Page 79 - Báo Phú Thọ

2025
2025
Xuân Ất tỵ

Hàngnăm,
Nồng nàn sắc trên những triền núi cũng là lúc Cây nêu ngày Tết
mỗi dịp Xuân về,
khi hoa đào đua nhau khoe
RƯỢU ỐNG TRE lại nô nức đón Tết cổ truyền. Ở các xã như ĐINH TÚ
đồng bào dân tộc Mường ở Thanh Sơn

Yên Lãng, Yên Sơn, Cự Đồng..., các gia
đình người Mường vẫn lưu giữ phong tục
dựng cây nêu ngày Tết như một nét
văn hóa độc đáo vào những
QUỲNH NHƯ ngày đầu năm mới.

Nếu có dịp đến khu Bến Thân, xã Đồng Sơn, huyện Tân Sơn, du khách sẽ nhớ mãi vị rượu
ngô truyền thống của đồng bào dân tộc Dao nơi đây, ấn tượng hơn là rượu được ủ trong ống
tre. Với vị cay nồng của rượu, vị thơm của ngô cùng vị ngọt thanh mát của tre sẽ làm cho
người uống lưu luyến, khó quên.
Ngoài phong tục dựng cây
nêu người dân còn
tổ chức múa mới
Vì thế, từ lâu, rượu ống tre đã để lưu giữ nét
gắn liền với các nghi lễ quan trọng truyền thống
của người Dao. Trong các dịp lễ, văn hóa
hội, Tết, rượu được dâng lên người
bàn thờ tổ tiên như một biểu Mường.
tượng của lòng thành kính.
Những năm gần đây, loại
rượu này không chỉ
dừng lại ở nhu cầu
tự cung tự cấp mà
đã trở thành sản Gia đình ông Đinh
Chị Triệu Thị Thơm đưa rượu ống tre người Dao phẩm thương mại, Văn Mót, ở xã Yên Lãng
tới các lễ hội, sự kiện để giới thiệu sản phẩm. góp phần cải thiện vẫn duy trì việc trồng cây
đời sống của người dân nêu trong ngày Tết.
húng tôi đến thăm nhà chị quá trình lên men địa phương. hong
Triệu Thị Thơm - Chi hội diễn ra ổn định, Gia đình chị Triệu Thị Ptục nhỏ; cùng vài dây xúc được
Ctrưởng hội Phụ nữ khu Bến trong khi đất đai giàu Thơm và Đặng Thị Thu ở khu dựng cây nêu xích quấn bằng bọng nứa; th u ận
Thân, xã Đồng Sơn để tìm hiểu về khoáng chất tạo điều Bến Thân là những người tiên ngày Tết của những miếng tre gọt mỏng lợi.
công đoạn ủ rượu trong ống tre của kiện thuận lợi cho cây tre phong đưa rượu ống tre ra thị người Mường sinh móc vào nhau; vài miếng tre Ngoài ra,
gia đình. Dừng xe ở góc sân, chúng phát triển và tích lũy tinh trường từ năm 2020. Hiện tại, sản sống ở Thanh Sơn là một Những ngày áp Tết, nhà đan hình cá, hình tam giác gia đình tôi
tôi đã cảm nhận được hương thơm chất tốt nhất. Việc lựa chọn lượng đạt từ 500-600 ống mỗi năm, nét đẹp văn hóa được gìn giữ nhà rộn rã tiếng nói cười, nhuộm màu; đồng thời treo hiện vẫn còn Phong tục mời
người dân sẽ nghỉ việc đồng
nồng nàn của rượu. những cây tre phù hợp, không Rượu ống tre là sản phẩm với giá bán dao động từ 70.000 đồng nhiều đời nay. Theo truyền áng để lo mua sắm, trang một chiếc dáng (ớp) có đựng giữ ngôi nhà tổ tiên về ăn Tết. Ngoài
một nắm bông lúa mẩy. Tục
sàn truyền thống 3
Theo lời chị Thơm, để có được quá già, không quá non (bánh tẻ), là độc đáo của người Dao xã đến 150.000 đồng/ống tùy kích cỡ. thống, từ ngày 25 tháng hoàng nhà cửa đón Tết. Ngày lệ này vẫn được duy trì đến gian gồm 1 gian, 2 trái, ra, trong
loại rượu ngô thơm ngon, người Dao một công đoạn đòi hỏi kinh nghiệm Đồng Sơn, huyện Tân Sơn. Khách hàng không chỉ ở địa phương Chạp, các gia đình trong Tết, bàn thờ tổ tiên thường ngày nay. nó biểu trưng cho nét văn hóa ngày Tết, người
ở Đồng Sơn rất chú trọng vào khâu và sự tinh tế, đảm bảo rằng mỗi ống mà còn đến từ các tỉnh, thành khác. bản Mường sẽ chọn vị trí do người đàn ông trong gia Cụ Đinh Văn Mót ở xã của người Mường”. Mường còn có bữa cơm “chín
lựa chọn và xử lý nguyên liệu. Ngô rượu đều mang trọn hương vị của Nhằm khai thác tiềm năng độc thoáng rộng, đẹp nhất trước đình tự tay sắp xếp, lau dọn Yên Lãng, năm nay đã 84 Người Mường tại xã lụn” - tương tự bữa cơm tất
sau khi thu hoạch từ nương được thiên nhiên. của rượu ngô truyền thống hòa đáo của rượu ống tre và giúp người sân nhà mình để trồng cây và chuẩn bị đèn nhang. Sau tuổi chia sẻ: “Là người sinh Yên Sơn cũng vẫn giữ nếp niên của người Kinh. Người
phơi khô, tẽ hạt, và chọn lựa kỹ Thân tre được chọn phải là loại quyện với vị ngọt mát và hương dân địa phương phát triển kinh tế nêu với mong muốn xua đuổi thủ tục này là việc dựng ra và lớn lên ở mảnh đất văn hóa dựng cây nêu trong Mường thường ăn bữa cơm
lưỡng. Những hạt ngô tròn, căng tre tươi, ruột rỗng, thẳng và có độ thơm từ tre xanh. Đặc biệt, màu bền vững, xã Đồng Sơn đã và đang điều xấu, rước đón tổ tiên về cây nêu đón năm mới. Cây này, theo quan niệm của ngày Tết theo truyền thống này vào buổi tối, với ý nghĩa
ăn Tết với con cháu và chào
mẩy được luộc chín đến khi vừa tuổi vừa phải. Rượu ngô được rót vàng nhạt của rượu là kết quả của có những định hướng cụ thể để hỗ trợ đón những điều may mắn, nêu thường được làm từ cây người xưa, ngày Tết, trong với mong muốn có một năm là bữa cơm đoàn tụ gia đình.
Đây là bữa cơm quan trọng
bung nở, sau đó để nguội tự nhiên. đầy vào trong ống tre, đậy kín và ủ sự chuyển hóa tự nhiên trong quá các hộ dân mở rộng sản xuất và nâng hạnh phúc, hanh thông của tre hoặc cây có họ hàng với mỗi gia đình người Mường may mắn, được mùa. Đồng và thiêng liêng với mục đích
Hoặc những vụ ngô không ngon, chị từ 10-15 ngày. Trong quá trình này, trình ủ. cao giá trị sản phẩm. Ông Hà Thanh năm mới. Đây là một phong tre, có thân thật thẳng, các thường lấy 4 cụm lúa vắt lên chí Nguyễn Văn Thắng - giã từ năm cũ chuẩn bị đón
lóng thật dài, tán ngọn tròn,
Thơm thay thế bằng gạo nếp nương, rượu hấp thụ tinh chất từ tre, làm Đây không chỉ là một thức uống Giáp - Chủ tịch xã Đồng Sơn cho biết: tục lâu đời, mang đậm giá bầu đất lúc đào lên phải 4 góc rựa bếp (gác bếp) để Chủ tịch UBND xã cho biết: chào năm mới với hy vọng về
“Ngày nay, dù với cuộc sống
mùng 7 tháng Giêng (ngày
trồng trên rẫy tự nhiên. Tiếp theo, giảm tác hại của andehit có trong độc đáo mà còn là một câu chuyện về “Nhận thức được giá trị văn hóa và trị văn hóa, chứa đựng ý còn nguyên vẹn thì cây nêu hạ cây nêu) sẽ lấy xuống hiện đại, nhưng người dân những điều tốt đẹp hơn.
men kê - một loại men truyền thống rượu và mang lại một hương vị dịu sự giao thoa giữa con người và đất kinh tế mà rượu ống tre mang lại với nghĩa nhân văn, gắn bó bền trồng mới tươi lâu. Trên cây giã làm thức ăn cho vật nơi đây vẫn duy trì nét đẹp Ngày nay, cuộc sống có
được trộn đều vào trước khi hỗn hợp ngọt, mùi thơm đặc trưng. trời, giữa truyền thống và sự sáng hy vọng sản phẩm này thành thương chặt với đời sống tín ngưỡng nêu treo những bó vàng thoi, nuôi với mong muốn công truyền thống của ông cha nhiều đổi thay, hiện đại hơn,
này được ủ kín trong thùng tại nơi Mỗi ống rượu tre là kết tinh tạo. Khi thưởng thức rượu ống tre, hiệu đặc trưng của địa phương, xã đã dân gian của người Mường. vàng lá làm từ cây trầu chẻ việc trồng trọt, chăn nuôi xưa là dựng cây nêu trong vì vậy trên cây nêu của người
thoáng mát khoảng một tháng. của thiên nhiên, tâm huyết, và bàn người ta không chỉ uống một loại khuyến khích các hộ dân cùng nhau ngày Tết bởi ngoài nét đẹp, Mường cũng đã trang trí
Chị Thơm cho biết thêm, việc tay khéo léo của người Dao. Nhấp rượu mà còn cảm nhận được tình trao đổi kỹ thuật sản xuất, chưng cất, nó còn có ý nghĩa nhân văn nhiều thay đổi, sáng tạo hơn
giữ lửa là yếu tố quan trọng trong ngụm rượu ống tre, người uống sẽ yêu của người Dao với quê hương, lựa chọn nguyên liệu và bảo quản sâu sắc, giáo dục con người như: Treo thêm những giải
quá trình chưng cất. Lửa cần cháy có cảm giác như đang thưởng thức núi rừng và văn hóa truyền thống rượu. Từng bước tiến tới nhân rộng về tình yêu quê hương, đất lụa, đèn lồng, hoặc những bộ
đều, không quá to hoặc nhỏ để đảm cả núi rừng Đồng Sơn, vị cay nồng của họ. sản xuất trên địa bàn xã, chuẩn hóa nước, nhắc nhở con cháu đạo đèn led (hoặc lá cờ), với niềm
vui mừng Đảng, mừng Xuân,
bảo chất lượng rượu. Từ 30-50kg quy trình sản xuất, đảm bảo chất hiếu với ông bà, tổ tiên”. mừng quê hương, đất nước
ngô, người nấu có thể thu được lượng đồng đều của từng ống rượu. Ở xã Cự Đồng, những đổi mới. Ngọn nêu phải để
khoảng 20-25 lít rượu với nồng độ Đồng thời, xã cũng hướng dẫn các năm gần đây, từ người gốc lùm lá tự nhiên, cây nêu càng
Mường cho đến người Kinh
cồn phù hợp từ 30-40 độ. hộ cách sử dụng bao bì, nhãn mác và cũng đã học theo phong tục đẹp thì năm mới sẽ có nhiều
Sau khi rượu được nấu xong, sự kỹ năng quảng bá để tăng sức cạnh này từ các xã Yên Lãng, Yên điều vui, cái tốt. Và đặc biệt,
độc đáo nằm ở khâu ủ rượu trong tranh cho sản phẩm”. Sơn. Anh Phùng Minh Tới, dù cây nêu cao đến mấy thì
thân tre. Tre không chỉ là vật liệu Với hương vị độc đáo, giá trị ở khu Chón, xã Cự Đồng hồ cũng không được gia cố thêm
để đựng rượu, mà còn đóng vai trò văn hóa sâu sắc và tiềm năng kinh hởi: Cứ Tết đến Xuân về là cọc phụ ở gốc khi dựng nêu.
như một “bộ lọc sinh học” tự nhiên. tế, rượu ống tre của người Dao ở các con tôi lại đi tìm những Có thể thấy, nghi thức
Thân tre với lớp vỏ giàu chất xơ và Đồng Sơn không chỉ là một sản cây tre cao, thân thẳng, lóng dựng cây nêu ngày tết của
tinh dầu giúp rượu ngô được thẩm phẩm mang giá trị văn hóa mà còn dài, cong để về dựng cây nêu, Mường ở Thanh Sơn là một
thấu các dưỡng chất, tạo nên hương trở thành một nguồn thu nhập ổn kết hợp với những trang trí phong tục đẹp, chứa đựng
thơm mộc mạc, dịu nhẹ mà khó có định, góp phần nâng cao đời sống theo phong cách hiện đại nhiều biểu tượng, giá trị văn
hóa và mang tính nhân văn
loại rượu nào có được. của người dân Đồng Sơn. Hy vọng ngày nay, qua đó mong muốn trong ngày Tết. Hình ảnh
quên đi những ưu phiền của
Đưa chúng tôi ra rừng tre sau rằng, rượu ống tre sẽ vươn xa hơn, năm cũ và hướng về một những cây nêu cùng lá cờ Tổ
nhà, chị Thơm chia sẻ, khu vực Bến trở thành thương hiệu đại diện cho năm mới với nhiều may quốc như tạo nên một cảnh
Thân, với rừng tre bạt ngàn, khí văn hóa ẩm thực đặc sắc của người mắn, mùa màng bội thu, vạn sắc độc đáo, riêng có của các
hậu trong lành và nguồn nước sạch, Dao và vùng đất Tân Sơn, góp phần vật sinh sôi nảy nở... và cũng bản làng người Mường trong
là môi trường lý tưởng để ủ rượu đa dạng văn hóa ẩm thực đặc trưng là gìn giữ nét văn hóa truyền thời điểm quê hương, đất
ống tre. Không khí mát mẻ giúp trên quê hương Đất Tổ. Người dân xã Yên Sơn, huyện Thanh Sơn dựng cây nêu mỗi dịp Tết đến, Xuân về. thống của dân tộc mình. nước vào Xuân.
79