy hình tín ngưỡng nguyên thủy của người Việt
tượng con rắn lửa được mô tả như một cổ. Xuất phát từ môi trường tự nhiên
loài rắn có cánh hay một con rồng gắn với điều kiện sông nước, đầm lầy,
chuyên gây hại và cắn chết nhiều người; hình tượng rắn đã được đồng hóa với
và hình tượng con rắn đồng được gương nước, thủy thần và đi vào tâm thức dân
trên cán cờ của Môsê là biểu tượng cho gian từ rất sớm. Trước tiên, rắn là con
sự chữa lành vết thương (tâm hồn và thể vật có đời sống dưới nước, dưới đầm
xác) cho loài người. lầy. Hơn thế nữa, rắn “là thần của nước
Đó cũng là nguyên nhân tại sao khởi nguyên, nó là thần của tất cả các
ngày nay ngành y học lấy hình ảnh con loại nước [Jean Chevalier, Từ điển biểu
rắn đồng trên cán cờ làm biểu tượng tượng văn hóa thế giới, tr.764].
cho việc chữa bệnh. Từ Kinh Thánh đến Người Việt thường lập miếu, đền,
tâm thức văn hóa, người phương Tây đã đình ở gần nguồn nước như: các bến
có phương châm sống cho riêng mình: sông, cửa sông, các suối, khe để thờ rắn
hãy khôn ngoan như con rắn và hãy hiền như một vị thủy thần. Người Việt không
chỉ thờ rắn với tư cách là thủy thần, mà
lành như con chim bồ câu. Nghĩa là
còn xem rắn là vật tổ. Ở một góc độ nào
không phải để trở thành “tinh ranh” như
đó, xu hướng tôn vinh, linh thiêng hóa
con rắn trong Vườn Thiên Đàng, mà
rắn trong tiềm thức lịch sử văn hóa, rắn
phải biết trườn đi, thoát thân khỏi những
được coi là tổ họ, là gốc, là tiền thân của
âm mưu thâm độc, những tấn công xảo
rồng - giống nòi của cha ông.
quyệt của những điều xấu, kẻ xấu như
Từ đó rắn rồng, rồng rắn luôn đi
con rắn có tài tránh né nguy hiểm và
đôi thành một cặp trong văn hóa Việt.
luôn giữ cái đầu cho khỏi bị đánh khi
Huyền thoại “Con rồng cháu tiên” chính
gặp kẻ thù, nhưng trước hết, chúng ta
là huyền thoại chim tổ và huyền thoại
hãy sống chân thực, đơn sơ và hiền lành
rắn bố để trở thành mẹ tiên Âu - bố rồng
như chim bồ câu. Lạc sinh ra bọc trứng, nở ra trăm con -
Biểu tượng rắn trong tâm thức cội nguồn của người Việt ngày
người Việt nay. Rồng, rắn là hai phạm trù, hai khái
53
