Page 2 - Hà Nội Mới Cuối Tuần - Số Tết Dương Lịch

SỐ 1 (BỘ MỚI - 91)
KHAI TH�C HI�U QU� C�C KH�NG GIAN NGH� THU�T C�NG C�NG

2

GÓP PHẦN ĐỊNH HÌNH BẢN SẮC

HOÀNG LAN

Là một bộ phận không thể thiếu trong đời sống đô thị hiện đại, không gian nghệ thuật công cộng đã góp phần quan trọng trong việc tạo dựng phong cách, gia tăng
sức hấp dẫn cho đô thị. Trong thực tế, tuy là thành viên của Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, nhưng Hà Nội đang sở hữu số lượng không gian nghệ thuật
công cộng khá khiêm tốn, điều đó đặt ra yêu cầu rất lớn về việc tìm ra giải pháp để khai thác hiệu quả các không gian nghệ thuật, đưa những nơi này thành điểm hội
tụ văn hóa, góp phần định hình bản sắc đô thị.

Góp cho Hà Nội một diện mạo mới

Không gian nghệ thuật công cộng
không phải là điều gì xa lạ. Đặc biệt, so
với các địa phương khác, người Hà Nội
xưa nay luôn có điều kiện thuận lợi hơn
trong việc tiếp cận cũng như thụ hưởng
giá trị mà nghệ thuật công cộng đem lại.
Đó có thể là phố bích họa, con đường
gốm sứ, lễ hội đường phố, các hoạt động
âm nhạc ngoài trời hay những tượng đài,
công trình mỹ thuật, phù điêu tại các
vườn hoa, công viên…
Gần đây, có thể thấy những tín hiệu
đáng mừng về sự chuyển biến liên quan Không gian đi bộ khu
tới không gian nghệ thuật công cộng khi vực hồ Hoàn Kiếm và
mô hình này có sự phát triển cả về loại phụ cận là nơi thường
hình, quy mô và không gian. Năm 2020, diễn ra các hoạt động
khi không gian nghệ thuật công cộng văn hóa, nghệ thuật
thu hút đông đảo
Phúc Tân (phường Phúc Tân, quận Hoàn
người dân, du khách.
Kiếm) hoàn thành, mừng nhất có lẽ là
người dân nơi đây. Từ một bãi dài
khoảng 500m cạnh bờ vở sông Hồng
luôn ngập trong đồ phế thải, nhờ nghệ
thuật, nơi đây đã trở thành một không
gian sinh hoạt cộng đồng đa chức năng,
sạch sẽ. Tương tự, từ những vòm cầu
nham nhở phủ rêu mốc, phố bích họa
Phùng Hưng đã được hình thành, đem
lại bầu sinh khí mới cho khu vực này.
Dưới bàn tay sáng tạo của các nhà thiết
kế, các bức bích họa về không gian kiến
trúc Hà Nội xưa như Bách hóa Tổng
hợp, hình ảnh những người phụ nữ gánh
hàng hoa, tàu điện, món quà ngày Tết...
đã được tái hiện sinh động, làm nổi bật
nét xưa Hà Nội và làm thay đổi diện
mạo của một khu phố...
Nhiều tác phẩm nghệ thuật không chỉ
làm đẹp thêm không gian công cộng, mà
còn góp phần thổi vào đó sức sống mới,
Không gian nghệ thuật công cộng trên cầu đi bộ Trần Nhật Duật.
được Thành phố và người dân ghi nhận.
Có thể kể đến: Con đường gốm sứ ven Ninh, thành viên dự án nghệ thuật công như công viên, vườn hoa... hiện cho Tạo dựng bản sắc đô thị
sông Hồng, dự án nghệ thuật công cộng cộng Phúc Tân, chúng ta chưa có được cảm giác về việc những không gian này
trên cầu đi bộ Trần Nhật Duật, các dự án quy hoạch đồng bộ nên trong thực tế, sự cùng khoác “đồng phục”. Nhẽ ra, các TS.KTS Lê Phước Anh (Trường Khoa
sân chơi trong thành phố của Think phát triển còn mang tính tự phát, có nơi thiết kế liên quan tới khu phố cổ, khu học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học
Playgrounds, không gian đi bộ khu vực tập trung nhiều không gian nghệ thuật trung tâm văn hóa... cần rõ nét riêng, Quốc gia Hà Nội) từng ví dụ một cách
hồ Hoàn Kiếm và phụ cận, phố đi bộ công cộng trong khi ở nơi khác, cả một độc đáo. hình ảnh: “Nếu coi đô thị là một ngôi
Sơn Tây (thị xã Sơn Tây), phố đi bộ vùng rộng lớn thiếu sự hiện diện của mô Có một nguyên nhân nữa khiến không nhà thì không gian công cộng chính là
Trịnh Công Sơn... hình này. Mặt khác, cần lưu ý rằng tại gian nghệ thuật chưa thể đáp ứng tốt phòng khách của ngôi nhà đó. Bởi thế,
Không ít nghệ sĩ từng chia sẻ, những khu vực trung tâm thành phố, do các hơn nhu cầu của người dân, đó là việc nó phải được coi là bộ mặt chủ đạo của
dự án làm đẹp cảnh quan và góp phần công trình kiến trúc đã định hình, rất khó chúng ta chưa tận dụng thật tốt một số đô thị”.
làm phong phú thêm đời sống văn hóa để mở rộng hoặc điều chỉnh, thiết kế không gian tiềm năng. Ai cũng biết Hà Nhắc lại sự so sánh nói trên để thấy rõ
cộng đồng đã làm cho các không gian hình thái không gian mới thực sự phù Nội có nhiều công viên, quảng trường hơn về vai trò, tầm quan trọng của
vốn chật hẹp, ngột ngạt ở khu vực trung hợp với yêu cầu của một không gian sinh đẹp, không gian rộng rãi và gắn với câu không gian nghệ thuật công cộng trong
tâm thành phố có được sức sống mới. hoạt cộng đồng đúng nghĩa… chuyện lịch sử hoặc văn hóa. Đó là việc truyền tải giá trị văn hóa, nghệ
Bên cạnh đó, hiện nay, thiết kế không những nơi phù hợp để hình thành không thuật, lịch sử, tạo dựng bản sắc đô thị.
Chưa đáp ứng đủ nhu cầu gian nghệ thuật công cộng còn đơn điệu, gian nghệ thuật công cộng. Theo họa sĩ Và để diện mạo đô thị có được phong
chưa rõ bản sắc. Những không gian lớn, Lê Đăng Ninh, với một số quảng cách riêng, quá trình kiến tạo không
Cùng với sự mở rộng về diện tích đô như không gian đi bộ quanh hồ Gươm, trường, chúng ta chưa khai thác thật tốt gian nghệ thuật công cộng không thể xa
thị, phát triển các khu đô thị mới và sự quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục... công năng của chúng. Việc coi quảng rời đặc điểm nơi chốn, không thể bỏ qua
gia tăng nhanh chóng về dân số, Hà Nội may mắn kế thừa sản phẩm quy hoạch cũ trường chỉ như một sân trống, hoặc nếu sự chung tay tham góp của cơ quan
ngày càng cần có thêm không gian nghệ từ thời Pháp thuộc, chưa rõ sự sáng tạo có quan tâm thiết kế thì cũng chỉ thêm quản lý nhà nước, các doanh nghiệp,
thuật công cộng xứng tầm. Tuy nhiên, trong giai đoạn sau này. Hơn nữa, tại Hà vào đó tượng đài, vườn hoa... là một các nhà thiết kế và cả cộng đồng. Bên
mô hình này chưa có được sự phát triển Nội, theo TS mỹ thuật Trần Hậu Yên thiếu sót về ý đồ tạo dựng sự đa dạng cạnh đó, theo họa sĩ Lê Đăng Ninh, hiện
như mong muốn. Theo họa sĩ Lê Đăng Thế, các thiết kế không gian công cộng cho không gian nghệ thuật công cộng. tại, nhiều không gian nghệ thuật ở Hà