Page 16 - Làng Nghề Việt Nam

Rắn trong nghệ thuật điêu khắc
Rắn trong nghệ thuật điêu khắc

và kiến trúc Việt Nam
và kiến trúc V
am
iệt N
Trịnh Thanh Thủy
T rịnh T hanh T hủy

Ngói trang trí rồng được lợp trên mái điện Kính Thiên
Ngói tr ang trí r ồng đượ c lợp tr ên mái điện K ính T hiên

Ở lĩnh vực mỹ thuật, tạo hình, theo nhà nghiên cứu văn học dân gian Chu Quang Trứ, rồng bắt nguồn từ rắn. Các nhà
nghiên cứu Trương Chính và Ðặng Ðức Siêu nhận định: Rồng Lý - Trần là một con rắn dài, quấn làm nhiều khúc, đầu không
sừng, không râu. Còn GS. Trần Quốc Vượng thì cho rằng: Rồng Thăng Long Ðại Việt là loại Rồng - Rắn, mình tròn trịa và thanh
tú, với nhiều khúc uốn lượn nhịp nhàng, là loài có vẩy, ở nước và cũng tượng trưng cho nước, cho mây mưa, vốn là cái nhân
tố bận tâm hàng đầu của người dân trồng lúa nước.

Nhắc đến r ắ n, ch úng t a c ó thể hình dung r a một loạ i động v ậ t b ò sá t c ó máu lạ nh v ới nh ững
Nhắc đến rắn, chúng ta có thể hình dung ra một loại động vật bò sát có máu lạnh với những
hi ch
i k
úng di ch
i sợ là k
uy
uy nhiên đâu phả
, hoặc k
p
ó
hông c
ặ
nét uốn lượn mềm mạ
ển. T
hông g
nét uốn lượn mềm mại khi chúng di chuyển. Tuy nhiên đâu phải sợ là không gặp, hoặc không có
c ơ hội đượ c thấy , nhấ t là ở miền na m V iệt Na m .Bắ t r ắ n, ă n r ắ n, là m th uố c r ắ n, rượu r ắ n, c ao r ắ n,
cơ hội được thấy, nhất là ở miền nam Việt Nam .Bắt rắn, ăn rắn, làm thuốc rắn, rượu rắn, cao rắn,
kể chuyện về rắn, tất cả những điều này đã trở thành một nét văn hoá sâu đậm trong đời sống
k ể ch uy ện v ề r ắ n, t ấ t c ả nh ững điều này đã trở thà nh một nét v ă n hoá sâu đậ m trong đời sống
của người bình dân Việt Nam.
củ a người bình dâ n V iệt Na m.
iền Bắc còn độc đáo trong đó tín ngưỡng thờ vật linh RẮN THỜI LÝ MIỀN BẮC
hơn, có nguyên một giáo là một trong những cổ tục. Trong mỹ thuật điêu khắc, rồng
M làng “chuyên trị rắn”, Người dân ngày xưa đã coi rắn như và rắn không phải lúc nào cũng
nghĩa là mọi hoạt động sinh sống, vật tổ và tục thờ rắn khá phổ biến ở được phân biệt rành rọt. Đôi khi nó
văn hoá nghệ thuật đều quay quanh nước ta và các vùng cư- dân nông bị biến dạng như con rồng chạm trổ
con vật này. Làng Lệ Mật là một làng nghiệp Đông Nam Á. trên các đồ đồng Đông Sơn mang
sầm uất, vừa cổ kính vừa hiện đại có hình con rắn nước, miệng há, đang
rất nhiều người thợ, nhiều dòng họ Do đó hình tượng rắn được nhắc chờ chim thiêng lao vào. Vào đời Lý,
giỏi việc bắt rắn. Họ còn nuôi rắn, đến không những trong nét văn chúng ta hay nghe thành ngữ “rồng,
buôn bán, mở nhà hàng đặc sản và hoá dân gian Việt, mà còn được, rắn lên mây” nên con rồng chúng ta
kinh doanh những sản phẩm về rắn. chạm trổ, sao chép, vẽ hay trang trí thấy trên các mái đình, chùa, thời
Con rắn đã trở thành biểu tượng trên các bức phù điêu và kiến trúc Lý- Trần mang hình dạng rắn gọi là
của làng trong những giao dịch về cổ của đền, miếu, chùa chiền hay rồng rắn. Đầu của chúng là đầu rồng
rắn của toàn miền Bắc, Việt Nam và những nơi thờ phụng linh thiêng. nhưng thân hình tròn lẳn và dài,
trên thế giới. Nhưng so với các con vật thường mượn của rắn. Rồng nhỏ thì mình
Hơn thế nữa Việt Nam là một được dùng trang trí trong kiến trúc trơn, Rồng lớn, lưng có một hàng
nước nông nghiệp chịu ảnh hưởng cổ như rồng, lân, ly, qui, phượng thì vây thấp nhỏ liền mạch và đều đặn
của nhiều đạo giáo khác nhau mà rắn ít được xử dụng hơn. như riềm lá cờ đuôi nheo. Đặc trưng
16 Tạp chí LÀNG NGHỀ VIỆT NAM