Page 56 - Hạ Long

Xa rồi TẢN VĂN Hoa đào ngày Tết Ngày 31-7-2016 Quảng Ninh Cuối tuần 7

một miền hi những cơn gió lạnh mùa đông dần đào lại có một nét đẹp riêng. Đào bích với sắc
VI HAI

hồng thắm rực rỡ, biểu trưng cho sự may mắn,
nhường chỗ cho nắng ấm đầu xuân,
cổ tích Kcũng là lúc hoa đào bừng nở, mang phồn thịnh. Đào phai mang màu hồng nhạt
theo sắc hồng tươi thắm tô điểm cho đất trời.
dịu dàng, gợi cảm giác thanh tao, nhẹ nhàng.
Còn đào thất thốn, loài hoa quý hiếm, lại được
Hoa đào, loài hoa đặc trưng của mùa xuân
miền Bắc, từ lâu đã trở thành biểu tượng
người chơi cây cảnh ưa chuộng bởi vẻ đẹp
không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của
người Việt Nam. kiêu sa, độc đáo. Dù là loại nào, hoa đào vẫn
luôn gắn bó mật thiết với đời sống người Việt,
BẢO YẾN Cây đào thường được trồng trong các khu là hình ảnh không thể thiếu mỗi dịp Tết đến -
vườn nhỏ hoặc được chăm sóc cẩn thận trong xuân về.
chậu cảnh để làm đẹp cho ngôi nhà. Mỗi dịp Cảnh hoa đào nở rộ không chỉ là tín hiệu
“Đã thành cổ tích trong tôi/ Chuyện xưa bà kể xuân về, sắc hồng của hoa đào như một lời báo mùa xuân đang đến mà còn là biểu tượng
nửa vời đêm đêm/ Da mồi, móm mém, tóc sương/ chào mừng năm mới, mang lại niềm vui, may cho sự đổi mới, sự hồi sinh mạnh mẽ của thiên
Bà rằng, ngày xửa... nghe thương lắm bà...”. Cha tôi mắn và sự đoàn viên. Từng bông hoa với cánh nhiên sau một năm dài. Những nụ hoa nhỏ bé
đã từng viết như thế khi nhớ về cụ ngoại của tôi (tức mỏng manh như lụa, e ấp khoe sắc dưới ánh hé nở trên cành khẳng khiu mang ý nghĩa như
bà ngoại của cha). Ngày cụ còn ở cõi nhân gian và nắng nhè nhẹ. Dù chỉ là một cành đào nhỏ đặt lời nhắn nhủ rằng mọi khó khăn, thử thách sẽ
cha lúc ấy vẫn còn là một đứa trẻ, cha đã từng được trong gian nhà, không khí Tết đã trở nên ấm qua đi, nhường chỗ cho những niềm vui, hy
hưởng trọn vẹn những lời ru, những câu chuyện kể cúng và rộn ràng hơn rất nhiều. vọng vào điều tốt đẹp trong năm mới.
của bà, của mẹ. Và rồi tới thế hệ chúng tôi, bà nội lại Theo phong tục truyền thống, hoa đào Hoa đào ngày Tết không chỉ làm đẹp cho
là người nối tiếp ghim vào trong tâm trí các cháu cả không chỉ là một loài hoa đẹp mà còn mang không gian, mà còn là sợi dây kết nối truyền
một miền cổ tích, nuôi dưỡng “phần hồn” cho chúng ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Người xưa tin rằng, thống văn hóa lâu đời của dân tộc. Giữa nhịp
tôi lớn lên... hoa đào có khả năng trừ tà ma, xua đuổi điều sống hiện đại, hình ảnh cành đào bên cạnh
Phải rồi, miền cổ tích đó thật phong phú, thật xui xẻo, mang lại bình an cho gia đình. Vì thế, mâm ngũ quả, câu đối đỏ vẫn luôn nhắc nhở
thiêng liêng và có sức hút kỳ diệu với tôi. Bởi mỗi Minh hoạ: XUÂN THÀNH trong những ngày Tết, hầu như nhà nào cũng chúng ta về giá trị của gia đình, cội nguồn và
khi bà cất giọng lên để thủ thỉ bên tai đứa cháu nhỏ chọn một cành đào thật đẹp để trang trí, cầu sự trân trọng những điều giản dị, thiêng liêng
của bà là cả một thế giới rộng lớn, mênh mông với dí dỏm. Bà hay chơi chữ khi nói chuyện, nhiều lúc đây này”. Bà ngậm rượu ngâm với lá bàng non cho đỡ mong năm mới thuận lợi và phát tài. Mỗi loại trong cuộc sống!. Ảnh minh hoạ
bao cung bậc của niềm vui, nỗi buồn, chất chứa khiến người nghe phá lên cười vui, sảng khoái. nhức. Bà ít khi kêu than dù tôi biết những lam lũ, nhọc
cả những sắc màu khổ đau và hạnh phúc. Thế giới Sau này, tôi cứ thắc mắc sao mà lạ thế, bà chỉ được nhằn xưa kia đã khiến chân tay, mình mẩy bà luôn
cổ tích ấy nào đâu chỉ có “Chú Cuội ngồi tựa gốc học hết lớp vỡ lòng, viết chữ chưa tường nhưng lại có đau đớn, nhất là những buổi đêm về. Đôi mắt bà ngày
đa/ Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời” hay “Cô Tấm đẹp thể thuộc làu làu truyện Kiều, truyện cổ. Bà vừa kể càng kèm nhèm. Đôi tay bà ngày càng gầy guộc, chỉ Chiều cuối năm
nết đẹp người/ Từ trong trái thị tươi cười bước ra”. chuyện, vừa ngâm Kiều: “Có tài mà cậy chi tài/ Chữ tài còn da bọc xương. Tôi xoa bàn tay bà rồi vô tư hỏi:
Thương hơn, thế giới ấy có cả những câu chuyện về liền với chữ tai một vần/ Đã mang lấy nghiệp vào thân/ “Bà ơi, sao tay bà nổi lắm con giun xanh thế này?”.
chính cuộc đời bà, một cuộc đời đầy những thăng Cũng đừng trách lần trời gần, trời xa/ Thiện căn ở tại Với tôi, bà là một kho cổ tích - cổ tích trong những NINH LÊ
NINH LÊ
trầm, lam lũ, lên thác xuống ghềnh - khi ông mất lòng ta/ Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”. Bà ngâm trang sách và cổ tích trong cả những trang đời. Bà ơi!
sớm, để lại cho bà một đàn con thơ lít nhít, lớn nhất nga cả những câu ca dao: “Trăm năm tích đức tu hành/ Sao bà đi đâu lâu vậy? Ước gì lúc này tôi có bà ở bên, cứ trêu chọc: “Năm hết tết đến rồi còn ăn ngô,
13 tuổi, bé nhất vẫn chỉ là một bào thai 8 tháng chưa Một lời thất đức công trình đổ đi”. Cứ mỗi lần nghe bà tôi thèm lắm được nghe bà kể chuyện, thèm những khoai sao” nhưng vậy mà cứ ham, cứ thích.
kịp chào đời. Bà một mình gồng gánh, đầu tắt mặt kể, bà ngâm, bà hát là tôi phải hỏi cho được ý nghĩa tối mùa hè nóng nực nằm trên chiếc phản sắt cũ kỹ
tối, lặn lội tảo tần nuôi các con bằng góc hàng xén của những câu chuyện, câu ca đó là gì. Ấy vậy mà bà được bà phe phẩy chiếc quạt nan cho mát, thủ thỉ Chiều cuối năm tôi theo mẹ ra vườn. Mẹ
bên phố Xi Măng, bên quán chợ Tây; nhọc nhằn hơn chỉ cười hiền, kiên nhẫn giảng giải cho đứa cháu còn những câu chuyện. Bà có sức hút kỳ lạ thay! Những khom lưng tranh thủ với chiếc ô doa tỉ mẩn tưới
nữa là những lần cuốc bộ trong đêm hay lúc mặt trời non nớt nhưng lại lắm lời, hay lý sự. Ánh mắt bà xa cơn gió lạnh đầu mùa khiến tôi thèm hơi ấm của bà tường cây giống. Trong bước chân chậm rãi,
chưa tỏ để sang chợ Kinh Môn đón từng củ sắn, củ xăm. Bà kể tôi nghe về những câu chuyện cuộc đời, trong những đêm đông gió rét. Tôi đã từng rất thích mẹ vừa làm vừa thủ thỉ, mấy cây giống này ra
khoai, mớ ốc kiếm chút đồng lãi ít ỏi nuôi đàn con chuyện về ông nội tôi đi kháng chiến đằng đẵng bao “công việc” chải đầu cho bà. Sợi tóc bà mềm, ít tóc Giêng gặp nắng ấm chẳng mấy chốc mà lớn
nhỏ dại đang chờ mẹ - chiếc phao cứu sinh duy nhất năm, chuyện về những người bạn quanh bà, những bạc lắm. Ngày bà ốm phải nằm một chỗ, bà vẫn nhất như thổi. Cây giống của mẹ có nhúm cải bẹ, ít
của cả gia đình. người địa chủ bóc lột sức lao động, khinh bỉ người định không chịu cho đứa nào cắt tóc của bà. Bà quen cây su hào, cà tím và mấy loại đỗ. Số rau trồng
Ngày tôi lên bốn, lên năm là những ngày cứ mỗi nghèo. Là lúc bà giúp đỡ một người bạn đồng trang lứa rồi cái vấn tóc trên đầu, cái khăn mỏ quạ mỗi lần đội từ tháng mười, tháng mười một, một phần được
buổi tối tôi lại được bố chở ra nhà bà chơi. Gian nhà khổ sở lang thang quanh xóm chợ. Người bạn của bà phải vuốt cho thật nhọn. Hàm răng nhuộm đen của bà mẹ mang ra chợ Tết bán ngày hai lăm, hai
gắn bó với bà từ thuở cơ hàn. Đó là minh chứng cho chẳng dám ngẩng đầu nhìn ai vì xấu hổ, vì đói khát, mỗi lần cười ánh lên “nét cười đen nhánh sau tay áo”. sáu còn lại thì để dành ăn Tết. Tết với nhà nào
những dành dụm, chắt bóp, nhịn ăn nhịn mặc của vì thèm cốc chè “ruồi” (chè đỗ đen) mà chẳng có hào Bà bảo bà người cổ quen rồi, bà không thể giống cái
bà. Bởi từ khi ông mất, mọi gánh nặng dồn lên cả nào để mua. Là sự trìu mến của bà khi sẵn sàng giúp cô gái lên tỉnh ngày xưa rồi về chẳng còn biết đâu là chẳng biết chứ nhà tôi nhất định phải có món
đôi vai gầy ấy. Dù ngôi nhà đã xuống cấp nhưng đỡ những người khốn khó. Bà là người đầu tiên đã khai gốc gác: “Nào đâu cái yếm lụa sồi/ Cái dây lưng đũi rau trong mâm cơm để ăn đỡ ngán. Từ những
bà vẫn chưa muốn rời đi. Bà cho rằng, chỉ ở đó bà thông cái đầu non nớt của tôi, để tôi hiểu rằng không nhuộm hồi sang xuân/ Nào đâu cái áo tứ thân/ Cái đám rau của mẹ, tôi đọc được trong mâm cơm
mới cảm nhận được hàng ngày có ông kề bên an được khinh khi, coi thường người khác, hãy giúp đỡ, hãy khăn mỏ quạ cái quần nái đen”. Vì thế mà quần áo có món gì. Món cuốn rau diếp với mộc nhĩ,
ủi. Chiếc phản sắt cũ kĩ, hoen rỉ là nơi con bé tôi cho đi lúc mình có thể bởi cuộc đời chẳng ai biết được cũ bà vẫn cất đi, thỉnh thoảng lấy ra rồi bà nhờ tôi xỏ trứng, nấm hương, thịt xay. Món rau củ hầm
mê tít trong những buổi tối nóng nực được đặt lưng chữ ngờ. Biết đâu có ngày mình cũng sẽ sa cơ lỡ vận kim cho bà khâu vá lại những chỗ rách để mặc. Mẹ với xương lợn. Món nào món nấy đều ngon.
lên đấy, cái cảm giác mát lạnh thật thích thú làm thì sao. Sống như nào để hậu về sau. tôi mua cho bà quần áo mới bà cũng ít khi mặc, chỉ Quẩn quanh lại tới đám mùi già còn sót lại sau
sao. Tôi lăn bên nọ, lăn bên kia còn bà ngồi kề bên, Miền cổ tích đó là hình ảnh một người thiếu phụ thích mặc mấy cái áo nâu bạc màu, sờn rách đó. Sau khi được mẹ cắt phơi khô đợi nấu nồi nước tắm
dùng chiếc quạt nan phe phẩy cho tôi mát. Bà bắt xa chồng khi chồng phải đi chinh chiến. Sau này học này ở vào cái tuổi dở dở ương ương, có nhiều thứ phải cho cả nhà chiều cuối năm. Cái mùi nước tắm
đầu kể chuyện, những câu chuyện trên trời dưới bài “Chinh phụ ngâm” tôi lại thấy có bóng dáng bà quan tâm hơn nên tôi đã ít nghe bà kể chuyện, nhiều bao nhiêu năm trôi qua tôi vẫn còn nhớ được
biển cho cái con bé 5 tuổi lúc nào cũng chỉ thích tôi ngày còn trẻ trong khúc ngâm ấy, cũng vò võ đợi lúc còn thấy khó chịu vì bà suốt ngày sờ sịt, khâu vá. từng mùi hương nồng dịu nhẹ, của làn nước
nghe kể, nghe hát. chồng tám năm ròng rã. Bà còn tham gia đội du kích, Nhưng lớn lên chút nữa tôi mới hiểu rằng bà hoài cổ sóng sánh vàng và nhớ cả ý nghĩa trừ tà, xua
Lên 5 tuổi, tôi thích bà kể những câu chuyện cổ liên lạc, rải truyền đơn... Rồi bà bị lính Tây bắt lên đồn bởi bà đã sống bao năm trong cái nghèo, cái khổ nên đuổi những điều không may trong năm cũ nữa.
tích, thích bà hát ru “Cái cò mày đi ăn đêm/ Lặn lội tra hỏi, dí cả roi điện vào người cảnh cáo, bà vẫn can cái gì cũng thấy tiếc, chẳng cái gì muốn bỏ đi. Hơn Ảnh minh hoạ
cành mềm lộn cổ xuống ao” rồi “Cái cò là cái cò trường không hé nửa lời... Mãi rồi chúng buộc phải 90 tuổi, bà vẫn tinh tường, thông tuệ. Có sách gì hay Chiều cuối năm, tôi đợi mâm cơm cả nhà
quăm/ Chửa đi đến chợ đã chăm ăn quà/ Hàng bánh thả bà ra. Bà lại trở về với gian hàng xén. Ngày ngày là bà lại miệt mài đọc như thể tình yêu sách, yêu thơ, uổi chiều trong khoảnh sân nhỏ màu rêu cũ phủ bánh”; “Thằng út chạy ra vườn nhổ thêm mớ hành đoàn viên. Bữa cơm cuối năm đánh dấu thời
hàng bún bày ra/ Củ từ, khoai nướng, nữa là cháo lính Tây đi qua, xì xà xì xồ thứ tiếng bản địa, thế là bà yêu truyện đã ngấm vào tim. Bkín theo thời gian, bố lật tấm cửa gian chính lỉnh củ để bố cho vào làm nhân bánh được thơm”... khắc Tết đã thực sự về. Mùi hương trầm thoang
kê”. Tôi tò mò hỏi: “Bà ơi, cò quăm là cò gì ạ?”. Bà cũng nhanh chóng “học lỏm” được ít tiếng Pháp và có Sáu mùa hè đã qua và lại một mùa đông nữa sắp kỉnh với đống lá dong, lá chuối, dây lạt gói bánh Tiếng bố tôi ra rả bên tai. Rồi tiếp đến công đoạn thoảng trên ban thờ bố đang khấn cúng, mùi
cười rồi cốc trán tôi: “Cha bố chị! Hỏi cái gì cũng thể giao tiếp cơ bản bằng thứ tiếng ấy. Bà dạy tôi đếm sang. Lại một năm nữa phải chia xa bà rời cõi tạm để chưng, bánh tét. Mẹ từ ruộng về “sốt ruột” giục giã: bóc vỏ hành, vỏ tỏi, cạo cà rốt, bí đao, gừng cho hoa ly, hoa huệ, hoa cúc, hoa đào thơm nồng
phải tòng đầu tuyệt vĩ mới chịu”. Tôi mê cái cách kể số từ 1 đến 10 bằng tiếng Pháp. Thú vị thật! Miền cổ đến với một thế giới khác, một thế giới chắc chắn bà “Liệu có kịp chín trong đêm không bố nó?”. Tay mẹ làm mứt. Chưa hết, xong việc nhà lại lóc cóc nàn khiến cho không khí xuân càng thêm nao
chuyện đầy cuốn hút của bà. Nó vừa thể hiện một tích trong tôi cứ thế rộng lớn dần thêm bởi những câu sẽ có ông nội kề bên hôm sớm nhưng sao mà lòng bố thoăn thoắt xúc nếp, chêm đỗ xanh, xếp lá, nở ra vườn chuẩn bị mớ cỏ cho trâu bò trong chuồng nức. Dù thuở hàn sơ cực khổ cho đến khi kinh
người bà am hiểu lẽ đời, vừa pha chút gì đó hài hước, chuyện cuộc sống đầy vất vả, nhọc nhằn của người tôi vẫn mang một nỗi trống trải, bâng khuâng. Bà ơi, một nụ cười rất tự tin: “Kịp chứ sao không kịp”. Mẹ ngày mai ăn tết. Lúc làm việc giọng mẹ văng vẳng
phụ nữ góa chồng với tám đứa con thơ nheo nhóc. Là bà đã chắp cánh bay về một miền cổ tích khác thật tế khá khẩm. Dù mâm cơm đạm bạc chỉ có rau
câu chuyện về chính cha tôi mỗi trưa đi học về hỏi mẹ rồi. Bà rời đi còn đứa cháu này vẫn mang trong mình càm ràm, rằng mọi năm gói từ hai tám, hai chín tết, bên tai: “Con người ta ăn tết, cũng để trâu bò ăn cỏ vườn nhà, vài lạng thịt mới đụng trong tháng
hôm nay ăn gì thì mẹ chỉ trực trào nước mắt mà khóc: niềm ân hận vì những tháng năm cuối đời của bà cháu năm nay mãi tận chiều ba mươi mới gói. Đám con tết nữa chứ”. Những lúc đó tôi ước giá như mình có Chạp thì ai nấy trong nhà cũng đều hạnh phúc
Ngô bung! chẳng kề cận được bên bà, để chăm sóc, để an ủi khi thì cũng đang “đánh vật” với bộ ấm chén, kì cọ lư phép thuật để công việc được nhanh chóng xong. và vui vẻ. Cả nhà vừa ăn vừa nói chuyện rôm
Tôi lớn lên, đi học tiểu học. Bà lại giả vờ đóng vai bà vẫn có những niềm day dứt chưa kịp giải tỏa trước hương, lau chùi ban thờ, nhà cửa. Chiều cuối năm. Dường như nàng xuân vẫn rả. Coi như là hết một năm dài đằng đẵng. Mọi
làm chính học sinh để kiên trì ngồi hàng giờ nghe “cô khi nhắm mắt xuôi tay. Viết những dòng này, cháu Tôi có cảm tưởng ngày cuối năm thời gian trôi chưa về hẳn, vẫn còn những cơn gió đông lạnh tái ưu phiền xin gạt bỏ sang một bên, lúc bấy giờ
giáo cháu” dạy học. Bà vờ như không biết chữ gì để muốn nói với bà rằng bà đã đi xa nhưng miền cổ tích nhanh hơn thường lệ. Vì mới loáng qua chưa xong tê. Tôi “xà quần” với đống bát đũa trong chậu nước chỉ nhường chỗ cho dự định, kế hoạch và nỗ lực
tôi được say sưa giảng. Tôi hồn nhiên hỏi: Cháu đố bà của bà vẫn vẹn nguyên nơi tâm hồn và trái tim của việc này đã thấy thời gian trôi đi một khắc. Cảm lạnh, tay chân ửng đỏ hết cả lên, mặt tím tái, miệng trong năm mới.
biết đây là chữ gì, đây là số mấy? Bà lắc đầu: “Thưa đứa cháu bé bỏng của bà, bà ạ. Lòng cháu trào dâng giác vội vã và những việc không tên cứ dồn hết thở ra từng làn khói trắng. Vừa ngồi rửa bát lại nghĩ Sau bao nhiêu năm trưởng thành rồi ngẫm
cô giáo, tôi không biết ạ. Cô giáo dạy tôi đi!”. niềm thương nhớ bà khi đọc lại những câu thơ trong vào ngày cuối năm. Ngày còn nhỏ tôi chẳng thích tới bếp lửa nấu bánh chưng của bố. Những ngọn nghĩ, tôi mới ngẫm ra rằng, chiều cuối năm kh-
Tôi là đứa cháu “gì cũng hỏi” nên rất hợp với bà, bài “Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa” của nhà thơ Nguyễn ngày cuối năm một tẹo nào. Chắc hẳn nhiều người lửa ấm sực bốc lên từ củi nhãn, củi vải, củi mít được iến cho lòng tôi náo nức, bâng khuâng đến lạ
được bà cưng. Đi đâu bà cũng dắt tôi theo. Tôi theo Duy. Hình như, có bóng dáng của rất nhiều người bà, từng là trẻ con mà ở quê thì cùng có tâm trạng như bố phơi từ độ đầu tháng chạp khô đét. Xung quanh
chân bà đi ăn cỗ, trên đường đi tôi cũng phải liên người mẹ của cái “ngày xửa ngày xưa” trong đó: tôi thôi. Bởi ngày cuối năm thì bất kể từ người lớn bếp bố cũng quây thật nhiều trấu cho lửa được kỳ. Nơi mà tình yêu thương, sự bình yên giản dị
miệng hỏi, bà vẫn kiên nhẫn đáp lời những câu hỏi “Mẹ ru cái lẽ ở đời đến trẻ con đều phải luôn tay luôn chân làm việc, đượm hơn. Mấy hạt thóc lép còn sót gặp lửa nổ lép cứ len lỏi khắp tâm hồn của những người con
ngây ngô đó, chẳng một chút phàn nàn. Có những lần làm theo sức của mình. Nhỏ quá không làm được bép trông nghe cũng vui tai. Thú vui của tôi khi ngồi xa quê xứ sở. Dẫu đang ở nơi đâu, thành thị
bị đau răng, bà bảo: “Cái răng nó làm khổ con người Sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn việc nặng thì làm chân sai vặt cho bố mẹ, anh trông bánh chưng không chỉ dừng lại ở đó mà còn là hay nông thôn, chiều cuối năm trong tôi, trong
ta hai lần cháu ạ. Đó là lúc còn nhỏ mọc răng nó làm Bà ru mẹ... mẹ ru con chị. “Thằng út đâu, vào rửa thêm xấp lá chuối cho nướng ngô, nướng khoai thơm phưng phức. Mỗi lần bạn đã trở thành thời khắc giá trị, của sự sum
ta nóng sốt. Lần thứ hai là khi ta già rụng răng như bà Liệu mai sau các con còn nhớ chăng” bố. Xem chừng chỗ lá chuối này không đủ để gói thấy mùi ngô, khoai nướng, mấy bác tới nhà chơi vầy, quây quần bên nhau.
Hạå Long
Hạå Long
56 Hạå Long Xuân Ất Tỵ 2025 Xuân Ất Tỵ 2025 Hạå Long 57
Xuân Ất Tỵ 2025
Xuân Ất Tỵ 2025