Page 58 - Đại biểu Nhân dân

Trong một trận công thành, quân Bắc ném trái phá vào thành, quả mẹ sinh năm quả con nổ tung như
sấm động. Lúc ấy có người lính bên Bắc ngoài thành nói vọng vào:
- Chúng tôi và các anh em đều là người cả, sao nỡ tàn hại lẫn nhau. Chỉ vì nhà Chúa tranh chấp, anh em
ta mới phải chịu chết oan. Tôi bảo anh em, nếu thấy trái phá bay vào, người ở xa thì chạy nấp, người ở gần
thì nằm sát mặt đất sẽ tránh được thương vong.
Quân Nam theo đó mà tránh đạn, đỡ thương vong rất nhiều.
Trong trận khác, quân Trịnh lựa chiều gió thả diều giấy cho bay vào lũy của quân Nguyễn, dưới cánh diều
có thuốc nổ, khiến doanh trại cháy rừng rực, quân Trịnh lấy nước dập lửa thì lửa càng lan nhanh hơn. Bấy
giờ có người quân Bắc từ ngoài thành nói vọng vào: diều giấy có chất dẫn cháy là dầu rái, phải lấy cát mà
dập mới được, nếu dùng nước là chết…
Kết thúc những cuộc chiến huynh đệ tương tàn đó, quân Trịnh rút về. Nguyên súy Hiệp Đức của Đàng
Trong mở tiệc mừng công. Nhân thấy lá cờ của quân Bắc nhiều vết đạn bắn thủng như tổ ong, bất giác rơi
lệ nói: vật còn như thế huống chi là người!
Hiệp Đức sai dựng đàn tế chiến sĩ trận vong, nhưng không chỉ tế quân Nguyễn mà bên ngoài thành
cũng lập một đàn tế quân Trịnh, dùng đại lễ thái lao. Tế xong Hiệp Đức cho quân mai táng thi hài quân
bên Bắc chu đáo.
Thế mới thấy xưa cũng như nay, nhân dân đều cầu mong hòa bình để an cư lạc nghiệp, thời nào cũng
chán ghét, lên án chiến tranh tàn sát lẫn nhau. Nguyên súy Hiệp Đức tức là Tôn Thất Hiệp, hoàng tử con chúa
Hiền Nguyễn Phúc Tần. Sau chiến tranh, ông xuất gia, làm sư trụ trì chùa Minh Thiện dù mới ngoài 20 tuổi.

Mở cõi và thống nhất đất nước

Trước áp lực từ Đàng Ngoài, hướng phát triển duy nhất của Đàng Trong là phương Nam nên các chúa
Nguyễn đã kiên trì thực hiện chiến lược đó, mở rộng lãnh thổ, đạt được thành tựu kỳ vĩ và ngoạn mục. Xuộm màu tết
Năm 1611, chúa Tiên từ Quảng Nam mở rộng biên giới đến Phú Yên ngày nay, các thế hệ sau tiếp tục hành
trình ấy, từng bước thu phục toàn bộ đất đai của Champa và một phần đất của vua Chân Lạp nhượng lại,
cộng với phần đất đai Mạc Cửu, Mạc Thiên Tứ khai phá, Đàng Trong đã mở rộng đến miền Đông Nam Bộ rộng
lớn và vùng châu thổ sông Mê Kông phì nhiêu. nHOÀNG VIỆT HẰNG
Ngược dòng lịch sử, trong thời kỳ Bắc thuộc, từ cuối thế kỷ thứ II, miền đất từ Quảng Bình trở vào có tên
là Tượng Lâm, nước Hồ Tôn. Tượng Lâm được thư tịch Trung Hoa từ thời Tần, Hán xác định là cực Nam của
quận Nhật Nam. Sau khi nhà Hán thay nhà Triệu đô hộ Giao Châu (năm 111 trước Công nguyên) thì ngoài Giao
Chỉ, Cửu Chân, nhà Hán đặt thêm quận Nhật Nam. Sử sách ngày nay ghi nhận, trong cuộc khởi nghĩa của Hai
Bà Trưng năm 40, có sự tham gia của Nhân dân Tượng Lâm.
Nước Lâm Ấp ra đời vào năm 192, đây là quốc gia của người Champa và các cộng đồng dân cư khác trên Con gái nhắn tin
dải đất miền Trung mà trung tâm là Trà Kiệu (Quảng Nam ngày nay). sau 9 giờ bay sẽ về Hà Nội
Năm 879, một vương triều mới của Champa (sử cũ gọi là Chiêm Thành) được thành lập ở Đồng Dương
(Quảng Nam ngày nay) mở ra một giai đoạn đặc sắc của vương quốc này. Đồng Dương - Indrapura vừa là từ đất nước Bắc Âu
hoàng cung, vừa là đền thờ Phật, ngày nay còn để những dấu vết kiến trúc và tượng Phật nổi tiếng. điện thoại nhắn mẹ muối hành
Đại Việt sử ký toàn thư còn ghi sự kiện, năm 979 hai cha con Đinh Tiên Hoàng bị sát hại, Vệ Vương Toàn
mới 6 tuổi đã lên ngôi, có Dương Thái hậu nhiếp chính và Lê Hoàn phò trợ. Lợi dụng tình thế này, sứ quân kho cá trắm lá chè xanh
Ngô Nhật Khánh liên kết với quân Chiêm Thành đưa quân đi hơn ngàn chiến thuyền tiến đánh Hoa Lư, nhưng mẹ nhớ nấu bún riêu cho con ăn sáng
do gặp bão ở cửa bề Đại Nha và Tiểu Khang đa số thuyền bị đắm, Nhật Khánh và rất nhiều quân Chiêm chết
đuối… Nếu không có trận bão này thì không biết lịch sử sẽ thay đổi ra sao. “liệu cái thần hồn cho bớt cãi ngang đi”
Từ đây, lịch sử mở ra một trang mới với rất nhiều cuộc giao tranh vượt qua ranh giới Hoành Sơn. Năm
982, Lê Đại Hành mang quân tiến đánh Chiêm Thành, chém vua Bề Mi Thuế của Chiêm tại trận, quân Chiêm mùng hai tết cho con nếm bún thang
đại bại, bị san phẳng thành trì, chấm dứt triều đại Indrapura. Vương quốc Champa có 5 tiểu vương quốc trải nhà đã có lá chanh
dài từ Đèo Ngang (Quảng Bình) đến mũi Kê Gà (Bình Thuận) gồm: Indrapura (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa
Thiên Huế), Amaravati (Quảng Nam), Vijaya (Quảng Ngãi – Bình Định), Kauthara (Phú Yên - Khánh Hòa) và chỉ mong ngóng chờ con về ăn
Panduraga (Bình Thuận). xa ngái mấy năm rồi Covid
Champa từng là một quốc gia hùng mạnh, kinh tế, văn hóa phát triển mà những tòa tháp Chăm sừng
sững vượt thời gian còn lại đến ngày nay một cách bí ẩn, là nhân chứng rõ nét nhất. Nếu Đại Việt ba lần đánh sau nhắn tin
tan quân Mông - Nguyên, thì Champa dưới sự lãnh đạo của Chế Mân, với sự hỗ trợ của Đại Việt, cũng khiến con về thấy bóng cửa trống vắng
quân Nguyên phải rút quân.
Dưới triều Trần, vua Chăm cử sứ thần mang lễ vật thịnh soạn đến triều cống Đại Việt. Quan hệ hai quốc chị dâu ngồi khêu cái bấc đèn dầu
gia rất tốt đẹp, nhất là giai đoạn chống quân Nguyên, nhưng khi nhà Trần suy yếu thì tình hình thay đổi nhanh “biết em ốm đau nên cả nhà cố giấu
chóng. Cuối thời Trần, chỉ trong 30 năm (1361 - 1391), quân Chiêm có 12 lần tấn công Đại Việt, trong đó có ba
lần tiến thẳng vào Thăng Long và một lần đến Quảng Oai, uy hiếp Thăng Long. để em vào nhà mọi chuyện tính sau”.
Các triều đại Đại Việt từ Tiền Lê đến Lý, Trần, Lê, Nguyễn luôn đặt ra mục tiêu bình Chiêm để mở mang mẹ ở trên kia với ngọn đèn dầu
bờ cõi. Năm 1069, do Champa quấy rối biên giới nên vua Lý Thánh Tông cầm quân chinh phạt Champa, vua
Chiêm đã cắt đất ba châu Bố Chính, Ma Linh và Địa Lý cho Đại Việt để vua Chiêm được toàn mạng. Biên giới này quả cau với trầu không, lá ngọt
Đại Việt vào đến Bến Hải, Quảng Trị ngày nay.
Nhà Trần, với sính lễ cưới công chúa Huyền Trân, biên giới đến đèo Hải Vân. cánh cửa hẹp bao năm từng tiễn biệt
Năm 1471, vua Lê Thánh Tông cầm quân tiến đánh Kinh đô Vijaya vàng son của Champa, kinh đô thất thủ, mẹ bên cây cau lùn, với cái chum nâu
vùng đất phía Bắc của Champa sáp nhập vào Đại Việt, lãnh thổ của Đại Việt tiến đến đèo Cù Mông. Sau thất
bại này Champa suy yếu, không còn là mối đe dọa ở phía Nam đối với Đại Việt. con gái dọc ngang, ngang dọc địa cầu
Những bước tiến đó là tiền đề vững chắc cho các chúa Nguyễn sau này đi tiếp hành trình mở cõi và thống chín nhớ mười mong trông tin tháng chạp
nhất đất nước, để Việt Nam liền một dải từ Trà Cổ đến mũi Cà Mau vào năm 1802. Lịch sử Champa cũng là
một phần của lịch sử Việt Nam, cộng đồng người Chăm và các dân tộc cư dân của vương quốc Champa xưa mấy lời hứa để rồi mong họp mặt
là thành viên của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. bóng mẹ già khêu bấc, góc sân kia.
***
Đứng trên đèo Ngang gió thổi lồng lộng nhìn về phương Nam, thấy con đường quốc lộ như sợi chỉ trắng mọi thứ trên thế gian trôi đi
ở lưng chừng núi in trên nền cỏ cây lao xao trong ráng chiều. Bình yên đến lạ! Tôi chợt nghĩ rằng, trong lịch riêng chỉ bóng người không ai qua nổi
sử loài người có lẽ chiến tranh gắn với bản tính của con người, dù muốn hay không nó vẫn xảy ra. Các cuộc
chiến tranh thể hiện khát vọng của nhà cầm quyền, của các anh hùng cái thế. Lê Đại Hành, Lý Thánh Tông, chỉ nỗi nhớ đầy vơi ta đem gói
Lý Thường Kiệt, Lê Thánh Tông, Nguyễn Hoàng hay Chế Mân, Chế Bồng Nga… đã thể hiện khát vọng của họ vào mưa phùn pháo tết hoa tươi
vì sự lớn mạnh của đất nước, của vương triều khiến hậu thế phải kính trọng.
Nhìn Hoành Sơn Quan rêu phong yên bình hôm nay, ta còn thấy ở đó những võ công hiển hách và khát …
vọng phát triển đất nước của cha ông!

[1] Câu này vẫn được đọc là “Lác đác bên sông chợ mấy nhà”, tác giả đọc theo ý cụ Lỗ Công Nguyễn
Văn Bách.

daibieunhandan.vn 53