Page 6 - Báo Giao Thông - Số Tết Dương Lịch

06 Thứ sáu 03/01/2025 NGÀY ẤY - BÂY GIỜ

“Vương quốc” lò gạch thành

di sản đương đại

Từng một thời phát triển rực rỡ nhưng cả ngàn lò gạch ở Vĩnh Long đã bị xóa sổ.
Để giữ gìn giá trị cha ông để lại, địa phương này đã lập đề án bảo tồn di sản
đương đại với các lò gạch.

VỀ “VƯƠNG QUỐC” LÒ GẠCH

Theo nhiều bậc cao niên Ngoài những di sản vật thể và
trong vùng kể lại, từ những phi vật thể được ghi danh và
năm 1990-1995, dọc hai công nhận, khu lò gạch gốm
bên bờ sông Tiền, sông Cổ còn là di sản về phương thức
Chiên, sông Măng Thít, sản xuất, công cụ sản xuất
kênh Thầy Cai... đâu đâu truyền thống độc đáo.
cũng thấy lò gạch. Thời gian qua, các chuyên gia
Nhưng nhiều nhất phải kể du lịch trong và ngoài nước
tới dọc kênh Thầy Cai. Chạy từ đã khảo sát, du khách đã
đầu kênh thuộc xã Mỹ Phước trải nghiệm, tìm hiểu về hoạt
động sản xuất gạch gốm, tìm
đến tận ngã ba sông Măng, xã hiểu về đời sống người dân
Nhơn Phú, huyện Mang Thít, làng nghề. Điều này cho thấy
hàng trăm lò gạch san sát trải tín hiệu tốt đẹp và tiềm năng
dài xa ngút mắt. của du lịch làng nghề di sản
Thời hưng thịnh nhất, này đang dần được khẳng
toàn tỉnh Vĩnh Long có đến định. Hiện có 364 hộ cam kết
hơn 2.000 lò gạch, trong đó giữ lại 653 lò gạch đã ngưng
80% tập trung ở huyện Mang hoạt động để làm du lịch.
Thít, với hơn 12 nghìn lao
động tham gia sản xuất, gần Phó chủ tịch UBND huyện
50 triệu sản phẩm mỗi năm Mang Thít Nguyễn Chí Quyết
(chiếm khoảng 50% giá trị
sản xuất công nghiệp toàn
tỉnh Vĩnh Long). Nhưng do đỏ trang trí, phục vụ khách
chi phí sản xuất gia tăng, công “Vương quốc” lò gạch dọc du lịch”, anh Hiền nói.
nghệ lạc hậu, cạnh tranh, nhu hai bên bờ kênh Thầy Cai, Theo anh Hiền, khi UBND
cầu thị trường giảm nên nghề huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long tỉnh Vĩnh Long phê duyệt đề
sản xuất gạch, gốm đỏ ở Vĩnh trở thành di sản đương đại án di sản đương đại Mang
Long rơi vào suy yếu. Thít và đồ án quy hoạch xây
“Trong vòng 10 năm qua, dựng khu lò gạch, gốm trở
toàn tỉnh đã có hơn 1.200 lò VÌ SAO ĐIÊU TÀN? thành sản phẩm du lịch làng
gạch, gốm bị phá dỡ, hiện số lò nghề độc đáo của địa phương,
gạch gốm trên địa bàn tỉnh còn Cũng nằm bên bờ kênh anh như “bắt được vàng” nên
lại khoảng hơn 850 lò”, ông Lữ Thầy Cai, cơ sở sản xuất gạch đã tiên phong tham gia.
Quang Ngời, Chủ tịch UBND gốm của anh Dương Chí Hiền Anh chia sẻ: “Tôi tiến
tỉnh Vĩnh Long thông tin. ở xã Nhơn Phú, huyện Mang hành ngay việc xây dựng khu
Anh Nguyễn Thành Thít đến nay vẫn duy trì sản vực cà phê gốm đỏ, trưng bày
Hưng, ở xã Mỹ Phước từng xuất. Anh Hiền kể, đã làm sản phẩm gốm mỹ nghệ Vĩnh
sở hữu hai lò gạch và hàng nghề sản xuất gạch đất nung Long, kết hợp điểm dừng
chục công nhân. Anh Hưng hơn 30 năm. chân check-in cho du khách.
cho biết, từ lúc sinh ra đã “Hồi còn trẻ, tôi đi làm Tôi cũng mở cửa cho khách
thấy những chiếc lò gạch thuê cho những lò gạch của tham quan trải nghiệm quy
sừng sững trên mảnh đất họ hàng. Từ đó, tôi tích góp Du khách tham quan khu vực sản xuất gốm đỏ Vĩnh Long trình sản xuất gạch gốm tại
quê mình. Khi lớn lên, lấy kinh nghiệm và vốn liếng để lò của mình. Còn du khách
vợ, ba mẹ anh đã chia cho làm chủ lò gạch của riêng muốn khám phá thêm những
khu vườn nằm bên dòng mình. Năm 2004, tôi khởi Hiền phân tích lý do làng địa điểm khác, tôi đã đầu tư
kênh Thầy Cai. Vợ chồng anh nghiệp, gom hết tiền bạc đầu nghề gạch gốm Vĩnh Long sẵn tàu du lịch phục vụ di
lại chọn nghề sản xuất gạch tư xây dựng được một lò đầu thua ngay trên sân nhà. chuyển trên sông”.
đất nung để khởi nghiệp. tiên. Hồi đó, gạch ra lò không Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh
“Thời điểm làng nghề đủ bán nên chỉ mấy năm TỪ HOANG PHẾ THÀNH DI SẢN Long Lữ Quang Ngời cho rằng,
hưng thịnh nhất, khu lò gạch tôi khá lên thấy rõ. Rồi năm những miệng lò cổ kính trải
của tôi gần như làm việc cả 2007, 2008 tôi xây thêm hai Không nỡ quay lưng với qua hơn một thế kỷ, dù đã bỏ
ngày đêm, tàu ghe cặp bến lò nữa”, anh Hiền kể. nghề truyền thống, anh Hiền hoang sẽ được phục hồi và sắp
lấy gạch, chở đất nguyên liệu Rồi làng nghề truyền Thời hưng thịnh, Vĩnh Long có hơn 2.280 bỏ thời gian tìm tòi, nắm bắt xếp như một không gian triển
đến, đi tấp nập. Nghề này đã thống rơi vào suy giảm đến lò gạch, đóng góp 50% giá trị sản xuất nhu cầu của thị trường để lãm nghệ thuật ngoài trời độc
nuôi sống cả gia đình, con cái mức điêu tàn suốt hơn chục công nghiệp của địa phương điều chỉnh sản xuất, cho ra đáo riêng của Vĩnh Long.
có điều kiện học hành”, anh năm qua. Trong xu thế phát sản phẩm phù hợp để duy trì “Di sản đương đại “vương
Hưng chia sẻ. triển của công nghệ sản xuất, sản xuất. quốc” gạch gốm là kết tinh
Dù vậy, nhiều năm qua, làng nghề gạch gốm thủ công trong thời gian 7 ngày đêm Từ sản xuất gạch ngói đơn của quá trình lao động sản
gia đình anh không còn sản truyền thống yếu thế trông cần 350g trấu. Còn lò nung thuần, anh Hiền đã chuyển xuất sáng tạo mà ông cha đã
xuất gạch. Tuy nuối tiếc khi thấy. Giá đất sét nguyên liệu liên hoàn (từ 6 miệng lò liền đổi một phần sang sản xuất dày công tạo dựng hơn 100
phải chia tay với nghề truyền tăng, giá chất đốt (trấu) cũng kề, sử dụng nhiệt của lò này gốm đỏ. Do cùng là sản phẩm năm qua nên phải được bảo
thống nhưng anh Hưng cũng tăng dẫn đến giá thành sản đốt cho lò liền kề) thì mỗi tạo hình từ đất nung nên gốm tồn và phát huy giá trị, trở
như rất nhiều cơ sở sản xuất xuất cao, không thể cạnh viên gạch chỉ cần 120g trấu. đỏ vẫn kết hợp đốt trong lò thành sản phẩm du lịch làng
gạch sớm chuyển đổi nghề, tranh với các sản phẩm cùng Chất lượng như nhau, thời gạch với tỉ lệ 50% gốm thủ nghề, du lịch cộng đồng,
ổn định kế sinh nhai bằng loại trên thị trường. gian đốt như nhau, nhưng chi công mỹ nghệ, 50% gạch kết hợp trải nghiệm độc đáo
vườn sầu riêng, thanh long “Theo tính toán, với lò phí chất đốt giảm hơn phân ống, gạch thẻ. trong thời gian tới”, ông Ngời
ruột đỏ ngay trên nền đất sản đơn truyền thống, để đốt nửa, chắc chắn lò gạch truyền “Tôi chủ yếu làm gốm mỹ nói thêm.
xuất gạch năm xưa. thành phẩm một viên gạch thống không sống nổi”, anh nghệ trang trí, các loại gạch Quốc Dũng