Page 77 - Báo Phú Thọ

2025
2025
Xuân Ất tỵ

Vui Xuân, đón Tết là nét đẹp văn hóa lâu đời
của người Việt. Ở mỗi dân tộc, tuy phong tục,
‘‘ nghi thức đón Tết có khác nhau nhưng đều chung một niềm
vui, mong ước năm mới ấm no, bình an, hạnh phúc và thịnh
Vui Tết Mường vượng. Tết năm mới của người Mường (huyện Tân Sơn) cũng

vậy - một nét đẹp văn hóa có từ ngàn xưa thể hiện tính nhân
văn, bản sắc cộng đồng. Không chỉ là dịp mở hội, vui Xuân,
ngày Tết với đồng bào Mường còn là ngày hội ngộ của văn
hóa cộng đồng; nơi tình đoàn kết được gắn kết bền chặt,
sắt son...
BÍCH NGỌC

Tục rước
vía lúa
trong lễ
hội xuống
đồng của
đồng bào
Mường
tại xã
Thu Cúc,
huyện
Tân Sơn.

Rượu cần - nét văn hóa ẩm thực ngày Tết của đồng bào Mường,
huyện Tân Sơn.

êm cuối cùng của hồi âm vang khắp bản làng, không thể
tháng Chạp, làng đất Mường mới chính thức thiếu mâm
ĐChiềng nhỏ (tên gọi bước sang năm mới, các nghi ngũ quả, đặc
của một làng Mường gốc, thức khác trong ngày Tết biệt là hai cây mía
nay thuộc khu 5, xã Kiệt mới bắt đầu được thực hiện. được dựng hai bên bàn thờ muối. Gia đình thờ cúng hấp dẫn, mang nét đặc sắc
Sơn) vẫn phủ trong màn Giống như nhiều dân tộc (mang ý nghĩa để các cụ những ai thì dâng lên bấy riêng của dân tộc. Từ già,
sương dày đặc. Từ gian nhà khác cư trú trên mảnh đất chống gậy về với con cháu, nhiêu phần bánh, phần thịt trẻ, gái, trai, ai nấy đều chọn
sàn truyền thống, thanh âm cội nguồn, Tết cổ truyền là dẫn linh hồn tổ tiên từ trên để cúng tổ tiên, thể hiện lòng cho mình những trang phục
trầm bổng của chiếc chiêng một trong những lễ hội lớn trời về hạ giới). Người Mường hiếu kính, tưởng nhớ đến đẹp nhất để đi trẩy hội, vui
cả vọng vang khắp núi rừng. trong năm của người Mường quan niệm ăn thế nào thì thờ những người đã khuất. Xuân. Không khí vui tươi,
Chừng vài phút sau, khoảng Tân Sơn. Bởi vậy, từ trước cúng thế đó, vậy nên trong Trong sắc màu văn hoá nhộn nhịp rực sắc Xuân hiện
sân nhà văn hoá cộng đồng Tết rất lâu, đồng bào Mường mâm cỗ cúng sẽ có đủ các Tết cổ truyền người Mường, hữu trên khắp bản Mường.
của làng đã chật kín người. đã lên kế hoạch nuôi lợn, món ngày Tết như: Gà luộc, ngoài nghi thức thờ cúng Là huyện miền núi có tỷ
Xúng xính trong trang phục nuôi gà, lựa chọn loại gạo các loại bánh truyền thống tổ tiên, đánh chiêng mở hội lệ đồng bào dân tộc Mường
truyền thống, già, trẻ, gái, nếp, đỗ xanh thật ngon, (bánh ống, bánh con, bánh thì văn hoá chúc Tết, “xông chiếm trên 70% dân số,
trai đất Mường bước nối dành dụm đến Tết để đồ xôi, sừng bò, bánh tình nhân), nhà”, mời rượu cũng mang những năm qua, để gìn giữ
bước quanh làng. Họ chơi gói bánh, làm đôi ba vò rượu rượu ngô, cơm nếp, thịt luộc, nét độc đáo riêng biệt. Coi và phát huy những giá trị
thứ nhạc cụ truyền thống cần mời khách... theo đúng cá nướng, trầu cau và mắm trọng hiếu lễ, tri ân nên ở truyền thống tốt đẹp trong
của dân tộc mình; ngân vang tập quán sinh hoạt truyền làng Mường, nơi đón khách phong tục đón Tết cổ truyền
điệu hát bằng tiếng Mường, thống “cơm đồ, nhà gác, nước đầu tiên thường sẽ là các của đồng bào Mường, UBND
mời gọi đất trời đại ngàn về vác, lợn thui”. Nghệ nhân Mo “Thết năm mởi”
chứng giám: Làng Mường mở Mường Hà Văn Quang (khu ‘‘ (hay còn gọi gia đình già làng, thầy Mo. huyện Tân Sơn đã xây dựng

hội, đón Tết - khai Xuân. 5, xã Kiệt Sơn) cho biết: “Với là Tết năm mới) - cái Vui say bên vò rượu cần kế hoạch và chỉ đạo Phòng
Đó là nghi thức quan người Mường, lễ cúng ông tết to nhất trong năm gia chủ mời khách, từng lời Văn hoá và Thông tin huyện
trọng trong phong tục đón bà, tổ tiên là nghi thức quan của đồng bào Mường, chúc sẽ được đối đáp, tỏ bày hướng dẫn các xã trên địa
Tết của đồng bào Mường trọng nhất vào ngày Tết. huyện Tân Sơn. Tết bắt qua những câu hát Ví, Rang bàn tổ chức đa dạng hoạt
huyện Tân Sơn. Chỉ khi Bởi vậy, bàn thờ của người đầu từ ngày 27 tháng tâm tình, sâu lắng. Tại một động giao lưu văn hoá mừng
chiếc chiêng cả đánh lên ba Mường vào những ngày này Chạp và kết thúc vào số làng Mường trên địa bàn Đảng, mừng Xuân gắn liền
huyện hiện nay, tục phường
với việc gìn giữ và phát
mùng 7 tháng Giêng bùa hát sắc bùa ngày Tết huy nét đẹp văn hoá Tết cổ
(âm lịch). Từ ngày vẫn được đồng bào nơi đây truyền của đồng bào các dân
27-30 tháng Chạp,
người Mường sẽ thực lưu giữ, trao truyền. Theo tộc thiểu số trên địa bàn nói
hiện những công việc đó, một đội người Mường chung và đồng bào Mường
như: Tảo mộ, trồng cây trong làng (khoảng 12 người, nói riêng. Nổi bật như: Tổ
nêu, dọn dẹp nhà cửa, không kể già, trẻ, gái, trai) chức lễ hội xuống đồng (gắn
lau rửa công cụ sản biết chơi chiêng và biết với tục rước vía lúa) tại xã
xuất... Đây là một hình hát sẽ tập trung lại thành Thu Cúc, lễ hội Đền Cửa
thức tẩy sạch những phường bùa. Sau đêm “chín Thánh tại xã Thạch Kiệt; tổ
bụi bẩn để đón năm cối tháng ba” (đêm cuối cùng chức các hoạt động giao lưu
mới với hy vọng sẽ của tháng Chạp) đánh thức văn hoá, thể thao, vui chơi
gặp nhiều may mắn, chiêng, họ sẽ đi đến từng giải trí mang bản sắc dân
an lành. Ngày Tết cuối nhà, vừa khua chiêng theo tộc Mường (như hát Ví, hát
sẽ kết thúc vào mùng nhịp rồi cất tiếng hát. Người Rang, múa sinh tiền, đánh
7 tháng Giêng (ngày Mường quan niệm, tiếng cồng chiêng, chàm đuống;
khai hạ). Vào ngày chiêng to, vang, rền hoà bắn nỏ, ném còn, đu đà,...).
này, người Mường sẽ cùng lời hát chúc mừng vui Tháng Giêng - những
tổ chức lễ hội xuống tươi, chân thành là sự báo ánh nắng mang hơi Xuân
Ngày Tết là đồng (lễ rước vía lúa), hiệu một năm mới tốt lành, rực rỡ về trên từng nóc nhà
dịp để đồng cầu mong năm mới may mắn. sàn. Trong men rượu nồng
Tết ở làng Mường là dịp
bào Mường mùa màng bội thu, để bản làng tụ hội, để nam nữ ấm, tiếng chiêng rộn ràng,
bản Mường hoà chung câu
huyện Tân bình an và sung túc. gặp gỡ, kết bạn, giao duyên; hát vui Xuân. Không chỉ đơn
Sơn giao lưu Sau ngày này, việc nơi văn hoá cộng đồng được thuần là ngày hội vui, gìn
văn hoá, thắt ăn Tết sẽ chính thức phát huy, lan tỏa. Bởi vậy, giữ và phát huy nét đẹp Tết
chặt tình kết thúc và đồng bào trong những ngày chính của cổ truyền là cách mà đồng
Mường bắt đầu ra
đoàn kết đồng cày, cấy vụ lúa Tết, khắp các Mường đều bào Mường nơi đây đang tiếp
cộng đồng. đầu trong năm. tổ chức hoạt động văn hoá, nối linh hồn, bản sắc văn hoá
thể thao, vui chơi giải trí của dân tộc.
77

‘ ‘