Page 64 - Tài nguyên & Môi Trường - Số Tết Âm Lịch

64 uên ÊËT TYÅ 2025
baotainguyenmoitruong.vn

Bïëp lûãa ngûúâi Taây
trong ngaây Tïët

chúâ Xuên

n Nhaâ thú HOAÂNG THÕ HAÅNH Cuãi coá nhiïìu loaåi. Coá thïí phên nûáa laâ nhûäng cêy tûå khö trong buái saâng dêng hiïën nhiïìu saãn vêåt cho
ra cú baãn laâ cuãi göåc, cuãi con vaâ hay coá nhûäng cêy do phaát àûúâng con ngûúâi.
höng phaãi bêy giúâ töi àöng vui, nhiïìu àúåt vaâ àêìy traách àoám. Trong àoám coá àoám nûáa, trûúác àoá maâ coá. Tre nûáa úã Khau Lïn rûâng lêëy cuãi, boån con gaái
múái nhúá vïì laâng Ao Bon nhiïåm vúái rûâng. Ài lêëy cuãi vaâo àoám giang, àoám vêìu tre. Cuãi göåc Nu, Khau Gia sau naây cuäng khuy chuáng töi bao giúâ cuäng àeo caái úáp*
cuãa mònh möîi khi Tïët ngaây nùæng, tranh thuã sau chiïìu chñnh laâ loaåi cêy göî khö to, úã caã triïìn nhòn thûúng nhû laâ möåt úã sau lûng vaâ caái voã dao** úã bïn
Kàïën maâ àaä lêu röìi, bao cêëy maãi hay sau khi tha trêu vûâa trong rûâng sêu, úã trïn caác quaã nuái nöët taå tûâ sau 100 nùm sinh ra vaâ sûúân traái. ÚÁp àïí àûång nhûäng saãn
nöîi nhúá cûá ài vïì möîi khi trong xong àaám ruöång. Lêëy cuãi àïí àöët lúán. Chuáng töi thûúâng lïn Khau taåo thaânh rûâng. Nhûng röìi cêy múái vêåt cuãa rûâng khi gùåp nhû quaã sa
tiïìm thûác caãm nhêån muâa xuên nhûäng ngaây Tïët trúã thaânh “sûá Nu (nuái coá hònh con chuöåt), Khau laåi moåc xanh tûúi... luên höìi nhû nhên, quaã thiïëu noåt, quaã ngoäa traái
sùæp sang. mïånh” cuãa nhûäng ngûúâi khoãe Gia (nuái Baâ) àïí lûåa choån cuãi göåc. kiïëp ngûúâi vêåy. muâa, boác nhûäng àoåt mùng riïìng
Nhúá daáng meå têët bêåt lo toan maånh trong nhaâ. Coá àöëng cuãi tñch Àoá laâ nhûäng cêy thên thùèng, thúá Ngaây êëy, rûâng thên thûúng vúái hay àoåt lau non; voã dao àïí dùæt con
cho caái Tïët cuãa caã nhaâ khi böë vêîn trûä laâ Tïët vui chúi, thùm hoãi meå göî daâi, chùæc, dïî böí àïí khi àöët caã laâng, nhêët laâ luä treã. Àûúåc ài dao bïn mònh vò khöng phaãi luác
coân ài cöng taác chûa vïì. Naâo laâ lo cha, öng baâ, ngûúâi thên khöng àûúåm than vaâ giûä lûãa tûâ ngaây naây vaâo rûâng lêëy cuãi Tïët vúái böë meå naâo cuäng cêìm dao, coá luác phaãi
gaåo nïëp, àöî xanh, laá baánh caác phaãi lo lùæng lïn rûâng. Coá àöëng cuãi sang ngaây khaác. Cêy cuãi göåc töët anh chõ, vúái ngûúâi laâng laâ haånh duâng hai tay àïí àu dêy hay treâo leo
loaåi, àuång lúån, dûa haânh, rau muâi, daânh cho Tïët laâ khöng lo trúâi mûa nhêët laâ cêy ba soi, cêy phöíi boâ, phuác lùæm. Búãi àûúåc ngùæm nhòn trïn nhûäng taãng àaá. Maãi mï, coá
gêëc àoã… laåi coân quêìn aáo Tïët cho hay nùæng, caã nhaâ yïn vui. Sau cêy söìi, cêy seãn, cêy traám àen. nhûäng taán laá xanh, chúã che nhû höm mùåt trúâi sùæp gaác trïn àónh nuái
chuáng töi cho bùçng chõ bùçng em naây cêy trïn rûâng khan hiïëm dêìn, Cuãi seãn, cuãi traám àöët cuâng caác maái nhaâ. Caã möåt khu rûâng àêìy vúi chuáng töi múái ra àïën cûãa rûâng. Àûáa
trong laâng. Coá möåt thûá phaãi lo ngûúâi àöng lïn theo cú hoåc, cuåm loaåi khaác trong nhaâ thúm nhû tiïëng hoát cuãa caác loaâi chim. Thi thò nhêån chaåy xuöëng cuöëi döëc caãnh
trûúác ñt nhêët laâ ba thaáng, àoá laâ cuãi tûâ “ài lêëy cuãi” trúã thaânh “kiïëm cuãi”. hûúng trêìm lan toãa theo khoái bay thoaãng may mùæn coân àûúåc ngùæm giúái cho ngûúâi qua traánh cuãi lao;
Tïët. Bêy giúâ nêëu cúm bùçng àiïån, Tuyïåt nhiïn ngûúâi laâng töi khöng trong caã nhaâ, àïën caã khu vûúân nhòn tûâng àaân khó àu mònh treâo àûáa thò doâng dêy thaã tûâng cêy cuãi
bùçng ga, bùçng húi vaâ bùçng nhiïìu noái laâ ài chùåt cuãi. Chaã ai àöët cêy nhoã ngoaâi ruöång luáa. leo trïn caác cêy cao. Trïn nhûäng göåc, tûâng boá àoám giang, àoám nûáa
phûúng phaáp hiïån àaåi chaã coá gò tûúi. Khöng ai tûå dûng vaâo rûâng Thûúâng thò àaân öng, con trai cêy deã quaã coân soát laåi, luä khó thêëy xuöëng döëc. Tiïëng hoâ reo, sùæp xïëp
phaãi nghô nhiïìu; nhûng hún 40 chùåt cêy àïí khö àem vïì àöët. tòm cuãi göåc vaâ khïnh vaác ra cûãa ngûúâi thò huá hoát lïn vaâ nhùåt quaã trûúác sau röån raä caã hoaâng hön.
nùm trûúác cuãi laâ thûá duy nhêët àïí Nguöìn cuãi àûúåc lêëy vïì nhaâ tûâ rûâng röìi duâng trêu keáo vïì nhaâ. neám laåi raâo raâo. Nhûäng cêy cuãi göåc àûúåc caác
àun nêëu thûác ùn vaâ sûúãi êëm úã trïn rûâng laâ nhûäng cêy àaä khö, úã Boån con gaái hay caác meå caác baâ thò Coân nùæng nûäa. Nùæng trong anh trai laâng bêåp khêëc hònh seäo
vuâng quï töi. Vò thïë cuãi àun ngaây ven caác nûúng luáa, nûúng ngö lêëy cuãi con, lêëy àoám giang àoám rûâng giaâ múái tuyïåt laâm sao! Nùæng trêu hay duâng ròu chùåt voâng troân
Tïët trúã thaânh möåt thûá khöng thïí hay nhûäng cêy chïët do saâng loåc tûå nûáa. Lêëy cuãi con cuäng choån rêët kyä. thaã tûâng chuâm tia lia xuöëng àêët, quanh göëc, röìi cheã nhûäng cêy
thiïëu, rêët quan troång. Cuãi trúã thaânh nhiïn. Cuãi coân àûúåc cung cêëp tûâ Phaãi lûåa nhûäng caânh cuãi chùæc, qua keä laá, in trïn thaãm laá muåc, taåo giang baánh teã ngay taåi rûâng, thaânh
möåt daång vùn hoáa àùåc biïåt trong viïåc phaát nûúng tröìng lûúng thûåc. tûúng àöëi thùèng, caác caânh khöng thaânh nhûäng böng hoa nhiïìu laåt, vùån thaânh chaåc buöåc quanh,
ûáng xûã cuãa ngûúâi Taây quï töi vúái Viïåc phaát nûúng àûúåc thûåc hiïån nhoã hún cöí tay, roác hïët mùæt, daâi daáng veã. Ai àaä ài trong rûâng giaâ moác vaâo beâ cêy àïí trêu keáo thay
rûâng vaâ cuöåc söëng thûúâng ngaây, theo qui ûúác khöng thaânh vùn trïn dûúái khoaãng 2m. Cuãi con ken àêìy cêy, dêy vaâ laá xanh, seä ngûúâi vaác. Caác cöng àoaån nhõp
nhêët laâ Tïët. truyïìn laåi tûâ àúâi naây sang àúâi nhùåt tòm dûúái nhûäng göëc cêy to. hiïíu caãm giaác nghe tiïëng mûa rúi nhaâng duâ khöng mêëy nheå nhaâng
Cêu chuyïån bùæt àêìu tûâ caách khaác. Hoå chó àûúåc choån núi phaát Caânh giaâ theo gioá rúi xuöëng vïì aâo aâo maâ chó thêëy laác àaác vaâi haåt nhûng ai cuäng phêën khúãi ra mùåt.
goåi tïn vïì viïåc àem cuãi tûâ rûâng vïì nûúng saãn xuêët lûúng thûåc phuå trúå àïm. Hònh nhû àoá laâ quy luêåt riïng rúi xuöëng khoaãng tröëng, thêëy nûúác Tiïëng moä trêu löëc cöëc, tiïëng voã dao
nhaâ. Ngûúâi laâng töi ruã nhau lïn cho tröìng luáa nûúác úã núi ñt aãnh cuãa rûâng. Chuáng töi ñt gùåp vaâ caâng chaãy tûâ ngoån xuöëng thên cêy laách caách bïn mònh, tiïëng lao xao
rûâng lêëy cuãi. Khi nguöìn cuãi coân hûúãng nguöìn nûúác, thûúâng laâ ñt nghe caác cuå kïí caânh khö rúi vaâo thêëm vaâo têìng laá muåc. Mûa xuöëng noái cûúâi xuöi dêìn tûâ nuái vïì laâng.
döìi daâo thò viïåc ài lêëy cuãi trúã thaânh nhûäng àöìi thêëp, coá nhiïìu cêy nûáa ban ngaây, trûâ khi baäo giöng. Laâng nùæng lïn, ngùæm hoa nùæng traãi dûúái Nhûäng maái nhaâ saân àaä lïn àeân.
möåt cuåm tûâ quen thuöåc vaâ löåt taã vaâ cêy thaão möåc, diïån tñch vûâa àuã töi chûa coá ai bõ caânh khö rúi vaâo nhûäng khoaãng tröëng cuãa cêy rûâng Nhûäng nöìi cúm coân àöån sùæn, vúái
àuáng baãn chêët. Ài rûâng lêëy cuãi vïì cho nhu cêìu cuãa gia àònh, khöng ngûúâi cho àïën têån bêy giúâ. Àoám cuâng vúái hoang hoaãi muâi hûúng… rau rûâng, caá ruöång nêëu mùng chua
nhaâ sûã duång thûúâng ngaây coá khi phaát vaâo rûâng giaâ. Sau khi phaát giang laâ cêy giang àaä khö, tûå chïët. múái thêëy rûâng àeåp vaâ thên thiïån àang chúâ chuáng töi. Öi haånh phuác
chó coá möåt mònh hay vaâi ngûúâi nûúng, àöët nûúng, nhûäng cêy cuãi Doáng giang daâi, löëm àöëm thên àïën nhûúâng naâo. Rûâng cuöëi nùm, thêåt ngoåt ngaâo. Cûá nghô àïën nhûäng
baån; nhûng ài lêëy cuãi Tïët thò àûúåc doån ra ven nûúng cho moåi vaâng laâ nhûäng nöët àen tröng nhû cêy cöëi nhû trêìm tû hún, nhûng sûå ngaây Tïët quêy quêìn, caã cùn nhaâ
thûúâng caã laâng ruã nhau cuâng ài, ngûúâi lêëy cuãi. möåt bûác hoåa nhiïìu soáng. Àoám haâo phoáng thò vêîn thïë, rûâng sùén bûâng saáng tûâ cuãi lûãa vaâ caác ngoån