Page 38 -
P. 38
Hoa Sen ở Hồ Tây - Hà Nội
MINH CHÁNH-
en ở Hồ Tây không biết có tự Người Hà thành sử dụng hầu hơn bốn mươi năm. Bà rất yêu nghề
bao giờ. Đại Việt sử ký đã nói Người Việt Nam xem trà sen là “Thiên cổ đệ nhất trà”. Người Hà hết các sản vật từ sen Tây Hồ: Lá ướp trà truyền thống. Năm nay tuổi
Sđến ly cung, biệt điện, tư thất Nội coi trà sen là một báu vật để nâng niu và cái thú thưởng sen nấu nước uống; nhụy sen dùng hơn 80 nhưng vẫn gắn bó với việc
bên cạnh những vạt sen thơm ngát thức trà sen được coi là sự hội tụ đỉnh cao của nền văn hóa Việt. làm nguyên liệu thuốc bắc; đài sen làm trà. Bà làm không chỉ vì thú vui
ở các làng ven Hồ Tây của các vương ngâm rượu; gạo sen (hạt trắng hình tuổi già mà còn mong muốn giữ lửa
hầu, công chúa, quan đại thần triều hạt gạo, trên đầu nhụy đực của hoa truyền thống trong dân gian không
Lý xây vào đầu Thế kỷ XI. Nhà Lý sen) dùng để ướp trà; củ sen, hạt sen bị lụi tàn. Hỏi về quy trình làm trà
được coi là triều đại quân chủ Phật dùng để nấu chè, làm mứt; cánh hoa sen, bà được trải lòng: “Làm nghề
giáo. Hoa sen có giá trị biểu tượng sen dùng để cuốn nem (chả giò) hay này vất vả, kỳ công lắm!”.
nhiều mặt trong đạo Phật. Trong Quả thế thật, nếu không tận mắt
kinh Tương Ưng Bộ, Tương Ưng Uẩn, trang trí nhà cửa; thân, rễ (ngó sen) chứng kiến sẽ không thể cảm nhận
Phẩm Hoa, Đức Phật Thích Ca dạy: chế biến nhiều loại món ăn như: được sự tinh tế, tỉ mỉ và phức tạp để
“Này các Tỳ kheo, ví như bông sen súp, canh, món xào, nộm (gỏi)...
xanh, bông sen hồng hay bông sen Mẹ vợ tôi, nghệ nhân Nguyễn làm nên loại trà được mệnh danh là
trắng sinh ra trong nước, vươn lên Thị Ngọ, ở ngõ 72 phố Đặng Thai “Thiên cổ đệ nhất trà” này. Khi trời
tờ mờ sáng, những giọt sương còn
khỏi nước và đứng thẳng không bị Chè ướp trong bông sen. Mai (Xóm Chùa), phường Quảng An,
nước nhiễm ướt. Cũng vậy, này các quận Tây Hồ, là một trong ít những đọng long lanh trên lá, những ánh
Tỳ kheo, Như Lai sinh ở trong đời, lớn nghệ nhân làm trà sen thâm niên mặt trời còn chưa kịp chiếu rọi thứ
lên trong đời, vươn lên khỏi đời và ánh nắng gay gắt của mùa hè, bà
sống không bị đời ô nhiễm”. và vợ chồng cậu Út đã tranh thủ ra
Đầm Trị chọn vội những hoa sen và
Sen Hồ Tây hiện nay vốn là loại đưa về nhà trước khi bình minh kịp ló
sen ở Đầm Trị cạnh Phủ Tây Hồ. Sen dạng. Những hoa sen được tách nhụy
quý vì bông lớn, khi nở to như hai và sàng lấy hạt gạo sen. Đây là công
bàn tay, có trăm cánh (nên còn gọi đoạn quan trọng nhất để giữ được
là Bách Diệp). Hoa sen xếp từng mùi hương cho trà sen. Trong một
lớp cánh bao bọc lấy nhụy, đài và bông sen thì tinh hoa của đất trời
gạo sen, giữ cho sen một mùi thơm đều hội tụ vào nhụy. Cho nên nhụy
thuần khiết, ngát đượm. Sen Hồ Tây hoa quý nhất. Lúc hoa sen vừa chớm
mọc nhiều nhất là ven bờ giáp các nở cũng là khi mùi hương thơm nhất.
làng Nghi Tàm, Yên Phụ, Quảng Bá, Thời điểm này sẽ hái để làm trà. Cứ
nhất là làng Tây Hồ. Vì đáy hồ nơi mỗi cân trà cần đến 1.200 hoa sen.
đây không sâu, thoai thoải và còn có Mỗi đợt ướp sáu lượt. Mỗi lượt ba
nhiều đầm, ao. hôm (hai ngày ủ kín bằng hơi nước
Điểm độc đáo là cách Người Hà nóng, một ngày sấy khô thủ công).
Nội tính mùa: Đúng sinh nhật Bác, Cứ mỗi lượt ướp phải thay gạo sen
19/5 là sen Tây Hồ vào mùa và Quốc mới để mười tám ngày sau được một
Khánh 2/9 là kết thúc mùa sen. cân chè sen thành phẩm. Dù trời
Những năm gần đây, vì thời tiết thất nóng cũng không dám bật quạt vì sợ
thường mà mùa sen thay đổi: bông hương thơm của sen sẽ bay đi mất.
ra muộn hơn và kết thúc sớm hơn Tất cả quy trình từ chọn trà, sàng
chứ không kéo dài như trước. Ông Trần Trung Thành (Cậu Út) thu hoạch sen. vụn, ướp, ủ bằng hơi nước nóng đều
38
