Page 51 - Báo Quảng Nam - Số Tết Âm Lịch

Ảnh: PHƯƠNG THẢO

Mỹ Sơn trên bản đồ “kết nối

văn minh” của Ấn Độ

⁄ LÝ THANH

Chính sách “ngoại giao di sản”
của Ấn Độ được thể hiện khá rõ
ràng trong các dự án trùng tu
“triệu đô” tại Mỹ Sơn. Mỹ Sơn
cũng là một điểm sáng trong khu

vực, với di tích được rọi chiếu
bằng ánh sáng của tư duy văn
hóa đa tầng, xuyên không gian
và thời gian, tạo giá trị mới cho
nhân loại ngày nay.

ĂM 2014, chính phủ Ấn Độ và chính phủ
Việt Nam ký kết Biên bản ghi nhớ về bảo
tồn và phục hồi Di sản văn hóa thế giới
Ntại Mỹ Sơn. Cơ quan Khảo cổ Ấn Độ (ASI)
được giao nhiệm vụ thực hiện công việc bảo tồn và Tổng thống nước Cộng hòa Ấn Độ Ram Nath Kovind và phu nhân đã đến thăm Khu đền tháp Mỹ Sơn hồi năm 2018. Ảnh: ĐẮC THÀNH
phục hồi các đền A, H và K tại Khu đền tháp Mỹ Á từ thế kỷ 13), văn minh Trung Hoa và Phương
Sơn. Tây đến từ thời thuộc địa.
CÔNG TÁC TRÙNG TU Không phải ai cũng hoan nghênh việc Ấn Độ
VÀ CÁC PHÁT HIỆN MỚI tham gia phục chế, bảo tồn các công trình cổ đại
Để trùng tu Khu đền tháp Mỹ Sơn, chính phủ ở Đông Nam Á. Vào giai đoạn 1986-1993, sự tham
Ấn Độ đã cử một đội ngũ chuyên gia thuộc ASI đến gia trùng tu đền Angkor Wat ở Campuchia của
làm việc trực tiếp tại hiện trường, từ năm 2017 đến ASI đã bị báo Pháp và Mỹ chỉ trích. Thế nhưng,
năm 2022. ASI là cơ quan thuộc chính phủ ở Ấn Độ truyền thông Ấn Độ nói thái độ của Pháp “mang
từ thời thuộc địa Anh, cũng là cơ quan hàng đầu nặng hoài niệm thực dân” và các chuyên gia ASI
thế giới về khảo cổ Tây Á và Nam Á. vẫn làm việc, bất chấp cả đe dọa an ninh đến từ tàn
Công tác bảo tồn và phục hồi nhóm tháp A, H quân Khmer Đỏ vẫn còn quấy nhiễu quanh vùng
và K theo phương pháp đã được thiết lập cẩn thận, Siem Reap.
với kỹ thuật phục hồi được thiết kế đặc biệt. Họ Chuyên gia ASI phân tích các mẫu vữa trong quá trình trùng tu các nhóm tháp Không chỉ vậy, sang giai đoạn 2012-2022,
cũng mở các lớp giới thiệu, chuyển giao kỹ thuật tại Mỹ Sơn. Ảnh: ĐẮC THÀNH người Ấn Độ tiếp tục được Campuchia mời phục
- nhất là công nghệ tháo gỡ lớp vữa giữa các viên chế nhiều đền đài. Cùng lúc với sự hoàn tất trùng
gạch đất nung cổ và tẩy rửa bề mặt tường của tháp VỊ TRÍ CỦA MỸ SƠN TRÊN BẢN ĐỒ tu ba ngôi tháp ở Mỹ Sơn là công trình khôi phục
cho các chuyên gia bảo tồn người Việt Nam. “KẾT NỐI VĂN MINH” “Cung điện ca vũ” (Hall of Dancers) tại đền Ta
Báo cáo của nhà nghiên cứu Saudiptendu Ray - Prohm Temple do ASI thực hiện. Phó Tổng thống
một chuyên gia bảo tồn Ấn Độ, là phần quan trọng Mỹ Sơn nằm trong chuỗi 5 công trình “Hành động Ấn Độ, Jagdeep Dhankhar, khi tới dự lễ khánh
trong công tác trùng tu, đã được thực hiện. Các hướng Đông” (Act East) của Ấn Độ trong chương thành công trình đã nói ông cảm thấy như về nhà
chuyên viên, thợ Việt Nam đã học được cách làm trình hợp tác văn hóa thông qua di sản, gồm: đền Ta vì Campuchia là một phần của “đại gia đình Ấn
của chuyên gia ASI để tiếp nối hoạt động bảo tồn Prohm (Campuchia), đền Ananda (Myanmar), đền Độ”.
những di sản tương tự ở Việt Nam trong tương lai. Vat Phou (Lào), quần thể Borobudur (Indonesia) và Tại Mỹ Sơn, các chuyên gia Ấn Độ đánh giá
Tháng 12/2022, việc trùng tu, phục hồi nhóm quần thể Mỹ Sơn (Việt Nam). cao di sản ở ba tháp được trùng tu vì đó chính là
tháp A hoàn thành và được đánh giá cao từ chính Ý tưởng của chính phủ Ấn Độ là bảo tồn các “nơi thờ phượng của các vị vua của vương quốc
phủ hai nước. Chi phí 3 triệu USD của chính phủ mối liên kết lịch sử cổ đại có ảnh hưởng tích cực Champa” mà Việt Nam là quốc gia kế thừa. Tôn
Ấn Độ cho dự án Mỹ Sơn, công trình đầu tiên và tới thời hiện đại. Cơ quan Khảo cổ Ấn Độ đóng vai giáo nằm trong bốn cụm giá trị văn minh cổ đại Ấn
lớn nhất của ASI ở Việt Nam ghi dấu hiệu quả, khả trò chính trong chương trình “Hành động hướng Độ muốn nhấn mạnh khi kết nối với Đông Nam Á,
quan cho tương lai hợp tác của hai nước. Đông”, ra đời từ 2014. gồm liên hệ ngôn ngữ (Sanskrit), các đạo Phật, Ấn
Về mặt kỹ thuật, dự án Mỹ Sơn đã phục hồi Mong muốn lan tỏa “quyền lực mềm” với nội và Islam (của người Tamil), kiến trúc và tâm linh.
ngôi đền A’, sau khi khởi công năm 2020. Điều hàm địa chính trị đã có trước thời của Thủ tướng Đặt Mỹ Sơn lên bản đồ di sản toàn cầu (global
đáng quý nhất là trong quá trình làm việc bên hiện tại là Narendra Modi, với chính sách “Look heritage), Ấn Độ xác tín vai trò của mình là “quốc
trong điện thờ của đền A10 - một khối Linga Shiva East” được nêu ra năm 1991. Kể từ 2003, sau khi gia kế thừa cả một nền văn minh” (civilisational
- biểu tượng của nam tính và sức sống trong văn ký với ASEAN hiệp định thương mại đầu tiên, state).
hóa Champa được phát hiện. chính phủ và giới chuyên gia Ấn Độ mở rộng thêm Việc trùng tu, bảo tồn di tích đã rất thành công
Ngoài ra, trong ban thờ (Garbhagriha) của đền các sáng kiến tìm lại tuyến đường đi về “Vùng đất tại đây không chỉ giúp Quảng Nam và Việt Nam có
A13, người ta cũng tìm thấy thêm một tượng thờ Vàng” (Suvarnabhoomi), như cách tổ tiên của họ thêm du khách, mà ở một chiều kích cao hơn, đang
Thần Shiva và một khối Yoni Pitha, biểu tượng nữ gọi Đông Nam Á, miền đất giàu có, nhiều sản vật. làm sống lại những mối liên hệ kết nối đa chiều,
tính và sự sinh sản (pitha - पीठ trong tiếng Sanskrit Jayshree Sengupta, viết trên Observer Research giữa văn minh sông Hằng, văn hóa Tamil, Bengal
là điểm thờ nữ thần và cũng là âm vật người nữ, Foundation (11/2017) rằng ảnh hưởng của Ấn Độ với các xã hội nằm xa hơn về phía mặt trời mọc.
theo quan niệm của người Ấn Độ cổ đại). Báo chí tới Đông Nam Á đã kéo dài 10 thế kỷ, liên tục từ Mượn lời của Shreya Singh, đây là sợi dây nối
Ấn Độ đánh giá những tác phẩm này cho thấy giá thế kỷ 3 đến thế kỷ 13. Đây là tầng văn hóa vẫn hiện tại với quá khứ để phản chiếu một cách kỳ
trị và tầm vóc xuyên thời gian lịch sử của di sản hiện diện sừng sững qua các đền đài đồ sộ, vừa diệu các cung bậc cuộc sống hàng ngày, xưa và
độc đáo này tại Quảng Nam, Việt Nam. nằm khuất hơn dưới lát cắt Hồi giáo (tới Đông Nam nay của mọi người dân Đông Nam Á.

Xuân Ất Tỵ 52