Page 62 - Tài nguyên & Môi Trường - Số Tết Âm Lịch

62 uên ÊËT TYÅ 2025
baotainguyenmoitruong.vn

giûäa miïìn hoang n Buát kyá cuãa

choån hùæn, laâ “toâa lêu àaâi” chûáa caã
hoaãng hún 20 nùm trûúác, nghô vïì nhûäng caánh rûâng, nhûäng àoá. Bêët kyâ loaâi chim thuá naâo, nïëu thïí daânh nhiïìu nùm xêy möåt caái töí ÀÖÎ DOAÄN HOAÂNG
cêu chuyïån thiïn nhiïn búâ söng, nhûäng thaânh phöë nhiïìu baån coá yá àõnh bùæt, trïn maång xaä kyâ dõ, àeåp nao loâng. Coá löëi vaâo têëm chên tònh (theo dên gian,
Viïåt Nam bõ taân phaá àaä cêy xanh nhûng hêìu nhû khöng coá höåi, àïìu coá sùén video, êm thanh cong vuát göìm vö söë coång tre, truác, khöng àeåp giai thò phaãi giaâu coá, lêìu
K bùæt àêìu trúã nïn àùåc biïåt tiïëng chim ca. Chùèng coá boáng giaã tiïëng chim tröëng, chim maái, coã tïë, cêy daåi khö. Noá “thêím mô” son gaác tña). Dûúâng nhû, biïët àûúåc
söi suåc trong nhoám nhaâ baáo treã chim, soác, muöng thuá röån raâng. chim muâa bùæt cùåp àang “sung”… nhû coá möåt kiïën truác sû àaåi taâi vûâa giaá trõ cuãa gaác tña lêìu son àoá, chuá
chuáng töi. Ñt lêu sau, “Diïîn àaân caác Coâi xe boáp tuây hûáng liïn höìi kyâ trêån àïí duå döî chuáng vïì. Thiïëu àeân pin, veä vûâa tó mó giaám saát thi cöng vêåy. chim tröëng hay “GATO” úã taán rûâng
Nhaâ baáo Möi trûúâng” ra àúâi, vúái sûå (úã hêìu khùæp caác quöëc gia, khi cûåc bêîy, lûúái, suáng, thuöëc àöåc (cho vaâo Vaâo toâa “lêu àaâi” thò lúáp lang, coá bïn caånh, cûá chúâ chaâng bïn naây
laänh àaåo, truyïìn caãm hûáng cuãa caác kyâ cöng phêîn vaâ hiïím nguy, hoå thûác ùn àïí giïët chim thuá), àïìu coá cûãa chñnh, cûãa söí, coá khu trûng vùæng nhaâ, ài nhùåt thïm laá lêíu,
nhaâ baáo kyâ cûåu nhû Phaåm Huy múái bêëm coâi, nhû dên gian noái, boáp sùén sau möåt caái di chuöåt trïn àiïån baây xanh àoã tñm vaâng, coá khi maãnh caânh cêy hay vaâi nuát chai nhûåa
Hoaân, Huyânh Duäng Nhên, Hoaâng coâi laâ muöën uyánh nhau röìi àoá). thoaåi thöng minh. Trûúác thaãm hoåa ni löng, caái nuát chai (lêìn àêìu tiïn maâu, laâ xöng túái phaá phaách. Coá luác
Quöëc Duäng; töi - Àöî Doaän Hoaâng: Thiïn nhiïn hoang daä àaä lui cöng nghïå kyä thuêåt bõ lúåi duång laâm nhòn “raác cöng nghiïåp” naây trïn hùæn coân àaánh keã khöng trïu gò
bêëy giúâ àang laâm Baáo An ninh Thïë vïì quy êín, tiïåt boáng, khöng tiïëng viïåc aác vúái möi trûúâng söëng êëy: rïu xanh maâ töi thêëy nao loâng vò hùæn. Chim chaã biïët sûã duång lûãa àïí
giúái, laâ ngûúâi “àöìng saáng lêåp”. kïu, chùèng hoát ca. Sûå im lùång nïëu khöng nêng cao thûåc thi luêåt àeåp), thïm ñt laá khö vêîn thùæm tònh phoáng hoãa. Chuá ta duâng moã, xeá
Chuáng töi laâm nhiïìu viïåc, töi laái xe khöng tiïëng chim, khöng thêëy phaáp, chuöîi sinh thaái seä tiïëp tuåc bõ xanh àoã. Têìng dûúái khum cong, tan caác cêëu kiïån tó mó kyâ khu cuãa
maáy ài tûâ Bùæc túái Nam, lïn rûâng boáng chim thuá vaâ caã… cön truâng, àûát gêîy, phaá huãy àïën cuâng cûåc. Vaâ oáng aã, têìng trïn tú tûúáp vïính ra tònh àõch. Luä chim maái àa àoan vaâ
xuöëng biïín theo àuáng nghôa “chên thêåt àaáng xêëu höí. Chuáng ta àaä chuáng ta cuâng laänh àuã. Chùæc chùæn, caác bïn nhû thaânh luyä, thaáp canh, khaãnh tñnh, coá khi nhòn thêëy gaä
ài naát àaá, daå coân ngêín ngú”. Muäi ài quen vúái àiïìu àoá suöët mêëy thêåp àaåi dõch toaân cêìu Covid-19 vûâa vaâ caã löî chêu mai. Moãm àêët noá àùåt bêín tñnh maâ siïu loâng luön, boã
àiïìu tra DÛÚÁI NÛÚÁC; muäi úã TRÏN niïn qua, chûá ngûúâi nûúác ngoaâi, qua chó laâ möåt vñ duå múã maân. phaáo àaâi tònh yïu àïí duå chim maái mùåc trûúác keã thêåt thaâ bõ phaá nhaâ
CAÅN; nhoám khaác àiïìu tra vïì viïåc hoå thûúâng ngaåc nhiïn, öì, sao laåi cuäng phaãi coá cêy muåc, coá rïu “aáp àaáo taåi gia” kia. Àúâi noá thïë.
xaã thaãi àêìu àöåc BÊÌU KHÖNG KHÑ. “no bird” (khöng möåt tiïëng chim). Sûå quyïën ruä xanh, vaâ úã núi cao cao coá caái “view Con caái nhiïìu khi nheå daå, mï luá,
Chuáng töi goåi laâ “taác chiïën” têån têm Con soác, con caáo, úã nhiïìu quöëc triïåu àö”. Nïëu khöng túái àoá, têån vaâng thau lêîn löån, thïë thò múái laâ
vúái àuã… thuãy luåc khöng quên. gia töi àaä ài qua, hoå phaãi duâng khöng gò lyá giaãi nöíi mùæt thêëy chuá chim êëy xêy “lêu àaâi”; con caái…
Töi kïí daâi doâng nhû vêåy àïí noái thuöëc àöåc diïåt búát àïí kiïím soaát söë Sûå quyïën ruä cuãa thiïn nhiïn maâ chó àoåc ai àoá viïët, kïí hay ai àoá Ài vaâo thiïn nhiïn, múái thêëy vò
vïì caái gò àoá giöëng nhû möëi duyïn lûúång cuãa chuáng, vaâ hoå treo biïín, hoang daä, trong mùæt töi, laâ möåt chuåp bûác aãnh “töí chim” kiïíu àoá thò: sao thïë giúái ngûúâi ta ài chuåp chim
trúâi. Àïí tûâ bêëy, töi phaãi loâng thiïn khu rûâng naây chuáng töi àang nhûã caái gò khöng lyá giaãi nöíi. Cuöåc töi - noái nhû cuå Descarte (Àïì Caát nhiïìu, thay vò chuåp voi, höí hay cêìy
nhiïn hoang daä, vúái nhûäng chuyïën thûác ùn àïí àêìu àöåc con caáo. Caác söëng thú möång cuãa nhûäng cû Tú) “töi nghi ngúâ do àoá töi tû duy/ caáo. Laâ búãi vò thïë giúái caác loaâi chim
“ài laåc” àïí àúâi. Nhûäng chuyïën ài, loaâi sinh saãn vö töåi vaå vaâ cûåc kyâ dïî dên sau naách nuái, veã àeåp ban sú töi tû duy, do àoá töi töìn taåi” - chùæc quaá sûác àa daång, möîi naâng möåt
coá khi laâ döëc caån sûác mònh, döëc thñch nghi kiïíu àoá, úã ta, chuáng àaä vaâ baãn sùæc töåc ngûúâi bñ êín, trïn chùæn seä coi chuyïån trïn laâ bõa taåc, nhan sùæc, muön hònh vaån traång.
caån àïën àöìng baåc leã cuöëi cuâng vaâ biïën ài àùçng naâo? khùæp thïë giúái, luön laâ àñch àïën laâ noái quaá lïn. Chim laåi phên böë hêìu nhû khùæp tûâ
cuäng nhû sùén saâng àaánh àöíi (ñt Gêìn àêy, khi úã UÁc, söëng vúái cuãa moåi khaám phaá àaáng giaá Chûa hïët, trong khi caác loaâi Nam túái Bùæc baán cêìu, coá thïí gùåp
nhiïìu hoùåc quaá nhiïìu) sûå an nguy caác loaâi hoang daä traân ngêåp, thên nhêët. Chuá tï giaác khöng coá àöëi chim thiïn àûúâng laå vaâ àeåp bêåc quanh nhaâ, quanh moåi cöng viïn
tñnh maång cuãa mònh vaâ gia àònh, thiïån, thú möång ngaây noå qua ngaây thuã ngoaâi tûå nhiïn, nhûng ai àaä nhêët thïë giúái, khiïën caác dûå aán chuåp vûúân hoa, nhûng cuäng coá nhiïìu
àöìng nghiïåp; àïí coá àûúåc vaâ cöng kia; töi coá vö tònh àoåc laåi taác phêím sai baão chuáng, àïí hïî thêëy àaám aãnh quay phim coá thïí töën nhiïìu loaâi àùåc hûäu chó coá úã möåt hoân àaão
böë àûúåc caác thöng tin àiïìu tra hûäu cuãa nhaâ vùn Sún Nam, öng viïët vïì lûãa chaáy laâ “chuá lñnh chò duäng triïåu àö la cuãa caác chuyïn gia Myä hay möåt vuâng laänh thöí nho nhoã
ñch nhêët, vò cöång àöìng. Nhiïìu nhûäng ngaây haâng vaån con böì nöng caãm cuãa rûâng” nhêët thiïët phaãi trong àùçng àùéng 8 nùm (nïëu nhòn naâo àoá. Baån phaãi vûúåt qua caã vaån
ngûúâi ài laåc vaâo miïìn hoang daä vaâ (coá leä laâ loaâi chim to lúán bêåc nhêët xöng vaâo dêåp tùæt? Vò sao möåt thêëy chim thiïn àûúâng muáa goåi cêy söë àûúâng trúâi, tiïu töën khoaãn
khöng bao giúâ tòm àûúåc, cuäng nhû àïën nay vêîn coân laác àaác vaâi caá thïí chuá chim nhoã úã UÁc laåi nghô ra troâ: baån tònh, bêët kyâ ai cuäng phaãi sûãng tiïìn tûúng àöëi “khuãng”, laåi thïm
khöng muöën tòm àûúåc… löëi ra nûäa. úã Viïåt Nam) bõ ngûúâi ta rònh, àêåp hïî coá ai àïën gêìn töí, thêëy nguy söët vaâ khöng hiïíu nöíi taåi sao trúâi phaãi coá sùén duyïn trúâi naâo àoá, múái
chïët trong àïm. Àêëy laâ höìi thuöåc hiïím laâ chuá ta toã ra bõ thûúng vêåt àêët laåi sinh ra caái sûå laå àïën thïë)... coá cú höåi gùåp àûúåc chuáng. Veã
Caác loaâi àeã vö töåi vaå Phaáp. Coân bêy giúâ chuáng ta àöëi xûã vaä, quay quùæt (nhû sùæp chïët), àïí Thò chim “kiïën truác sû” chaã àeåp tñ ngoaâi cuãa caác loaâi chim kyâ dõ thïë
vúái muöng thuá ra sao? Xin thûa, thu huát “keã thuã aác” xöng ra ùn thõt naâo, khöng coá maâu sùæc naâo ngoaâi naâo, coá leä haäy àïí caác bûác aãnh hay
vaâ cûåc kyâ dïî thñch nghi êëy suáng sùn coá kñnh ngùæm vaâ chiïëu hay àaánh àuöíi mònh. Muåc àñch nêu nêu trêìm trêìm; khöng àuöi daâi video mö taã. Coân vïì têåp tñnh, thò
àaä biïën ài àùçng naâo? la-ze siïu chuêín (nhêåp lêåu tûâ nûúác cuãa chuá ta laâ duå àöëi tûúång theo caánh lúán, moã cong; chùèng coá tiïëng nhû àaä noái, chuáng laâm ngûúâi ta chó
laáng giïìng vïì), ship àïën têån nhaâ mònh, àïí àöëi tûúång nguy hiïím ài hoát du dûúng hay tiïëng kïu àônh coân caách thöët lïn: Öng Trúâi thêåt kyâ
Haânh trònh khaám phaá UÁc chêu,
“bao töët, bao an toaân”. Bêîy, lûúái múâ xa caái töí coá àaân con hay caác quaã àaåc. Khöng giaâu, khöng àeåp trai, khu, thêåt laâ möåt hoåa syä trûá danh,
Bùæc Êu, röìi chêu Phi diïåu kyâ, muön
reã túái mûác, möåt baát phúã àöíi àûúåc trûáng non bêëy cuãa chuáng. chùèng oai oaách. Chim tröëng ta chó möåt kiïën truác sû kinh àiïín, möåt nhaâ
loaâi sum vêìy nhû bûúác ra tûâ thuúã
dùm baãy chuåc meát. Giùng àêu, ÚÃ Papua, Indonesia, chuáng töi coá möåt têëm loâng, sûå cêìn mêîn. Thûá saáng taåo taâi hoa vaâ “àiïn röì” nhêët.
höìng hoang - chuáng laâm töi khöng
chim choác tûã naån bay vaâo niïu túái gùåp con chim “kiïën truác sû”, noá coá laâm con chim maái choån hay khöng Àoá laâ lyá do maâ ngûúâi ta àaä phaãi goåi
thöi haånh phuác. Röìi khöng thöi